"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Erzurum Bölge Adliye Mahkemesi 1. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/207 E., 2023/57 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tunceli 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/251 E., 2020/484 K.
Taraflar arasındaki tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili, OHAL kapsamında çıkartılan 667 sayılı KHK ile ... Eğitim ve İnovasyon Derneğinin 23.07.2016 tarihinde kapatıldığını, 2016/1 sayılı Milli Emlak Genelgesi kapsamında inceleme ve değerlendirme komisyonu tarafından 07.02.2017 tarihinde 2017-A-1677-2 sayılı görüş ve öneri raporu düzenlendiğini, raporda anılan derneğe 670 sayılı KHK ‘nın 5.maddesi uyarınca belirtilen koşullara uygun alacak ve istihkak taleplerinin bulunmadığının belirtildiğini, ayrıca kapatılan kurum nezdinde emanet hesaplara aktarılan/aktarılacak tutarların Hazineye gelir kaydedilmesi, diğer işlemlerin raporun sonuç kısmında yer alan görüş ve öneriler doğrultusunda yerine getirilmesinin istendiğini, bu bağlamda, derneğin kapatıldığında tespit edilen ancak fiili tespit sırasında rastlanılmayan iktisadi kıymetlerden SODES kapsamında hibe olarak alınan demirbaşlardan 43.998,55 TL’ nin derneğin son yönetim kurulu başkanı olan davalıdan alınması gerektiğini, 670 sy. KHK m.5/2 gereği borcun ilgilisinden alınıp bütçeye gelir kaydedilmesi gerektiğini, zararın daha fazla olabileceğini, ileri sürerek Derneğin SODES kapsamında hibe olarak alınan demirbaşlardan 43.998,55 TL’nin derneğin kapatılma tarihi olan 23.07.2016 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, el koyma işlemi yapıldığında kendisini çağırmadıklarını, gittiğinde kendisini içeri almadıklarını, sonradan duyduğu kadarıyla eşyaların bir kısmının ...'teki okullara bir kısmının ise Diyanete verildiğini, Mal Müdürlüğüne de gittiğini ancak kimsenin yardımcı olmadığını belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili, fiiliyatta el koyma işlemi sırasında değeri belirlenen eşyaların olmadığına ilişkin tutanak olmasa da ayrıntılı rapor düzenlendiğini, derneğe ait defter ve belgelerin bulunmamasından davalının sorumlu olduğunu, SODES kapsamında alınan fiili tespit tarihi itibariyle yer almayan demirbaşların değerinin belli olduğunu derneğin mal varlığına dahil edilmediğinden o süreçte görev yapan son yönetim kurulu başkanının yani davalının uhdesinde sayılacağından davalıdan tahsili gerektiğini belirterek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Ohal kapsamında çıkarılan KHK uyarınca ... Eğitim ve İnovasyon Derneğinin 667 sayılı KHK ile 23/07/2016 tarihinde kapatıldığı, kapatılan bu dernek hakkında 2016/1 sayılı Milli Emlak Genelgesi kapsamında inceleme ve değerlendirme komisyonu tarafından 07/02/2017 tarihinde 2017-A-1677-2 sayılı görüş ve öneri raporu düzenlendiği, düzenlenen raporun yapılan incelemesinde el koyma işlemi sırasında eşyalara ilişkin bir tespit tutanağının düzenlenmediği ve derneğin defterlerine ulaşılamadığı mevcut doneler üzerinde rapor tanzim edildiği derneğin kapatılmasından yaklaşık 7 ay sonra düzenlenen kurum raporuna dayanılarak davalının sorumlu tutulmasının doğru olmayacağı ayrıca kapanan derneğin menkulleri işletmeye tahsis etmiş olabileceği faaliyet gösterdiği yerdeki menkullerin tespitinin yapılmadığı işletme ile aynı yerde faaliyet gösteren derneğin eşyalarının teşebbüse ait olduğuna ilişkin tutanak tutulduğu eşyaların kime ait olduğunun tespiti yapılmadan tutulan tutanağın derneği bağlamayacağı anlaşılmakla mahkemenin yapmış olduğu değerlendirmenin doğru olduğu gerekçesiyle davacının istinaf başvurusunun reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili, müfettiş raporunun alacağı belirlemede yeterli olduğunu, SODES kapsamında alınan demirbaşların listesinin bulunduğunu, derneğe ait defterlerin olmamasının olağan olduğunu zira ... Eğitim ve İnovasyon Derneğinin 667 Sayılı KHK ile FETÖ terör örgütü ile iltisaklı ve iltibaslı bir dernek olduğundan kapatıldığını, herhangi bir suça veya harcamaya ilişkin lüzumlu belgelerin veya faturaların zayi edilmesinden ise ilgili dernek yönetiminin kusurlu ve sorumlu olduğunu, SODES kapsamında alınan fiili tespit tarihinde olmayan demirbaşların değerinin de belirlenmiş olduğunu, bu tutarın, derneğin mal varlığına dahil edilmediğinden o süreçte görev yapan son yönetim kurulu başkanının yani davalının uhdesinde sayılması gerektiğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, OHAL kapsamında çıkartılan KHK ile kapatılarak malvarlığı Hazineye devredilen Derneğe sosyal destek programı (SODES) kapsamında yapılan hibe ile alınan ve hibe protokolüne göre derneğin kapatıldığı tarihte mevcut olması gereken demirbaşların bulunmaması nedeniyle Hazinenin uğradığı zararın Derneğin son yönetim kurulu başkanından tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.4721 sayılı Türk Medeni Kanununun 50 nci maddesi: "Tüzel kişinin iradesi, organları aracılığıyla açıklanır. Organlar, hukukî işlemleri ve diğer bütün fiilleriyle tüzel kişiyi borç altına sokarlar. Organlar, kusurlarından dolayı ayrıca kişisel olarak sorumludurlar. "
2.6098 sayılı Türk Borçlar Kanununun 50 nci maddesi: "Zarar gören, zararını ve zarar verenin kusurunu ispat yükü altındadır. Uğranılan zararın miktarı tam olarak ispat edilemiyorsa hâkim, olayların olağan akışını ve zarar görenin aldığı önlemleri göz önünde tutarak, zararın miktarını hakkaniyete uygun olarak belirler. "
3. Değerlendirme
1.Dosyanın incelenmesinde, davalının yönetim kurulu başkanı olduğu ... Eğitim ve İnovasyon Derneğinin OHAL kapsamında çıkartılan 667 sayılı KHK ile 23.07.2016 tarihinde kapatılarak Hazineye devredildiği, derneğin Hazineye bedelsiz intikal etmiş sayılan varlıkları ile borç ve yükümlülüklerinin kayıt, defter ve belgelere uygunluğunun denetlenmesi maksadıyla Maliye Bakanlığı Vergi Denetim Kurulu Başkanlığı müfettişince yapılan inceleme ve değerlendirme sonucunda hazırlanan 07.02.2017 tarihli görüş ve öneri raporunda, derneğin defter ve kayıt ve belgelerinin bulunamadığı, derneğe ve derneğin iktisadi işletmesine 23.07.2016 tarihinde Maliye Bakanlığı, Emniyet Müdürlüğü, Milli Eğitim Müdürlüğü ve Sağlık Bakanlığı personellerince gidilerek tespit tutanağı tanzim edildiği, tutanakta derneğin iktisadi işletmesine ait varlıkların tespiti yapılmış ise de derneğe ait varlıklara ilişkin bir tespitin bulunmadığı, derneğe Sosyal Destek Programı (SODES) kapsamında derneğin "Tuncelide ...", "..." ve "... Toplum Merkezi" projelerinin gerçekleştirilmesi amacıyla alınacak demirbaşlar için toplam 508.290,00 TL hibe yapıldığı, hibe ile alınan ancak derneğin kapatılmasından sonra fiilen tespit edilemeyen masaüstü bilgisayar, projeksiyon cihazı, dolap, beyaz eşya, fotokopi makinesi, ranza, masa, oturma grubu gibi demirbaşların faydalı ömürleri ve amortismanları dikkate alınarak 2016 yılındaki net değerlerinin toplam 43.998,00 TL olarak hesaplandığı, bu tutarın derneğin yönetim kurulu başkanından alınması gerektiği tespit ve değerlendirmelerinin yapıldığı, bunun üzerine davacı tarafça iş bu davanın açıldığı anlaşılmıştır.
2.Dosya içinde yer alan 2012 ve 2013 tarihli SODES projeleri ekipman/demirbaş ve tesis protokollerinde, proje çerçevesinde alınan ve protokol ekinde listelenen demirbaşların ve etüt merkezinin ilgili projelerin bitiminden üç yıl daha proje amaçlarına uygun olarak kullanılacağı dernek tarafından taahhüt edilmiştir. Davalı tarafça hibe konusu demirbaşlara el koyularak başka kurumlara verildiği iddia edildiğine göre ispat yükü davalıya aittir. Dosya içinde el koyma tutanağı bulunmadığı gibi davalı hakkında silahlı terör örgütüne üye olmak suçundan yürütülen ceza davasında verilen karardan da dernekte arama yapıldığı anlaşılmaktadır. Buna göre davalı, eşyalara el koyularak başka kurumlara devredildiği iddiasını ispatlayamamıştır.
3.Şu halde İlk Derece Mahkemesince 6098 sayılı Kanunun 50 inci maddesinin ikinci fıkrasına göre bir tazminata hükmedilmesi gerekirken yazılı gerekçeyle davanın reddine karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının HMK 373 md. ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının HMK 371 md. BOZULMASINA,
Dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine, bozma kararının bir örneğinin kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
10.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.