"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 18. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/2584 E., 2023/2139 K.
Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen ayıplı maldan kaynaklanan misli ile değişim, alacak davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece verilen 09.05.2023 tarihli ve 2022/2305 E., 2023/1345 K. sayılı ilamıyla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... Tic. Türk A.Ş. vekili ile davalı ... Otomobil Fab. A.Ş. vekili tarafından ayrı ayrı duruşma istemli temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyize konu uyuşmazlıkta dava değeri 219.853,25 TL olduğundan karar tarihi itibariyle duruşma sınırı olan 358.150TL'nin altında kaldığı anlaşılmakla, davalı ... Tic. Türk A.Ş. vekili ile davalı ... Otomobil Fab. A.Ş. Vekilinin duruşma istemlerinin ayrı ayrı reddine, temyiz dilekçelerinin kabulü ile incelemenin dosya üzerinde yapılmasına karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili; davacının 34 JZ ... plakalı Jeep Marka 2012 Model otomobili ... Tic. T.A.Ş'den 219.853,25 TL 'ye satın aldığını, aracın seyir halinde iken 24.02.2016 tarihinde mekanik motor arızası vererek sürüş esnasında davacı ve harici yolcular açısından tehlike yaratacak şekilde stop ederek durduğunu, oto kurtarıcı çağrıldığını, davalı ... A.Ş.'nin servisine gönderildiğini, servis müdürü tarafından araçta motor aksamında üretim hatasına bağlı mekanik bir arızanın mevcut olduğunu, aracın motor aksamının komple değişmesi gerektiğini, ücretsiz olarak garanti süresi nedeniyle değiştirileceğini söylediğini, aracın değer kaybını düşüreceğinden bu değişim işleminin kabul edilmediğini bildirir davalılara ihtarname gönderildiğini, davalı taraflara davacının seçimlik hakları gereği aracın mümkün ise ayıpsız misli ile değiştirilmesi, mümkün değil ise sözleşmeden dönülerek satış tarihinden bu yana işletilecek faizi ile birlikte araca ilişkin bedelin tarafına geri ödenmesi ihtar edildiğini, ... A.Ş. tarafından davacıya ihtarname gönderilerek motor arızası kabul edilerek rızası ve muvafakati dışında motor değişiminin yapıldığının ihtaren bildirildiğini, davacının davalılardan kaynaklanan ihmallerle oluşan zararının daha fazla artmaması adına söz konusu aracın 11.05.2016 tarihinde Mergerler A.Ş.'ye ait serviste ihtirazi kayıtlı teslim alındığını, bu durumun BK ve TKHK 'dan kaynaklı taleplerinden feragat anlamına gelmeyeceğinin davalılara ihtaren bildirildiğini ileri sürerek; aracın ayıpsız misli ile değişimine karar verilmesini bu mümkün olmadığı takdirde sözleşmeden dönerek ayıplı araç bedelinin davalılardan tahsiline karar verilmesini istemiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Tic. T.A.Ş. vekili; davanın yasada öngörülen sürelerden sonra açıldığını, araçta herhangi bir imalat hatası veya açık/gizli ayıp söz konusu olmadığını, aracın kullanılmamasından kaynaklı tazminat talebi kabul edilemeyeceğini, davacıya onarımda geçen süre boyunca araç tahsis edildiğini, davacının seçimlik haklarından onarım hakkını kullanmış olduğundan misli ile değiştirilmesi yönündeki seçimlik hakkını kullanmaya dönük talepte bulunmasının mümkün olmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.
2. Davalı ... Otomobil Fabrikası A.Ş. vekili; davacının seçimlik hakkını onarım yönünde kullanmış olup her halükarda bu hakkın kullanmasıyla da araçtaki sorun giderildiğini, davacı tarafından yaptırılan delil tespitinde davaya konu araçta üretim kaynaklı bir soruna rastlanmadığı gibi yapılan müdahale nedeniyle araçta değer kaybının oluşmadığının tespit edildiğini, onarım hakkını kullanan davacıya tüm onarım boyunca araç tahsisi yapıldığından davacının kullanmadan başkaca bir zararı söz konusu olmadığını savunarak davanın reddini dilemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin 04.04.2019 tarihli ve 2016/1426 E., 2019/291 K. sayılı kararıyla; "...her ne kadar aracın yetkili servisinde orjinaline uygun olarak motor değişimi yapıldıysa da, davacının 6502 sayılı Kanun'un 8, 10, 11 inci maddeleri gereğince ayıplı malın iadesi ve diğer seçimlik haklarının doğduğu, davacının ayıplı malın ayıpsız misli ile değiştirilmesi seçimlik hakkını kullandığı, bu talebinde haklı olduğu, davalıların davacı tüketicinin rızası hilafına davaya konu aracın motorunu değiştirerek aracın 11.05.2016 tarihinde davacı tüketiciye teslim edildiği anlaşıldığından ve davalıların satıcı ve ithalatçı olarak davada yer aldıkları, 6502 sayılı Kanun 11 inci maddesi gereğince bu hakkın satıcıya, üreticiye ve ithalatçıya karşı da kullanılabileceği dolayısıyla davalıların davacıya karşı müteselsil olarak sorumlu oldukları, seçimlik hakların kullanılması nedeniyle doğacak masrafların bu hakkı yerine getirecek tarafça karşılanması gerektiği anlaşılmakla, açıklanan tüm gerekçelerle; davanın kabulüne, 34 JZ ... plakalı ... şasi numaralı 2012 model Jeep marka aracın değişim masrafları davalılara ait olmak üzere ayıpsız misli ile değiştirilmesine" karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin 30.12.2021 tarihli ve 2019/1764 E., 2021/2805 K. sayılı kararıyla; her ne kadar davacı taraf, onarım talebi olmadığını belirtmiş ise de, aracın 22.02.2016 tarihinde arızalanıp, aynı tarihte servise alındığı ve dosya içerisinde bulunan ariyet sözleşmesinden 25.02.2016 tarihinden 12.04.2016 tarihine kadar davacıya ücretsiz olarak araç tahsis edildiği, sözleşmede davacının da imzasının bulunduğu ve davacının ikame araç verildiği konusunda itirazının bulunmadığı, sadece tamirat süresi konusunda itiraz ettiği değerlendirildiğinde, davacının 6502 s.TKHK'unun 11 inci maddesi uyarınca seçimlik haklarından onarım hakkını kullandığı, bu seçimlik hakkın kullanım sonrası yeni bir seçimlik hakkın kulanılmasını gerektirmeyecek şekilde araçtaki arızanın tamamen giderildiği, denetime açık,hüküm kurmaya elverişli uzman bilirkişi heyeti raporu kapsamına göre araçtaki değer kaybı 12.000 TL yönünden karar verilmesinin 6502 sayılı Kanun'un 11/3 üncü maddesi hükmündeki hak ve nesafete daha uygun olduğu, bu değerlendirmeler doğrultusunda, davalıların istinaf başvurularının kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılıp, yeniden esas hakkında hüküm kurularak davanın kısmen kabulü ile 12.000,00 TL değer kaybı bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairece verilen 09.05.2023 tarihli ve 2022/2305 E., 2023/1345 K. sayılı ilamıyla; "...davacının satın almış olduğu araçta, üretimden kaynaklı ayıp olduğu, bu ayıbın baş göstermesi üzerine, davacı tarafından aracın davalı satıcıya teslim edildiği, davalı satıcının araç üzerinde yaptığı incelemeler sonucunda, araçtaki arızanın ücretsiz komple motor değişimi yapılarak giderildiği hususu konusunda ihtilaf bulunmadığı, davacının dava dilekçesi ekindeki 06.04.2016 tarihli ihtarnamesinde, açıkça, aracın ücretsiz onarımını kabul etmediğini, aracın ayıpsız misli ile değişimini talep ettiklerini, motor değişim işlemine muvafakatinin bulunmadığını belirttiği, bu ihtarnamenin 08.04.2016 tarihinde davalılara tebliğ edildiği, ancak, 18.04.2016 tarihli davalı ihtarnamesinde, araçta motor arızası tespit edildiği, garanti kapsamında motor değişim işleminin bedelsiz gerçekleştirildiği, aracın teslim alınması hususunun davacıya bildirildiği, tüm bu safahat, araçtaki arıza, ayıbın önemi, arızanın giderilmesinin ancak motor değişimi yapılarak mümkün olması, bu haliyle, sıfır alınmış bir araçta oluşan değer ve nitelik kaybının, Tüketicinin Korunması Hakkı Kanun kapsamında davacı tüketicinin seçimlik haklarından ayıpsız misli ile değişim talebine öncelik tanınması gerektiği hususları birlikte değerlendirildiğinde, İlk Derece Mahkemesi kararının yerinde, kanun ve somut olaya uygun olduğu, bu nedenle Bölge Adliye Mahkemesince bu yönde bir karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde yanılgılı gerekçe ile hüküm tesisinin hatalı olduğu" gerekçesiyle, Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı yararına bozulmuştur.
B. Bölge Adliye Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla;dava konusu uyuşmazlığa ilişkin yasal düzenlemeler kapsamı ile uyulmasına karar verilen bozma ilamı, bozma gerekçesi kapsamı da nazara alınarak davanın kabulüne, dava konusu aracın değişim masrafları davalılara ait olmak üzere her türlü kayıptan ari olarak ayıpsız misli ile değiştirilmesine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ayrı ayrı ... Tic. Türk A.Ş. vekili ile davalı ... Otomobil Fab. A.Ş. temyiz isteminde bulunmuşlardır.
B. Temyiz Sebepleri
1. ... Tic. Türk A.Ş. Vekili; bozma ilamı ve bu ilama dayalı olarak verilen Bölge Adliye Mahkemesi kararının kendi içinde çelişkili olduğunu, davacının motor değişimine onay verdiğinin dosya kapsamındaki delillerle sabit olduğunu, Bölge Adliye Mahkemesince davacının onayı olmadığı gerekçesiyle misli ile değişim kararı verilmesinin hatalı olduğunu, aracın uzun süredir sorunsuz kullanıldığını, misli ile değişim kararının hakkaniyete aykırı olduğunu, motor değişimi nedeniyle aracın değer kaybı yaşamadığını, bilakis değerinde artış olduğunu, bedel tenzili ya da değer kaybına hükmedilmesi gerektiğini, misli ile değişimin orantısızlığa yol açtığını, dava konusu araçtaki değer kaybının hesaplanıp onun üzerinden hüküm kurulması gerekirken misli ile değişim kararı verilmesi taraflar arasındaki hak ve nefaset dengesini bozduğunu, bilirkişi raporlarının da aracın hali hazırda sorunsuz ve kusursuz bir şekilde çalıştığını, uzun yıllardır davacı yanca sorunsuz bir şekilde kullanıldığını tespit ettiğini, kullanım ömrünü dahi tamamlamış bir araç için misli ile değişim kararı verilmesinin davacının sebepsiz zenginleşmesine yol açacağını, dava konusu aracın her türlü takyidattan ari olarak davalılara iadesine şeklinde hüküm kurulması gerekirken bunun gözetilmediğini ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı ... Otomobil Fabrikası A.Ş. vekili; davaya konu araç motorunun, satın alınma tarihi olan 24.02.2013 tarihinden itibaren 3 yıl boyunca arıza çıkarmadığını, dava konusu sorunun garanti bittiğinde oluştuğunu, misli ile değişim kararı verilmesinin hatalı olduğunu, davacı tüketicinin onayı olmadan motor değişse bile ruhsata işlenmesinin mümkün olmadığını, 3 yıl ve 50.000km. kullanılmış bir aracın motorunda yaşanmış sorun nedeniyle motorunun değiştirilmesinde hak ve menfaatler dengesine aykırı bir hal bulunmadığını ileri sürerek; kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, malın ayıplı olduğu iddiasıyla seçimlik haklardan ayıpsız misli ile değişim istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
09.05.1960 tarihli ve 21/9, 04.02.1959 tarihli ve 13/5 sayılı Yargıtay İçtihadı Birleştirme kararları.
3. Değerlendirme
Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hakim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozmaya uygun olmasına, bozmanın kapsamı dışında kalarak kesinleşen ve usuli kazanılmış hak oluşturan kısımlara yönelik temyiz itirazlarının yeniden incelenemeyeceğinin anlaşılmasına ve özellikle satım konusu olan araç arızasının motorun komple değişimi suretiyle giderilmesine göre bu durumun sıfır alınmış araçta oluşan nitelik ve değer kaybının tüketicinin ayıpsız misli ile değişim talebine öncelik tanınmasını gerektirmesine göre, davalı ... Tic. Türk A.Ş. vekili ile davalı ... Otomobil Fab. A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının ayrı ayrı reddi ile usul ve kanuna uygun bulunan kararın onanmasına karar vermek gerekmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aşağıda yazılı bakiye temyiz harcının temyiz eden davalılara yükletilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
28.11.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.