"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 36. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/462 E., 2023/1555 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul 16. Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/719 E., 2020/80 K.
Taraflar arasında karşılıklı olarak görülen cezai şart alacağı ile teminat mektubunun iptali ve alacak davasından dolayı yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince; asıl davanın kabulüne, karşı davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince; başvuruların kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden asıl davanın kabulüne, karşı davada teminat mektubunun iptali talebinin reddine, olarak talebi hakkında karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davalının alışveriş merkezinde yer alan mağazayı 01.10.2010 tarihli kira sözleşmesi kapsamında kiracı sıfatıyla kullandığını, 14.08.2015 imza tarihli Tadil Protokolü ile kira süresi 30.09.2015 tarihinden itibaren 5 yıl uzatılmasına rağmen davalı kiracının sözleşmenin süresinin bitimine üç yıl kala sözleşmeyi tek taraflı feshettiğini ve kiralananı 24.07.2017 tarihinde tahliye ile teslim ettiğini, kiracının haksız feshi sebebiyle tazminat ödeme yükümlülüğü bulunduğunu ileri sürerek; davalıdan "Bir Yıllık Garanti Edilen Asgari Kira Bedeli toplamı kadar Cezai Şart" alacağı olduğunun tespitine, fazlaya ilişkin ve hakları saklı kalmak kaydıyla, 10.000,00 Euro cezai şart alacağının kiracının mecuru tahliye ettiği 30.07.2017 tarihinden itibaren işleyecek, Bankalarca Euro Üzerinden Açılan Döviz Tevdiat Hesaplarına Uygulanacağı Bildirilen Azami Faiz Oranı/Oranları ile davalıdan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; alışveriş merkezinin zamanla doluluk oranını kaybettiğini, yeterli reklam yapılmadığını, cirolarının ciddi anlamda düştüğünü, kira ilişkisinin bu haliyle sürdürülmesinin beklenemeyeceğini, kira bedelinden indirim taleplerinin dikkate alınmadığını, sözleşmeyi haklı nedenle feshetmek zorunda kaldıklarını savunarak davanın reddini istemiş; karşı davada ise; taraflarına ait havalandırma sisteminin sökülmesine izin vermeyen davacı tarafın havalandırma sisteminin bedelini karşı tazmin yükümlülüğü bulunduğunu bildirerek, havalandırma sistemi bedelinin tespiti ile davalıdan tahsilini, sözleşme hükümlerine göre ödenmeyen kira ve yan gider alacağı kalmaması sebebiyle teminat mektuplarının iptaline karar verilmesini, tahsili halinde sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre takas mahsup yapılmasını talep etmiş, 06.11.2019 tarihli ıslah dilekçesiyle; havalandırma sisteminin karşı dava açılması sonucunda taraflarına teslim edildiğini, ancak vekalet ücreti talepleri olduğunu ileri sürerek 07.08.2013 tarihli 7000188752 nolu 12.805,00 Euro bedelli ve 06.08.013 tarihli 7000188596 nolu 6.000,00 TL bedelli 2 adet teminat mektubunun
iadesine karar verilmesini, tahsili halinde sebepsiz zenginleşme hükümlerine göre tahsilini yahut takas mahsup yapılmasını istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında 30.07.2010 tarihli kira sözleşmesi ile 14.08.2015 imza tarihli Tadil Protokolü konusunda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmadığı, sözleşmenin süresinin 30.09.2015 tarihinden itibaren geçerli olmak üzere 5 (beş) yıl uzatıldığı, kira sözleşmesinin (30.) maddesinde kiracının sözleşmeyi haksız feshine bağlı olarak bir yıllık asgari kira bedelini cezai şart olarak ödeneceğinin düzenlendiği, sözleşmede öngörülen 3 aylık fesih bildirim süresine uyulmadığı, davalının sözleşmeyi haksız fesih ettiği, bir yıllık asgari kira bedeli üzerinden hesaplanan cezai şart bedelinin 57.022,32 Euro olduğu; karşı dava yönünden; havalandırma sisteminin karşı davacı tarafından işbu dava açıldıkdan sonra teslim alındığı, karşı davanın ilgili bölümünün konusuz kaldığı, dava açılmasına sebebiyet verildiğinin ispatlanamadığı, yine kira sözleşmesinin (16.5.) maddesinde; depozitonun, sözleşme ilişkisinin sona ermesinden kaynaklanan tazminat taleplerinin karşılanması için de kullanılabileceğinin, (16.6.) maddesinde depozitonun kiraya verenin tüm alacakları ödenmiş olmak kaydıyla kiracıya iade edileceğinin düzenlendiği, davalının tazminat sorumluluğu olduğundan cezai şart alacağının da teminatı olan teminat mektubunun iadesi talebinin haklı olmadığı gerekçesiyle; asıl davanın kabulü ile 10.000,00 Euro cezai şart alacağının 30.07.2017 tarihinden itibaren işleyecek bankalarca Euro üzerinden açılan döviz tevdiat hesaplarına uygulanacağı bildirilen azami faiz oranı/oranları ile davalıdan tahsiline, karşı davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili; davalının sorumlu olduğu ve ödemesi gereken cezai şart tutarının, davalının ekonomik mahvına neden olup olmadığının, mahvına sebep olacak ise indirim oranı ve indirim oranına göre davalının ödeyeceği miktarın tespiti gerektiğini ileri sürerek, davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalı Karşı davacı vekili; feshin zorunlu olarak yapıldığını, mağazanın çalışılamaz halde geldiğini, koşulların gerçekleşmesi durumunda borçlunun sözleşmenin uyarlanmasını talep edebileceğini ve uyarlamanın mümkün olmadığı durumlarda sözleşmeyi sona erdirebileceğini, feshin haklı olması ve ekonomik mahvına sebep olacağından cezai şart talebinin reddi gerektiğini; havalandırma sisteminin iadesi bakımından karşı dava açılmasına sebebiyet verildiği halde avukatlık ücreti yönünden hüküm kurulmadan karşı davanın tümünden reddedilmesinin doğru olmadığını, teminat mektuplarının iadesi gerektiğini ileri sürerek, karşı davanın kabulünü talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; hükme esas alınan bilirkişi raporları ile cezai şart miktarının davalının ekonomik mahvına sebep olacağının belirtilmiş olması nedeniyle cezai şart miktarında takdiren bir indirim yapılması gerektiği, teminat mektupları kira sözleşmesinden kaynaklanan borçların teminatını oluşturduğundan ve davalı kiracının kira sözleşmesinden kaynaklanan cezai şart borcu olduğundan teminat mektuplarına ilişkin talebin reddine karar verilmesinde bir hata bulunmadığı, havalandırma sisteminin dava açıldıkdan sonra teslim alındığı tarafların kabulünde olup, bu konudaki talep konusuz kalmakla bu talep yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilerek, davanın açılmasına sebep olan davacı-karşı davalı taraf aleyhine vekalet ücreti takdiri gerektiği gerekçesiyle; tarafların istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararınun kaldırılmasına, yeniden asıl davanın kabulü ile davacının kira sözleşmesinin haksız feshi nedeniyle talep edebileceği 57.022,32 Euro cezai şart alacağı davalının ekonomik mahvına sebep olacağından davalının ekonomik durumu dikkate alınarak takdiren % 50 oranında indirim yapılarak, talep edebileceği cezai şart alacağının 28.511,16 Euro olarak tespiti ile taleple bağlı kalınarak 10.000,00 Euro cezai şartın 30.07.2017 tarihinden itibaren 3095 sayılı Kunun'un 4/a maddesi gereğince işleyecek faizi ile birlikte davalıdan tahsiline, davacının fazlaya ilişkin haklarının saklı tatulmasına, karşı davada teminat mektuplarının iadesine ilişkin talebinin reddine, havalandırma sistemi dava açıldıktan sonra karşı davacı- kiracıya teslim edilmekle dava konusuz kaldığından bu talep yönünden karar verilmesine yer olmadığına karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı/Karşı davalı vekili; cezai şart bedeli davalı şirketin mahvına neden olmayacağından, indirim yapılmaması gerektiğini, vekalet ücretinin Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihinde yürürlükte olan mevzuata göre ve ayrıca Bölge Adliye Mahkemesi karar tarihindeki kura göre hesaplanacak dava değeri üzerinden hesaplanması gerektiğini, karşı davanın açılmasına sebep olmadıklarını ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı/Karşı davacı vekili; sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğini, ayrıca cezai şart tutarının şirketin ekonomik mahvına sebep olacağının belirlendiğini, davanın reddi gerektiğini ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık asıl davada davada kiralananın süresinden önce tahliyesinden kaynaklı cezai şart alacağı-karşı davada ise haklı feshe dayalı teminat mektubu iptali ve alacak istemlerine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 179, 299, 315, 352 ve 354 üncü maddeleri,
2. 6217 sayılı Kanun’un geçici 2 nci maddesi,
3.136 sayılı Avukatlık Kanunu'nun (1136 sayılı Kanun) 168 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile anılan madde uyarınca çıkarılan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi'nin 21 inci maddesi
3. Değerlendirme
1.Taraflar arasında düzenlenen kira sözleşmesinde; kiracının, kiralananı sözleşme süresinden önce tahliye etmesi halinde bir yıllık asgari kira bedeli tutarının ödeneceğinin cezai şart olarak düzenlendiği, kiracı aleyhine düzenleme yasağı getiren 6098 sayılı Kanun'un 346 ncı maddesinin yürürlüğe gireceği tarihin, kiralananın iş yeri niteliğinde olması ve davalı kiracının özel hukuk tüzel kişisi olması nedeniyle 6217 sayılı Kanun’un geçici 2 nci maddesi uyarınca 01.07.2020 tarihine kadar ertelendiğinden sözleşme hükmünün tacir olan davalı kiracıyı bağlayacağı, davalı kiracının sözleşmenin haklı nedenle feshedildiğini ispatlayamadığı, cezai şartın belirlenmesinde ve indirim miktarına ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi takdirinde isabetsizlik bulunmadığı, karşı dava bakımından havalandırma sisteminin dava tarihinden sonra teslim edilmesi sebebiyle karşı davalının davaya sebebiyet verdiği anlaşılmakla karşı dava yönünden karşı davalı aleyhine hüküm kurulmasının yerinde olduğu anlaşılmakla davalı/karşı davacı vekilinin tüm, davacı/karşı davalı vekilinin aşağıdaki benden kapsamı dışında kalan temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2. 113 sayılı Kanun'nu 168 inci maddesinin üçüncü fıkrası ile Tarifenin 21 inci maddesi uyarınca, Bölge Adliye Mahkemesince İlk Derece Mahkemesi kaldırılarak yeniden hüküm kurulması nedeniyle kararın verildiği tarihte yürürlükte bulunan Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi hükümleri gözetilmekle dava tarihindeki döviz kuru esas alınarak harçlandırılan dava değeri 41.324,00 TL üzerinden davacı karşı davalı lehine ücretine hükmedilmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesinin karar tarihinde yürürlükte olan tarifeye göre vekalet ücretine hükmedilmesi doğru olmayıp bozmayı gerektirir.
Ne var ki, bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzelterek onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı-Karşı davacının tüm, davacı/karşı davalının sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Davacı/Karşı davalının vekalet ücretine yönelik temyiz itirazının kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (2-E) bendinde yer alan “6.172,12 TL” rakamının çıkartılarak, yerine "6.611,84 TL" rakamının yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz eden davacıya iadesine, aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalıya yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.