"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Tüketici Mahkemesi
Taraflar arasında birleştirilerek görülen bedel iadesi, tazminat, fesih, alacak, kira tazminatı, manevi tazminat davasından dolayı yapılan yargılama sonunda; Mahkemece asıl dava ve birleşen 2012/247 E. sayılı davanın kısmen kabulüne, birleşen 2012/387 E. sayılı davada karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Kararın asıl davada davacı ile asıl ve birleşen davalarda davalı ... tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece asıl ve birleşen 2012/247 E. sayılı davada verilen Mahkeme kararının onanmasına, birleşen 2012/387 E. sayılı davada verilen Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Davalı ... tarafından Dairece verilen kararın düzeltilmesi istenilmiş olmakla; kesinlik, süre ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, karar düzeltme dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl davada davacı; davalılardan ... A.Ş. ile aralarında imzalamış oldukları harici satış sözleşmeleri ile ... ... Konutları projesinde gösterilen taşınmazlardan gerek tapuda resmi satış suretiyle gerekse harici satış sözleşmesi ile toplam 15 adet daireyi bedellerini nakit ödeyerek satın aldığını, davalılardan ... A.Ş.nin edimini yerine getirmesinin dava tarihi itibariyle imkânsız hale geldiğini, davalı şirket ile diğer davalı ... arasında yapılan Kat Karşılığı İnşaat Yapım İşi sözleşmesinin davalılardan ... Belediyesi tarafından fesih edildiğini ve davalılardan ... A.Ş.nin işten el çektirildiğini, projeye ... Belediyesi tarafından el konulduğunu, Belediye Başkanlığı tarafından tapuların diğer davalı şirket ... A.Ş.ye devredilmediğini, şirketin işten el çektirilmesi sonucunda temerrüde düştüğünü, söz konusu sözleşme ilişkisine güvence veren ... Belediyesinin de davalı ... A.Ş. ile birlikte müştereken ve müteselsilen sorumlu olduğunu, tapusunu alamadığından, satın aldığı 6 dairenin tapu kayıtlarının 3. kişilere devir edilmek suretiyle sözleşmesinin ifasının imansız hale geldiğini ileri sürerek, şimdilik 5.000,00 TL maddi tazminatın sözleşme tarihlerinden itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, tapuda resmi satış sözleşmesiyle satın aldığı 9 dairenin zamanında eksiksiz teslim edilmemesi sebebiyle maddi zararın tazmini amacıyla şimdilik 5.000,00 TL maddi tazminatın, tapu kaydının alınma tarihlerinden itibaren kira gelir kaybı açısından tahakkuk ettiği tarihten itibaren işleyecek ticari faizi ile birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Birleşen 2012/247 E. sayılı dosyada davacı; mülkiyeti davalı ... Başkanlığına ait 27108 ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerine "... Belediyesi ... ... Konutları Projesi" adı altında toplu konut projesi yapılması hususunda davalıların anlaşarak, davalılar arasında 20.06.2006 tarihli "Kat Karşılığı İnşaat Yapım Sözleşmesi" imzalandığını, projeye davalı ... tarafından öncülük edildiği ve alıcılar üzerinde güven etkisi yaratıldığını, bu güvene dayalı olarak ... A.Ş.den H blok ... Apartmanı 9. kat 20 nolu daireyi 96.000,00 TL bedel karşılığında satın aldığını, satın aldığı daire süresinde teslim edilemediğinden dolayı bu kez ... Apartmanı Y blok 9. kat 20 nolu dairenin satımı hususunda anlaşmaya varılarak bu hususta 21.04.2010 tarihli satım sözleşmesinin imzalandığını, sözleşme gereğince dairenin 30.07.2010 tarihinde teslim edilmesi gerekirken halen teslimin yapılmadığını, davalılar arasındaki sözleşmenin, davalı ... tarafından feshedilmesi ve inşaatın yapımındaki belirsizlikler nedeniyle ... ile arasındaki sözleşmenin de ifasının imkansız hale geldiğini, bu durumda davalıların kusurlu olduklarını ileri sürerek, sözleşmenin feshine, ödenen bedelden şimdilik 10.000,00 TL ile dairenin süresinde teslim edilmemesinden dolayı 1.000,00 TL kira bedelinin davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, 25.000,00 TL manevi tazminata hükmedilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Birleşen 2012/387 E. sayılı dosyada davacı; mülkiyeti davalı ... Başkanlığına ait 27108 ada 1 parsel sayılı taşınmaz üzerine % 25'i ... Belediyesine ait olmak üzere toplam 512 dairenin anahtar teslimi yapımı için davalıların anlaşarak 20.06.2006 tarihli sözleşmeyi imzaladıklarını, sözleşmenin imzalanmasından sonra davalıların birlikte yoğun bir satış kampanyası başlattıklarını, projeye davalı ... tarafından öncülük edildiği ve alıcılar üzerinde güven etkisi yaratıldığını, bu güvene dayalı olarak ... tarafından ... A.Ş.'den 27108 ada 1 parselde ... Apartmanı 16 nolu dairenin satın alındığını, davalı tarafından da 120.000,00 TL bedel mukabili satıldığını, satış bedelinin tamamının ödendiğini, ... tarafından dairenin en geç Mart 2011 tarihinde teslim edilmesi gerekirken halen teslimin yapılmadığını, davalılar arasındaki sözleşmenin, davalı ... tarafından feshedilmesi ve inşaatın yapımındaki belirsizlikler nedeniyle davalı ... A.Ş.nin taahhüdünü yerine getiremediğini, davalı Belediyenin gerek verdiği haklı güven ve gerekse de yaptığı fesih nedeni ile el koyduğu dairelerden dolayı sebepsiz zenginleştiğini ileri sürerek, satışı yapılan dairenin anahtar teslimi tamamlanması halinde rayiç değeri üzerinden tespit edilecek tazminattan şimdilik 50,00 TL'si ile dairenin teslim edilmesi gereken 10.03.2011 tarihinden bu yana işleyecek rayiç kira bedeli ile uğranılan 50,00 TL müspet zararın ticari faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Asıl davada davalı ...; ... Belediye Encümen kararıyla dava konusu D blok 16 bağımsız bölüm, ... Apartmanı B blok 16 nolu bağımsız bölüm, ... Apt. Y blok 16,18 ve 20 bağımsız bölümlerin ... ... A.Ş.ye devredildiğini, dava konusu ... Apt. Y blok 20 bağımsız daire için aynı konuda ... 1. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/620 E. sayılı dosyası ile dava açıldığını, dosya davacısının ... olduğunu, öncelikle bu husus dikkate alınarak davanın reddinin gerektiğini, davacının ihtilaf konusu talepleri yönünden dava tarihinden önce başvuru yapılmadığını, dolayısıyla temerrütün oluşmadığını, ... Belediye Başkanlığının satış sözleşmesinin tarafı olmadığı gibi herhangi bir satış bedelinin de ödenmediğini, Belediyenin satış aşamasında herhangi bir imzasının da yer almadığını, buna göre husumet yöneltilemeyeceğini, davacı ile davalı şirket arasındaki sözleşmenin şekil şartlarından yoksun olup geçersiz olduğunu, Belediyenin kefalet sorumluluğunun bulunmadığını, ortada yazılı bir kefalet sözleşmesinin de bulunmadığını, bu nedenle sözleşmenin Belediye yönünden bağlayıcılığının bulunmadığını, davacının taleplerinin ancak yüklenici firmanın edimini eksiksiz olarak yerine getirmesi halinde talep edebileceğini, davalı şirketin kendisine karşı yüklendiği edimleri eksiksiz olarak yerine getirmediğinden gerek yüklenici şirketin ve gerekse de halefi olan davacının herhangi bir talepte bulunamayacağını, keza yüklenici şirketin ile imzaladığı kat karşılığı inşaat sözleşmesi kapsamında edimlerini gereği gibi ve zamanda yerine getirmediğinden sözleşmenin 17.08.2011 tarihinde feshedildiğini, davacının yönelttiği taleplerin İdari Yargıda çözümlenmesi gerektiğinden mahkemenin görevli olmadığını, davacı taleplerinin zamanaşımına uğradığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
2. Asıl davada davalı ... A.Ş.; sözleşme gereğince diğer davalı ... Başkanlığına daireler teslim edildikten sonra sözleşmenin belediyece feshedildiğini, diğer davalının edimlerini yerine getirmediğini, hak edişlerini ödemediğini, sözleşme yapanların aleyhlerine dava açtıklarını, Belediyenin edimlerini yerine getirmemesi nedeniyle zarara uğradığını, dairelerin teslim edilmesindeki gecikmede ve tapu kayıtlarına ilişkin gecikmede herhangi bir kusurunun bulunmadığını, ayrıca davanın açılmasına sebebiyet vermediğini, davacının kira bedeli istemesinin de sözleşmeye göre hukuka aykırı olduğunu savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
3. Birleşen 2012/247 E. sayılı dosyada davalı ...; görev, husumet ve zamanaşımı itirazında bulunduklarını, esas yönden ise davacı ile ... A.Ş. arasında düzenlenen satış sözleşmesinin geçersiz olduğunu, davacı ile arasında düzenlenmiş herhangi sözleşme bulunmadığından kefalet sorumluluğunun bulunmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
4. Birleşen 2012/247 E. sayılı dosyada davalı ... A.Ş.; davalı belediyenin yapmış olduğu ... ve eylemler nedeni ile edimlerini yerine getiremediğini, bu nedenle herhangi bir kusurunun bulunmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
5. Birleşen 2012/387 E. sayılı dosyada davalı ...; husumet ve zamanaşımı itirazında bulunduklarını, davanın belirsiz alacak davası olarak açılamayacağını, davacı ve ... ile ... ve ... şirketi arasında düzenlenen satış sözleşmelerinin geçersiz olduğunu, davacı ile arasında düzenlenmiş herhangi sözleşme bulunmadığından kefalet sorumluluğunun bulunmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
6. Birleşen 2012/387 Esas sayılı dosyada davalı ... A.Ş.; Belediyenin yapmış olduğu ... ve eylemler nedeni ile edimlerini yerine getiremediğini, bu nedenle herhangi bir kusurunun bulunmadığını savunarak, davanın reddine karar verilmesini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; asıl davada; asıl dosya davacısı ile davalı ... A.Ş. arasındaki satış sözleşmesinin temlik hükümleri gereğince geçerli olduğu, yüklenici ... A.Ş. tarafından sözleşmenin kararlaştırılan tarihte ifa edilmediği, ... Belediyesi ile ... A.Ş. arasında sözleşmenin 17.08.2011 tarihinde feshedilmesi neticesi ifasının da mümkün olmadığı, davacı tarafından da sözleşmeden dönüldüğü, yüklenici ... A.Ş. tarafından, ... aleyhine ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 2011/409 E. sayılı dosyasıyla açılan davanın feshin iptali olmayıp feshin haksız olduğunun tespiti ile tazminat isteğine ilişkin olduğu, neticede mahkemece 29.05.2013 tarihinde feshin haklı olduğundan bahisle davanın reddine karar verildiği, dolayısıyla gerek sözleşmenin ifasının imkansız hale gelmesi ve gerekse de davacının fesih talep etmekle menfi zararını isteyebileceği, Belediyenin sorumluluğunun güven sorumluluğu olduğu, somut olayın özelliği ve hakkaniyet gereği belediyenin kusuru daha hafif olduğundan Belediyenin sadece sözleşme kapsamında ödenen bedel yönünden sorumlu tutulması gerektiği, zarar yönünden yüklenici firmanın kusurlu olduğu dikkate alınarak zarardan sadece ... A.Ş.nin sorumlu olduğu, emsal alınan ve Yargıtay Hukuk Genel Kurulundan onaylanarak geçen dava dosyaları ve kararlarının da aynı şekilde olduğu, dava dilekçesiyle sözleşmenin ifasının imkansız hale gelmesinden kaynaklı zararlar yönünden 5.000,00 TL talepli dava açıldığı, ıslah dilekçesiyle bu miktarın 808.000,00 TL olarak artırıldığı, ancak bu talebin içerisine tapu devri yapılan D blok 14 nolu daire için yapılan ödemenin de yer aldığı, 14 bağımsız bölüm davacıya teslim edilmiş olmakla ve yukarıda belirtildiği üzere gerek davacının söz konusu taşınmaza yönelik talebinden vazgeçmesi ve gerekse de aynen ifaya bağlı eksik ... zararının talep edilmesinin mümkün olmaması nedeniyle yerinde görülmediği, kaldı ki; dava dilekçesiyle 6 adet bağımsız bölüm yönünden zararın tazmininin istenildiği, bu 6 parsel içerisinde D blok 14 nolu bağımsız bölümün yer almadığı, dava dilekçesiyle istenmeyen bir hakkın ıslah dilekçesiyle talep edilmesinin mümkün olmadığı, davanın tamamen ıslah edilmediği gibi yapılan ıslahın ek dava olarak da nitelendirilemeyeceği, bu nedenle asıl davada ancak dava dilekçesinde bildirildiği üzere teslim edilmeyen 6 adet taşınmaz bedeli yönünden açılan dava yönünden karar verilmesi gerekçesiyle, asıl davadaki bedel iadesi talebinin ıslah talebi doğrultusunda kısmen kabulü ile, davacı ile davalılardan ... ... İnşaat San. Tic. A.Ş. Arasında imzalanan 30.06.2008, 20.06.2008, 27.10.2008 ve 27.07.2008 tarihli "... ... Konutları Satış Sözleşmesi"nin feshine, 728.000,00 TL sözleşme bedelinin 5.000,00 TL'sine dava tarihinden, 723.000,00 TL'sine ıslah tarihi olan 14.06.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, fazlaya ilişkin istemin reddine, tapusu devralınan 9 adet taşınmaza ilişkin zarar ve kira kaybı yönünden açılan davanın reddine, sözleşme tarihinden itibaren ticari faiz isteminin reddine, birleşen 2012/247 E. sayılı dosyası yönünden; asıl dava dosyasında yer alan ilke, açıklama ve gerekçeler doğrultusunda, ayrıca davacının manevi tazminat isteminin koşulları oluşmadığı gerekçesiyle, davanın kısmen kabulü ile, davacı ile davalılardan ... ... İnşaat Sanayi ve Ticaret A.Ş. arasında düzenlenen 21.04.2010 tarihli sözleşmenin feshine, 96.000 TL sözleşme bedelinin 10.000 TL'sine dava tarihinden, 86.000 TL'sine ıslah tarihi olan 18.06.2021 tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, kira kaybı tazminatı ve ödeme tarihinden itibaren faiz isteği yönünden açılan davanın reddine, manevi tazminatın koşulları oluşmadığından reddine, birleşen 2012/387 E. sayılı dosya yönünden; dava konusu D blok ... Apartmanı 16 bağımsız bölüm sayılı taşınmazın davalı ... tarafından ... A.Ş şirketinden satın alındığı ve 03.08.2010 tarihinde ... adına tescil edildiği, bu kişi tarafından da 06.08.2010 tarihinde ...'a satış yoluyla tescil edildiği, davacı tarafından dava dilekçesiyle; rayiç değer üzerinden tespit edilecek tazminat ile kira bedeli ve uğranılan müspet zararlar yönünden dava açıldığı, ıslah dilekçesiyle; satış sözleşmesinin feshi ile ödenen 132.000,00 TL bedelin tahsili istenildiği, davanın açılış tarihi itibariyle davacının sözleşmeden dönerek ödemiş olduğu bedeli ve oluşan menfi zararları talep etmesinde hukuka aykırı bir durum bulunmadığı, sözleşme kapsamında davacı adına tescil edilen taşınmaz ... 1. İcra Müdürlüğünün 2018/315 E. sayılı dosyasıyla 15.10.2019 tarihinde ....'a satış yoluyla geçtiği, dolayısıyla taşınmaz maliki olan ...'un borçları nedeniyle taşınmaz satışı gerçekleştirildiğinden, davacının sözleşmeyi feshetmesinin mümkün olmadığı, fesih halinde dönme hükümleri uyarınca taşınmazın hak sahibi olan ... Belediyesi adına tescili gerekmekte olup icra satışı nedeniyle ortada devri gereken taşınmaz bulunmadığından verilecek tazminatın davacı yönünden sebepsiz zenginleşmeye yol açacağı, davacı adına kayıtlı sözleşme kapsamındaki taşınmazın icra yoluyla 3. kişiye satılmakla artık davacının sözleşmeyi feshetmesi ve ödemiş olduğu bedeli tahsil etmesi mümkün olmadığı, davacının taşınmaz üzerinde herhangi tasarruf hak ve yetkisinin kalmadığı, dava konusu taşınmaza ilişkin tüm tasarruf hak ve yetkisi mülkiyetin devri ile yeni malik ....'a ait olduğu, bu nedenle devri gereken taşınmazın 3. kişiye geçtiği dikkate alındığında davanın konusuz kaldığı gerekçesiyle, davanın konusu hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
IV. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuran
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davalı ... ve asıl davada davacı ... temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Gerekçe ve Sonuç
Dairenin 15.03.2023 tarihli ve 2023/694 E., 2023/614 K. sayılı ilamıyla; asıl ve birleşen 2012/247 E. sayılı davada verilen Mahkeme kararının onanmasına, birleşen 2012/387 E. sayılı davada verilen Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
V. KARAR DÜZELTME
A. Karar Düzeltme Yoluna Başvuran
Dairenin yukarıda belirtilen kararına karşı, asıl ve birleşen davalarda davalı ... karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
B. Karar Düzeltme Sebepleri
Davalı ...; asıl davada davacının toplamda 13 adet taşınmaz için dava açtığını, ticari amaçla hareket ettiğinin kabulü gerektiğini, bu nedenle güven teorisinden söz edilemiyeceğini, lehlerine hükmedilen vekalet ücretinin eksik olarak hesaplandığını, birleşen 2012/387 Esas sayılı davada belediye dava açılmasına sebebiyet vermediğinden ve tapu devri davacı tarafından yapıldığından lehlerine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, asıl ve birleşen davalar yönünden; tapunun 3. şahıs üzerinde olduğunu, satışın mükerrer yapıldığını, ödeme makbuzu almadığı ve güven teorisinin Türk hukuk sisteminde bulunmadığını, sözleşmelerin sonradan düzenlenme iddialarının araştırılmadığını, senet asıllarının ödeme olarak kabul edilmesinin usul ve kanuna aykırı olacağını, ıslahla artırılan miktara yönelik zamanaşımı itirazlarının mahkemece dikkate alınmadığını, iflas masasına başvuru yapıldığına ilişkin dosyaya belge sunulmadığını belirterek, kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl davada, bedel iadesi, tazminat; birleşen davada, fesih, alacak, kira tazminatı, manevi tazminat ile birleşen davada, alacak, tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun, 16.05.2019 tarihli ve 2018/13-977 E. ve 2019/572 K. sayılı kararı.
2. 4077 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkındaki Kanun'un 4 ve 30 uncu maddeleri.
3. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 117 ve 125, 146 ncı maddeleri.
4. Belediyenin güven teorisi gereği sorumluluğuna dair Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 01.06.2022 tarih ve 2022/3200 E., 2022/5289 K. sayılı ilamı.
5. Zamanaşımı ilk itirazı konusunda Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin 10.10.2022 tarih ve 2022/6208 E., 2022/7561 K. sayılı ilamı.
3. Değerlendirme
Karar düzeltme yoluyla incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalının karar düzeltme talebinin REDDİNE,
Aşağıda yazılı bakiye karar düzeltme harcı ile para cezasının karar düzeltme isteyene yükletilmesine,
24.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.