"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1994 E., 2023/2788 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Antalya 5. Sulh Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/166 E., 2022/550 K.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı, davalı vekili tarafından birleşen dava yönünden temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Birleşen davada davacı vekili; 22.09.2016 düzenlenen sözleşme ile müvekkilinin davalıya ödediği aylık kira bedelinin 172.596,00 TL olduğunu, ancak yaşanan Corona Virüs (Covid-19) olarak bilinen solunum yolu bulaşıcı hastalığı nedeni ile oluşan ekonomik koşullar karşısında mevcut kira bedelinin ödenmesinin imkansız hale geldiğini, müvekkilinin kiralanan alanda turizme yönelik olarak çalıştığını, Turizm ve Kültür Bakanlığının açıkladığı verilere göre turist sayısında pandemiden kaynaklı düşüşün yüzde 77’yi aştığını, mevcut dönemde yurt dışına giriş- çıkışların uzun süre yasaklandığını veya kısıtlandığını, sözleşme imzalanırken öngörülmesi mümkün olmayan salgın sebebiyle ortaya çıkan mevcut ekonomik durum karşısında uyarlama şartlarının oluştuğunu ileri sürerek; dava tarihi olan 04.02.2021 tarihinden itibaren kiraların en az %50 oranında indirilerek aylık 86.298,00 TL olarak tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili, davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davacının 2020 yılı pandemi koşullarında 2019 yılına kıyasen ciro kaybına uğramadığı, Covid-19 salgınına bağlı olarak ifa güçlüğü yaşadığının tevsik edilemediği gerekçesiyle, birleşen davanın reddine karar verilmiş; karara karşı davalı vekili istinaf yoluna başvurmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; taraflar arasında devam eden kira ilişkisini etkiler şekilde dünya genelinde ortaya çıkan Covid-19 pandemisi ve bu bağlamda alınan tedbirler ile yapılan düzenlemelerin sosyal hayat ve doğal sonucu olarak iş hayatına etkileri hukuken meşhur ve maruf vakıalar olup, bu vakıaların taraflar arasındaki davaya konu olan kira ilişkisine etkilerinin hukukun genel ilkeleri ve yasal düzenlemeler ışığında açılmış bulunan uyarlama davasında Mahkemece değerlendirebileceği, pandeminin bir çok sözleşme yönünden mücbir sebep oluşturacağının uyuşmazlık konusu olmadığı, davalı kiraya veren sözleşmeye bağlılık kuralına göre kiralananı teslim etmiş ve sözleşmesel edimini yerine getirmiş olmakla davacı kiracıdan sözleşmesel karşı edimi olan kira bedelini ödemesini isteme hakkı ile davacı kiracının değişen koşullar sebebi ile ifa güçlüğü yaşamasından dolayı kendi edimini ifadan kaçınmak istemesi arasında bir denge kurulması gerektiği, bu bağlamda alınan bilirkişi raporu ve tüm dosya kapsamı birlikte değerlendirildiğinde; pandemi ve pandemi nedeni ile alınan idari tedbirlerin ve bunun sonucu olarak davacının bilançosundaki bozulmanın, tarafların çıkar dengesi gözetildiğinde, ilgili dönemle sınırlı olmak üzere, kira bedelinde takdiren %50 oranında indirim yapılmasının hakkaniyete ve yasal düzenlemelere uygun olacağı, davacı şirketin 04.02.2021-01.07.2021 tarihleri arasındaki dönemde pandemi nedeni ile Mahkemece alınan bilirkişi raporundan gelirlerinde ciddi bir düşüş olduğu, 2021 yılının 6 aylık döneminde davacı şirketin zarar ettiği ve zor durumda olduğunun tespit edildiği, bu düşüşün sözleşmenin ifasını dürüstlük kurallarına aykırı düşecek şekilde etkilediği kanaati oluştuğundan davacının eldeki davanın açılmasında haklı olduğu, birleşen dava tarihine göre 04.02.2021-01.07.2021 tarihleri arası uyarlama dönemi olarak kabul edildiğinden bahisle; birleşen dava yönünden istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden birleşen davanın kabulü ile aylık kira bedelinin %50 oranında indirilerek 04.02.2021 tarihinden itibaren 86.298,00 TL olarak uyarlanmasına, asıl dava yönünden istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiş; karara karşı, birleşen dava yönünden süresi içinde davalı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davalı vekili; pandeminin öngörülemez bir sebep olduğu yönündeki değerlendirmelerin kanunun ilgili maddelerine uymadığını, borçlu aleyhine aşırı derece değişen ve ifa güçlüğüne sebep olan bir durum bulunmadığını, uyarlama şartlarının oluşmadığını, kiracının pandemiden etkilendiği, oluştuğu iddia edilen zararın kiralanan taşınmazın pandemi nedeniyle kapalı olmasından kaynaklandığına, indirim öngörülen 04.02.2021-01.07.2021 tarihleri arasındaki dönemde kiralananın pandemi nedeniyle kullanılamadığı, kiracının kira bedelini ödemede güçlüğe düştüğünü gösterir yeterli delil bulunmadığını, ayrıca kira bedelinin %50 oranında indirilmesinin gerekçesi kararda net olmadığı gibi hakkaniyete de uygun olmadığını, yargılama gideri ile vekalet ücretinin aleyhe yüksek hesaplandığını, müvekkili harçtan muaf olmasına rağmen aleyhine harca hükmedilmediğini ileri sürerek; kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, kira bedelinin uyarlanması istemine ilişkindir.
1-Temyiz olunan kararda belirtilen gerekçeye pandemi nedeniyle alınan idari yasak ve tedbirlerin etkin olduğu dönemle sınırlı olmak üzere kira bedelinin uyarlanması koşullarının oluştuğu anlaşılmasına göre, davalı vekilinin aşağıdaki bentlerin kapsamı dışında kalan sair temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2-Bölge Adliye Mahkemesi kararının gerekçesinde de yer verildiği üzere; pandemi nedeniyle uygulanan idari yasak ve tedbirlerin 01.07.2021 tarihine kadar devam ettiği, alınan idari yasak ve tedbirlerin etkin olduğu dönemle sınırlı olmak üzere kira bedelinin uyarlanması, buna bağlı olarak 01.07.2021 tarihine kadar geçerli olacak şekilde uyarlama kararı verilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi usul ve yasaya aykırı olup bozmayı gerektirir.
3- Davalı ... Genel Müdürlüğü harçtan muaf olduğu halde aleyhine harca hükmedilmesi de doğru görülmemiştir.
Ne var ki bu yanlışlıkların giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE,
2. Temyiz olunan, Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının 3. maddesinin (a) bendinde yer alan “Davanın kabulü ile aylık kira bedelinin %50 oranında indirilerek 04.02.2021 tarihinden itibaren 86.298,00 TL olarak uyarlanmasına” ibaresinin çıkartılarak yerine "Davanın kabulü ile aylık kira bedelinin %50 oranında indirilerek 04.02.2021 ile 01.07.2021 tarihleri arasında geçerli olmak üzere 86.298,00 TL olarak uyarlanmasına,” ibaresinin, kararın 3. maddesinin (b) bendinde yer alan “alınması gereken 29.475,08 TL harç tutarından peşin alınan 1.473,76 TL harç tutarından mahsubu ile eksik kalan 28.001,32 TL harç tutarının davalıdan tahsili ile hazineye gelir kaydına,” ibaresi çıkartılarak yerine “Davalı harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına” ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Peşin alınan temyiz harcının istek halinde temyiz edene iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
21.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.