"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/1784 E., 2023/2529 K.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak verilen karar, davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; 644 sayılı KHK’nın 2. maddesinin birinci fıkrasının (ç) ve (h) bentleri ile Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi Yönetmeliği uyarınca “Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi 2013 yılı Birim Fiyatları”nın 01.01.2013 tarihinden itibaren yürürlüğe konulduğunu ve Bakanlığa ilgili mevzuat hükümleri kapsamında onaylanmak üzere kişi, kurum ve kuruluşlarca iletilecek plan teklifleri için alınacak plan inceleme ve işlem hizmet bedellerinin hesaplanmasına ilişkin usullerin belirlendiğini, Balıkesir İl Özel İdaresinin 10.12.2012 tarihli ve 16558 sayılı yazısı ekinde Bakanlığa intikal ettirilen 14 adet çevre düzeni planı değişiklik teklifinin değerlendirilmesi sonucunda, "Balıkesir-Erdek-Kapıdağ Yarımadası 1/25.000 ölçekli Çevre Düzeni Planı Değişikliği"nin 644 sayılı KHK'nın 7. maddesi uyarınca 25.03.2013 tarihli ve 4687 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile onaylandığını, söz konusu plana askı süresi içinde yapılan iki adet itirazın 24.02.2014 tarihli ve 3126 sayılı Bakanlık Makamı Oluru ile reddedildiği, söz konusu onay işlemi kapsamında, davalıların Bandırma İlçesi Bezirci Köyü Çingenepınarı Mevkii 508 parsel için yaptığı plan değişikliği teklifinin uygun bulunduğu, uygun bulunan plan değişikliği tekliflerine ilişkin olarak "Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye İşletmesi 2013 yılı Birim Fiyat Listesi" esas alınarak hesaplanan plan inceleme ve işlem hizmet bedellerinin ödenmesi için davalılara tebligat yapıldığını ancak ödeme yapılmadığını ileri sürerek; fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak üzere, 281.910,00 TL'nin talep tarihi olan 16.11.2013 tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili; davanın konusunun davacıların 05.11.2010 tarihinde Balıkesir İl Özel İdaresi Müdürlüğüne yaptıkları “tarımsal nitelikli sanayi alanı” lejantlı mevzi imar planı yapma talebinin oluşturduğunu, 05.11.2010 tarihinde İl Özel İdaresine yapılan başvuru sonrasında, gerekli işlemler yapılarak Balıkesir İl Genel Meclisinin 07.07.2011 tarihli ve 305 sayılı kararı ile çevre düzeni planının onaylandığını, buna istinaden hazırlanan 1/5.000 ölçekli nazım imar planı ve 1/1.000 ölçekli uygulama imar planlarının Balıkesir İl Genel Meclisinin 05.10.2011 tarihli ve 451 sayılı kararı ile onandığını, bahse konu planların bütün onaylarının bu işte yetkili İl Genel Meclisinin kararı ile yapıldığını ve kesinleştiğini, onaylama ücretinin de yatırıldığını, planların kesinleşmesine rağmen Çevre ve Şehircilik Müdürlüğünün plan inceleme ve işlem hizmet bedellerinin ödenmesini talep ettiğini, 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu ve 5393 sayılı Belediye Kanunu'nu “il çevre düzeni planı” adını taşıyan bir plan türü öngördüğünü ve bu konuda yetkiyi yerel yönetimlere verdiğini, İl Genel Meclisinin yetkisinin 30.03.2014 tarihinde büyükşehir statüsü kazanana kadar devam ettiğini, davacının aktif husumet ehliyeti bulunmadığını, ayrıca talep ettiği hizmet bedelinin fahiş olduğunu savunarak, davanın reddini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 14.12.2019 tarihli kararıyla; il çevre düzeni planlarını onama yetkisinin 5302 sayılı İl Özel İdaresi Kanunu'na göre İl Özel İdarelerinin görev alanına girdiği, bahse konu 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planının İl Genel Meclisi tarafından onaylanarak kesinleştiği, davacı ... Şehircilik Bakanlığının dava konusu plan değişikliğini onay yetkisinin bulunmadığı, dolayısıyla dava konusu plan için plan inceleme ve işlem hizmet bedeli talep edemeyeceği gerekçesiyle, davanın reddine karar verilmiş; karara karşı davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
IV. İSTİNAF
Bölge Adliye Mahkemesinin 02.06.2022 tarihli kararıyla; taraflar arasındaki ihtilafın, davalıların hissedarı olduğu taşınmaz için yapılan plan değişikliği teklifine ilişkin plan inceleme ve işlem onamasının davacının yetkisinde olup olmadığı hususundan kaynaklandığı, davalıların, il özel idaresine plan değişikliği için 644 sayılı KHK yürürlüğe girdiği 04.07.2011 tarihinden önce 02.06.2011 tarihinde başvurduğu, başvurunun il genel meclisince 07.07.2011 tarihinde onaylandığı, ancak yine Balıkesir İl Özel İdaresinin 10.12.2012 tarihli yazısı ile imar planı değişikliğine ilişkin teklifin 644 sayılı KHK kapsamında değerlendirilmesi için davacı ... Şehircilik Bakanlığına intikal ettirildiği, 1/25000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğinin davacı Bakanlık tarafından 25.03.2013 tarihinde onaylandığı, plana askı süresinde yapılan itirazların 24.02.2014 tarihinde Bakanlık makamınca reddedildiği, başvuru tarihi itibariyle plan değişikliği teklif kabul yetkisinin dava dışı il özel idaresinde olduğu, ancak davalının başvurusu sonuçlanmadan yukarıda belirtilen mevzuat değişikliği ile dava konusu plan değişikliğine dair teklif kabul yetkisinin davacı Bakanlığa geçmiş olduğu, bu yetkisini kullanan davacı Bakanlıkça 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planı değişikliğinin 25.03.2013 tarihinde onaylandığı, plana askı süresinde yapılan itirazların 24.02.2014 tarihinde Bakanlık makamınca reddedildiği, bu hali ile yasadan kaynaklanan yetki nedeniyle plan inceleme hizmet bedeli ücretinin tahakkuk ettiği, başvuru sırasında yetkinin İl Özel İdaresinde olmasının sonuca etkili olmayacağı, “Çevre Düzeni Planı Değişikliği" kapsamında uygun bulunan plan değişikliği tekliflerine ilişkin olarak "Çevre ve Şehircilik Bakanlığı Döner Sermaye işletmesi 2013 yılı Birim Fiyat Listesi" esas alınarak hesaplanan plan inceleme ve işlem hizmet bedellerinin, alınan bilirkişi raporu ile doğru ve tam olarak hesaplandığı gerekçesiyle; davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasına, yeniden, davanın kabulüne, 281.910,00 TL'nin 16.03.2013 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalılardan alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
1.Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararının süresi içinde davacı vekili tarafından temyiz edilmesi üzerine, Dairece verilen 17.01.2023 tarihli ilamla; davacı Bakanlığın görevlerini düzenleyen 644 sayılı KHK’da; Bakanlığı görevleri arasında, il çevre planları onaylama yetkisinin bulunmadığı, nitekim dosyada alınan bilirkişi raporlarında yer alan açıklamaların da bu yönde olduğu, bu durumda, Bölge Adliye Mahkemesince; davacının dava konusu il çevre düzeni planı değişikliğini onaylama yetkisi bulunmadığından, davanın reddine karar verilmesi gerekirken, yazılı gerekçe ile kabulüne karar verilmesinin usul ve yasaya aykırı olduğu gerekçesiyle, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
2. Bozmaya uyan Bölge Adliye Mahkemesinin ilam başlığında tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; bozma ilamına uyularak davanın reddine karar verilmiş; karara karşı, süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili; 644 sayılı KHK uyarınca çevre düzeni planlarını onama yetkisinin olay tarihi itibariyle müvekkili Bakanlıkta olduğunu ileri sürere, kararın bozulmasını istemiştir.
B. Değerlendirme ve Gerekçe
Uyuşmazlık, plan inceleme ve işlem hizmet bedelinin tahsili istemine ilişkindir.
Bölge Adliye Mahkemesince uyulan bozma ilamında belirtilen hukuki esaslar gereğince karar verildiği, bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşmiş yönlerin incelenmesinin artık mümkün olmadığı anlaşılmakla, davacı vekilinin temyiz itirazlarının reddi ile kararın onanmasına karar verilmiştir.
VII. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 370/1 maddesi uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,20.02.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.