"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/1958 E., 2023/630 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kira bedelinin tespiti davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davacının, davalı ile imzaladığı 15.11.2011 tarihli ve on yıl süreli kira sözleşmesinde aylık kira bedelinin 25.000,00 USD belirlendiğini, 06.10.2018 tarihli ve 30557 sayılı Resmi Gazete'de yayımlanan "Türk Parasını Koruma Hakkında 32 sayılı Karara İlişkin Tebliğde Değişiklik Yapılmasına Dair Tebliğ"in 23 üncü maddesi uyarınca; tebliğin geçerli olduğu süre boyunca aylık kira bedelinin 01.10.2018 tarihinden itibaren net 150.000,00 TL ödenmesi hususunda davalıya ihtar gönderildiğini, davalı tarafın ise gönderdiği cevabı ihtarnamede; talep edilen aylık kira bedelini kabul etmediğini, anlaşmaya varılamadığı için ilgili tebliğin 8/2 ve 8/24 üncü maddelerine göre tespit edilen aylık 112.721,50 TL kira bedeli üzerinden ödemeleri yapacağını belirttiğini, tebliğ hükümleri doğrultusunda davalı tarafından belirlenen aylık 112.721,50 TL kira bedelinin gerçek değerin fazlasıyla altında olduğunu, davalı tarafından ödenen Ekim 2018 kira bedelinin günün şartları, taşınmazın konumu ve emsallerine oranla çok düşük kaldığını ileri sürerek, 15.11.2018 tarihinden itibaren davaya konu taşınmazın kira bedelinin aylık net 150.000,00 TL olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili; Türk Parasının Kıymetini Koruma Hakkındaki 32 sayılı Karar ve yayımlanan ilgili tebliğ hükümlerine göre ödeme yapıldığını savunarak, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 17.10.2019 tarihli ve 2018/905 E., 2019/761 K. sayılı kararıyla; tebliğ değişikliği sonrasında uyarlamanın ne şekilde yapılacağının değiştirilen 8 inci maddesinin 24 üncü fıkrasında belirtildiğini, buna göre USD olarak belirlenen kira parasının, 02.01.2018 tarihinde belirlenen gösterge niteliğindeki Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası efektif satış kuru kullanılarak yapılan hesaplama neticesinde 94.400,00 TL olarak tespit edildiğini, TÜFE aylık değişim oranı üzerinden uygulanacak artış sonrasında aylık kira bedelinin 115.731,15 TL olarak belirlendiğini, ancak dava konusu dönemde davalı tarafından aylık net kira bedelinin 115.746,00 TL ödendiği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 28.06.2022 tarihli ve 2020/859 E., 2022/1906 K. sayılı kararıyla; alınan bilirkişi raporunda belirlenen aylık kira bedelinin 115.731,15 TL olduğu, davalı tarafından ise aylık net 115.746,00 TL ödendiği gerekçesiyle, istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 11.10.2022 tarihli ve 2022/6076 E., 2022/7585 K. sayılı ilamla; davacının diğer temyiz itirazlarının reddine karar verildikten sonra, "...Kira bedelinin miktarına ilişkin olarak bir uyuşmazlık bulunup mahkemeye müracaat edildiğine ve kira bedelinin dava yoluyla tespiti istenildiğine göre; davalı taraf artırılması istenilen veya karar verilebilecek miktarı ödese bile dava red edilmeyip kira tespit kararı verilmelidir. O halde İlk Derece Mahkemesi'nce davalının kabul ettiği miktardan az olmamak üzere, kira bedelinin tespitine ilişkin bir karar verilmesi gerekirken; yanılgılı değerlendirmeyle davanın reddine karar verilmiş olması, usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirmiştir." gerekçesiyle, hüküm bozulmuştur.
B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bozmaya uyan İlk Derece Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın kısmen kabulüne, davaya konu kiralananın 15.11.2018 tarihinde başlayan yeni dönem kira bedeli net 112.721,50 TL iken 115.746,00 TL olarak uyarlanmasına, fazlaya ilişkin talebin reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; talebin kira bedelinin tespitine ilişkin olması nedeniyle kira bedelinin uyarlanmasına ilişkin verilen kararın hatalı olduğunu, beş yıldan uzun süreli kira sözleşmelerinde emsal ve rayice göre tespitin mümkün bulunduğunu, somut olayda kira bedelinin emsallere uygun tespiti gerektiğini belirterek, kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kira parasının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun (6098 sayılı Kanun) 344 ve 345 inci maddeleri,
2. 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı ile 09.05.1960 tarihli ve 21/9 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kararları.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen Mahkeme kararının; bozma ilamında belirtilen hukuki esaslar gözetilerek verildiği, bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş olan yönlere ilişkin sebeplerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışında kalan diğer temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Eldeki davada davacı talebinin, davalının 15.11.2011 başlangıç tarihli kira sözleşmesi ile kiracısı olduğu kiralanana ilişkin 15.11.2018 tarihinden itibaren kira bedelinin günün şartları, taşınmazın konumu ve emsallerine göre çok düşük kaldığı ileri sürülerek 6098 sayılı Kanun'un 345 inci maddesi çerçevesinde kira bedelinin tespiti istemine ilişkin olduğu, Dairece verilen bozma ilamında da kira bedelinin dava yoluyla tespitinin istenildiği açıkça belirtildiği, 26.04.2023 tarihli duruşmada bozma ilamına uyulmasına karar verildiği halde, hükmün gerekçesinde kira bedelinin tespitine karar verildiği belirtildikten sonra hüküm fıkrasında kira bedelinin uyarlanmasına ilişkin ifadeye yer verilmesi usul ve kanuna aykırı olup bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanlışlığın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının düzeltilerek onanması gerekir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı vekilinin diğer temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Davacı vekilinin davanın mahiyetine yönelik temyiz itirazının kabulüyle Mahkeme kararının hüküm fıkrasının ( 2) nolu bendinde yer alan "..Uyarlanmasına," ibaresi çıkartılarak yerine "..kira bedelinin tespitine," ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
23.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.