"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/581 Esas, 2023/836 Karar
Taraflar arasındaki alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda, Mahkemece bozmaya uyularak davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davacının, davalıya ait 4.599 m2 alanlı arsaya inşa edilen 247 numaralı lokanta ve müştemilatını ihale sonucu yap-işlet-devret modeliyle 24.11.2009 tarihinde 10 yıl süreli olarak kiraladığını, sözleşmeye ekli projede belirtildiği şekliyle inşaatın 03.07.2010 tarihinde tamamlanarak faaliyete başlandığını, kira bedelinin zamanında ödenmemesine bağlı olarak icra hukuk mahkemesinin kararı üzerine 12.10.2012 tarihinde kiralananın temerrüt nedeniyle tahliye edildiğini, sözleşmenin 10 yıl süreli yapılmasına güvenerek masraf yaptığını, ekli proje dışında da faydalı ve zorunlu imalatlar yaptığını, Mahkeme aracılığıyla faydalı imalatların tespit edildiğini ileri sürerek; diğer tazminat hakları saklı kalmak üzere, faydalı imalat bedeliolan 1.003.129,00 TL alacağın davalıdan tahsilini istemiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacının temerrüdü nedeniyle mahkemece tahliyesine karar verildiğini, kusurun davacı kiracıda olduğunu, sözleşmenin 12/3 ve ihale şartnamesinin 19/3 maddeleri uyarınca yapılan imalatların Belediyeye ait olduğunu savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece verilen 28.04.2015 tarihli 2013/1134 E., 2015/911 K. sayılı kararla; 22.01.2015 tarihli bilirkişi heyetinden aldırılan rapor ve buna ek olarak alınan rapor esas alınarak, davanın kısmen kabulü ile 954.606,00 TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı (davacı tüm ret+ davalı lehine)
1. Mahkeme kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 6. Hukuk Dairesinin 23.06.2016 tarihli ve 2016/5766 E., 2016/4966 K. sayılı ilamıyla; davacının temyiz itirazlarının reddine; davalının temyizi bakımından ise, mahallinde keşif yapılmak suretiyle faydalı imalatların yapıldıkları tarih itibariyle değerleri tespit edildikten sonra yıpranma payı da düşülerek sözleşmenin kalan süresi ile orantılı olarak bir hüküm kurulması gerektiğinden bahisle, karar bozulmuştur.
B. İkinci Bozma Kararı (davalı lehine)
1. Bozmaya uyan Mahkemece verilen 04.07.2017 tarihli ve 2016/1881 E., 2017/1051 K. sayılı kararla davanın kısmen kabulüne, 910.840,02 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmesi, karara karşı, süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 17.04.2018 tarihli ve 2017/14817 E., 2018/4080K. sayılı ilamla; bozma gereklerinin tam olarak yerine getirilmediği, bozma ilamı ile davalı lehine usuli kazanılmış hak oluştuğu, bozmadan sonra yapılan keşif sonrası alınan 24.05.2017 tarihli bilirkişi heyet raporunda dava tarihi itibariyle belirlenen bedellerin esas alındığı ve bunlar üzerinden aşınma payı düşüldüğü, ancak sözleşmenin kalan süresi ile oranlama yapılmadan tamamının kabulüne karar verildiği, bozma kararının gereği yerine getirilerek kiracı tarafından yapılan imalatların nelerden ibaret olduğu ayrıntılı ve tereddüte yer vermeyecek şekilde tek tek tespit edilerek, hangisinin zorunlu ve faydalı masraflar, hangilerinin lüks masraflar olduğunun belirlenmesi, belirlenen zorunlu ve faydalı masraf kalemlerinin imalat tarihi itibariyle yıpranma payı düşülmüş bedellerinin, kalan kira süresi ile orantılı olarak tespiti ve sökülüp götürülebilecek imalatların sözleşme hükümleri uyarınca istenemeyeceği de nazara alınarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerektiğinden bahisle, karar bozulmuştur.
C. Üçüncü Bozma Kararı
1.Bozmaya uyan Mahkemece verilen 30.05.2019 tarihli ve 2018/1005 E., 2019/807 K. sayılı kararla; davanın kısmen kabulüne, 847.755,80 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiş; karar, davalı vekili tarafından temyiz edilmiştir.
2. Dairece verilen 18.02.2020 tarihli ve 2019/5318 E., 2020/1391 K. sayılı ilamla; davalının sair temyiz itirazları reddedilerek, bozma ilamının gereklerinin tam olarak yerine getirilmediği, her ne kadar kira sözleşmesi ve şartnameye göre yapılan tüm imalatların bedelsiz olarak Belediyeye terk edileceği kararlaştırılmış ise de, 10 yıllık sözleşme süresi dolmadan tahliye edilen kiralananın sözleşmenin kalan süresinde kullanamadığı, bu nedenle davalı kiralayan yararına sebepsiz zenginleştirme oluştuğu, alınan ilk bilirkişi raporunda kilit taşı döşeme m2 bedeli 25,00 TL olarak alınmasına rağmen, hükme esas alınan raporda hiçbir gerekçe ve denetime uygun veriler kullanılmadan, kilit taşı döşeme m2 bedelinin 71,00 TL alındığı, yeni bir uzman bilirkişi heyetinden rapor alınarak, kiracının kiralanan üzerine yaptırdığı imalat ve tesislerin faydalı, zaruri ve kalıcı imalatlar olup olmadıkları, bu imalat ve tesislerin taşınmazın değerini artırıcı nitelikte olup olmadıkları araştırılıp faydalı, zaruri ve değer artırıcı imalatlar ise yapım tarihlerindeki değerlerinin (sözleşmenin başında yapıldığının kabulü ile) tespiti ile yapılan giderlerin on yıllık kira süresinin üçüncü yılında tahliye edildiği dikkate alınarak davacı kiracının kiralananı kullandığı sürenin tahliye nedeniyle kullanamadığı süre ile oranlanarak kiralananın kullanılamayan süre oranındaki imalat bedeli belirlenip tahsiline karar verilmesi gerektiği gerekçesiyle karar bozulmuştur.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; kiracının kiralanın üzerine yaptırdığı imalat ve tesislerin kalıcı imalatlar olup olmadığı, taşınmazın değerini artırıp artırmadığının alınan bilirkişi raporu ile net şekilde tespit edildiği gerekçesiyle davanın kısmen kabulü ile 527.114,27 TL'nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi birlikte davalıdan tahsiline karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı vekili; kullanım süresi hesabında hata edildiğnii, katlanır camın sökülüp götürülebilir olmadığını, sökülüp götürülebilir şeylerin icra marifetiyle teslim edildiğini, alınması şansı olmadığını, imalat tarihlerinden faiz işletilmesi gerektiğini, düşülen amortismanın açıklanmadığını, ağaç bedelinin hesaba katılmadığını ileri sürere,k kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı vekili; alınan bilirkişi raporunun bozma ilamındaki eksikleri gidermediğini, imalat kalemlerinin ayrıntılı açıklanmayıp önceki değerlerin dikkate alındığını, yıpranma paylarının eksik hesaplandığını, imalatların daha sonra kullanılabilecek işler olmadığını, kaçak yapı ve proje harici yapılan yapılar bakımından talepte bulunulamayacağını, tahliye esnasında muhafaza altına alınıp davacıya teslim edilecek olan mutfak malzemelerinin de hesaplamaya katıldığını ileri sürerek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. İlgili Hukuk
1.09.05.1960 tarihli ve 21/9 ile 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları
3.6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 526 vd maddeleri.
3. Değerlendirme
Mahkemece uyulan bozma ilamında gösterilen şekilde yapılan inceleme ve araştırma sonucunda, yine o ilamda belirtilen hukuki esaslar gereğince karar verildiği, bozma kapsamı dışında kalarak kesinleşen ve usuli kazanılmış hak durumunu oluşturan kısımlar hakkında yeniden inceleme yapılamayacağı, hükme esas alınan bilirkişi raporunun denetime elverişli olduğu anlaşılmakla göre, taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Mahkeme kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun Geçici 3 üncü maddesi atfıyla uygulanmakta olan 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 439 uncu maddesi uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harçlarının temyiz edenlere yükletilmesine,
1086 sayılı Kanun’un 440 ıncı maddesi gereğince kararın tebliğinden itibaren 15 günlük süre içinde karar düzeltme yolu açık olmak üzere,
02.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.