"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1187 E., 2023/785 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Afyonkarahisar 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/394 E., 2022/258 K.
Taraflar arasındaki itirazın iptali davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; müvekkili ile davalı borçlu arasında hayvan alım satımına ilişkin anlaşma sağlandığını, müvekkili tarafından bu anlaşma neticesinde "hayvan bedeli" açıklaması ile muhtelif tarih ve bedelli dekontlar ile davalıya ödemeler yaptığını, davalı tarafından bu ödemeler karşısında hayvanların tesliminin gerçekleştirilmediğini davalıya yaptığı ödemelerin iadesi için takip başlattığını, davalının takibe itiraz ettiğini belirterek davalının itirazının iptaline, Afyonkarahisar İcra Müdürlüğünün 2019/7088 E. sayılı takip dosyasının devamına, davalının kötü niyetli itirazı sebebiyle alacağın %20'sinden aşağı olmamak üzere icra inkar tazminatına karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; davacının eşi ...'nın almış olduğu hayvanların bedelinin yarısını nakit olarak yarısını ise banka kanalı ile eşinin hesabından müvekkilinin hesabına aktardığını, yapılan ödemeler sonrası hayvanların nakliye aracına yüklenerek ...'nın vermiş olduğu adrese gönderildiğini, davacı ve eşinin dolandırma kastıyla hareket ettiğinin açık olduğunu, davacı ile eşinin bu ve benzer yöntemlerle birçok kişiyi mağdur ettiğini ve hakkında davalarının olduğu öğrenildiğini, davacının kötü niyetli olduğunu, teslim almış olduğu hayvanlara ilişkin tahsilat yapmaya çalıştığını savunarak davanın reddini ve davacı aleyhine %20'den az olmamak kaydıyla kötü niyet tazminatına hükmedilmesini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalının hayvanların teslim edildiğine yönelik savunmada bulunduğu, satış sözleşmesi uyarınca bedellerin ödenmesinin sözleşme konusu malların teslim edildiğine karine oluşturduğu, ispat yükünün karinenin aksini iddia eden davacı üzerinde bulunduğu, davacının iddiasını kesin deliller ile ispatlaması gerekiyor ise de iddialarının ispatı bakımından kesin delil sunmadığı gibi davalıya yemin teklif etmediği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili; satış sözleşmesinde malın teslim edildiğinin teslim makbuzu, sevk irsaliyesi, irsaliyeli fatura ile ispat edileceğini, teslimi ispat yükünün davalıda olduğunu, Hayvanların Nakilleri Sırasında Refahı ve Korunması Yönetmeliğine göre kayıtlı küpe numaraları hayvanların sevkine ilişkin irsaliye teslim sonrası müvekkiline ait işletme kaydına İlçe Tarım Müdürlüğünce kayıt edilmesi gerektiğini, tarafların önce ödemeyi akabinde mal teslimi yapılmasını kararlaştırmaları nedeniyle malların teslimine ilişkin ispat yükünün davalı tarafta olduğunu, üçüncü kişiye teslimatlarla ilgili delil de sunulmadığını, İlk Derece Mahkemesince tanıkların dinlemediğini ileri sürerek; İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davalı tarafa yapılan ödemelerin avans niteliğinde olduğunun davacı tarafça ispatlanamaması karşısında mevcut delillerin takdirinin ve kararın dayandığı gerekçenin usul ve yasaya uygun olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; istinaf dilekçesinde bildirdiği sebepleri tekrarlayarak kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, hayvan satım sözleşmesinden kaynaklanan alacak için yapılan icra takibine itirazın iptali istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) "Senetle ispat zorunluluğu" başlıklı 200 üncü maddesi,
2. 6100 sayılı Kanun'un "Senetle ispat zorunluluğunun istinasları" başlıklı 203 üncü maddesi,
3. Yargıtay (Kapatılan) 13. Hukuk Dairesinin 08.12.2014 tarihli ve 2014/14918 E., 2014/38966 K. sayılı, 05.05.2015 tarihli ve 2014/24796 E., 2015/14282 K. sayılı, 04.11.2019 tarihli ve 2016/29652 E., 2019/10729 K. sayılı ilamları,
4. Dairemizin 14.06.2021 tarihli ve 2020/5524 E.,2021/6446 K. sayılı ilamı.
3. Değerlendirme
1. 6100 sayılı Kanun'un 200 üncü maddesinin birinci fıkrası gereği; bir hakkın doğumu, düşürülmesi, devri, değiştirilmesi, yenilenmesi, ertelenmesi, ikrarı ve itfası amacıyla yapılan hukuki işlemlerin, yapıldıkları zamanki miktar veya değerleri ikibinbeşyüz Türk Lirasını geçtiği takdirde senetle ispat olunması gerekir. Bu hukuki işlemlerin miktar veya değeri ödeme veya borçtan kurtarma gibi bir nedenle ikibinbeşyüz Türk Lirasından aşağı düşse bile senetsiz ispat olunamaz.
2. Yazılı delille (senetle) ispatı gereken hususlar, istisnalar dışında takdiri delillerle ve bu kapsamdaki tanık delili ile ispatlanamaz ise de bu hususların senet dışındaki yemin, ikrar ve ticari defterler gibi diğer kesin delillerle kanıtlanması mümkündür.
3. Bilindiği üzere, tanık dinlenebilmesi için HMK'nın 200/2 maddesine göre davalının açık muvafakatının olması veya aynı Kanun'un 203/1-b maddesine göre bu tip satışların senede bağlanmadan yapıldığının yörede teamül haline gelmiş olması gerekir. Teamül unsurunun gerçekleşmesi, yeni bir çevrede herhangi bir hukuki işlemin devamlı olarak senede bağlanmamasının adet haline gelmesi ve bu hususun zaman içinde herkesçe uyulmak suretiyle istikrarlı bir nitelik kazanmış bulunması ve ayrıca kamuoyunda da bu teamüle inanılmış olması gerekmektedir.
4. Dava dosyası bakımından; Afyonkarahisar Ticaret Odası Başkanlığına müzekkere yazılarak il genelinde hayvan alım satımı yapılırken ödemenin peşin olarak yapılıp yapılmadığı veya ne şekilde yapıldığı sorularak eldeki davada örf ve adet araştırması yönünden daha kapsamlı bir araştırma yapılması gerektiği kuşkusuzdur.Zira, davaya konu edilen hayvanların alım satımının peşin olarak mı yapıldığı, değilse ne gibi bir alım satım yönteminin izlendiği, bu yöntemin teamül teşkil edip edemeyeceğinin ilgili Ziraat Odası Başkanlıkları, Gıda Tarım ve Hayvancılık Müdürlükleri ve ilgili Yetiştiriciler Birliklerinden araştırılması, yine davalı tarafın ticari bir işletmesi olup olmadığı, varsa buna ilişkin kayıtların da etraflıca araştırılması suretiyle öncelikle ticari örf adet olup olmadığı tespit edilmeli, var ise dosya kapsamında yer alan tanıklar dinlenerek 6100 sayılı Kanun'un 203/1-b maddesi uyarınca dikkate alınması suretiyle sonucuna uygun karar verilmesi gerekmektedir.
5. O halde İlk Derece Mahkemesince; tarafların tüm deliller toplanılarak sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm tesisi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirmiştir.
6. Hal böyle olunca; Bölge Adliye Mahkemesi kararı kaldırılarak, İlk Derece Mahkemesinin kararının bozulmasına karar verilmesi gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin birinci fıkrası uyarınca ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca davacı yararına BOZULMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
14.10.2024 tarihinde oybirliği ile karar verildi.