"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/297 E., 2023/469 K.
HÜKÜM/KARAR : Davanın Kısmen Kabulüne
Taraflar arasında ilk derece mahkemesinde görülen tazminat davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Yargıtay (kapatılan) 17. Hukuk Dairesince Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar vekili, davalılar ... ve ... vekili, davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili, 21.07.2012 tarihinde, davalı ...'in maliki olduğu, diğer davalı ...'in taşımacılık yaptığı, dava dışı ...'in sevk ve idaresindeki aracın aşırı yük ve bakımsız olmasından dolayı tekerleğinin patlaması neticesinde kontrolden çıkarak devrildiğini ve karşıdan gelen bir başka araca çarparak durduğunu, davacı yolcu ...'ın ağır derecede yaralandığını, kazadan dolayı vücudunda kırıklar oluştuğunu, beyinde travmaya bağlı ödem oluştuğunu, parmaklarını ve belden aşağı uzuvlarını kullanamadığını, davacılar ... ve ...'nin, diğer davacı ...'ın anne ve babası olduğunu, ...'ın kazadan dolayı artık çalışamaz durumda olduğunu ve bakıma muhtaç olduğunu, bu sebeple davacılar ... ve ...'nin ...'ın desteğinden yoksun kaldıklarını, davacıların manevi zarara uğradığını beyanla şimdilik davacı ... için 4.000,00 TL geçici iş göremezlik, 4.000,00 TL sürekli iş göremezlik, davacılar ... ve ... için 2.000,00'er TL destekten yoksun kalma tazminatının davalılardan müştereken ve müteselsilen tahsiline, davacı ... için 5.000,00 TL, davacılar ... ve ... için 3.000,00'er TL manevi tazminatın davalılar ... ve ...'den kaza tarihinden itibaren yasal faiziyle tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı Demir sigorta vekili, davanın reddini savunmuştur.
Davalı ... vekili, tazminat taleplerine ilişkin sorumluluğunun bulunmaması nedeniyle davanın reddini savunmuştur.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemece tüm dosya kapsamına göre; toplanan deliller ve benimsenen bilirkişi raporuna göre; davacı ... yönünden; davacının maddi tazminat talebinin reddine, takdiren 1.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... ve ...'ten alınarak davacıya verilmesine, davacı ... yönünden; davacının maddi tazminat talebinin reddine, takdiren 1.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... ve ...'ten alınarak davacıya verilmesine, davacı ... yönünden; 6.451,07 TL geçici iş göremezlik zararının müştereken ve müteselsilen davalılar ... ve ... yönünden olay tarihinden, davalılar Axa ve Demir Sigorta yönünden ise dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte alınarak davacıya verilmesine, 124.887,36 TL sürekli iş göremezlik zararının müştereken ve müteselsilen davalılar ... ve ... yönünden olay tarihinden, davalılar Axa ve Demir Sigorta yönünden ise dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte alınarak davacıya verilmesine, takdiren 3.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılar ... ve ...'ten alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1.Mahkeme kararına karşı süresi içinde davalılar ... ve ... vekili, davalı Demir Sigorta A.Ş. vekili, davalı .... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 17. Hukuk Hukuk Dairesi 14.05.2019 tarih ve 2016/14876 Esas 2019/6046 Karar sayılı ilamında; "...1-Dosya içerisindeki bilgi ve belgelere, mahkeme kararının gerekçesinde dayanılan delillerin tartışılıp değerlendirilmesinde ve maddi tazminata ilişkin hesaplamanın hükme esas alınmasında bir usulsüzlük bulunmamasına göre, davalılar ... ve ... vekilinin (2) numaralı bent kapsamı dışında kalan yerinde görülmeyen sair temyiz itirazlarının reddine karar vermek gerekmiştir.
2-818 sayılı Borçlar Kanunu'nun 53. maddesi (6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 74. md.) gereğince; hukuk hakimi, kusurun bulunup bulunmadığı ve oranına ilişkin ceza mahkemesi kararı ile bağlı olmadığı gibi, kusura ilişkin saptamaya dayanan beraat kararı ile de bağlı değil ise de; hukuk hakimi, ceza mahkemesince belirlenmiş ve kesinleşmiş olan maddi olgu ile bağlıdır.
Somut olayda; ceza yargılamasında alınan ATK Trafik İhtisas Dairesi'nin 14.03.2013 tarihli raporuna göre; davacının yolcu olduğu araç sürücüsü dava dışı ... asli kusurlu, davalı ... minibüsün taşıyabileceği yükten fazla yük ve yolcu bindirdiği için lastik patlaması nedeniyle meydana gelen kazada asli kusurlu, karşı araç sürücüsü kusursuz bulunmuştur. Hukuk mahkemesince alınan ATK Trafik İhtisas Dairesi'nin 17.06.2013 tarihli raporuna göre; değerlendirme kısmında, davacının yolcu olduğu araç sürücüsü dava dışı ... hızını aracın yük ve teknik özellikleriyle yol ve hava durumunun gerektirdiği şartlara uydurmadığından kusurlu olduğu, sonuç kısmında ise; davalı ... minibüsün taşıyabileceği yükten fazla yük ve yolcu bindirdiği için lastik patlaması nedeniyle meydana gelen kazada %100 kusurlu, karşı araç sürücüsünün kusursuz olduğu belirlenmiştir.
Mahkemece, davalı ...'in kazanın meydana gelmesinde hangi eylemlerinin kazaya etken olduğuna ilişkin maddi olgu tam olarak belirlenememiştir. Hükme esas alınan Adli Tıp Kurumu raporu davalı ...'in %100 kusurlu olduğu belirlenmişse de öncelikle maddi olgunun belirlenmesi için ceza mahkemesince verilen kararın davalı ... yönünden kesinleşmesi beklenmeli, mahkumiyet kararı yönünden verilen kararın bağlayıcı olmakla davalı ...'in sorumlululuğunun bulunup bulunmadığı ayrıca değerlendirilmelidir. Hatalı değerlendirme ve eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması doğru görülmemiştir.
3-Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları’nın A.1. maddesine göre, “ Bu sigorta ile sigortacı, poliçede belirtilen motorlu taşıtta seyahat eden yolcuların, duraklamalar da dahil olmak üzere, kalkış noktasından varış noktasına kadar geçecek süre içinde meydana gelebilecek bir kaza sonucu bedeni zarara uğraması halinde, sigortalının 10.07.2003 tarih ve 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunundan doğan sorumluluğunu, poliçede yazılı sigorta tutarlarına karar temin eder.“
4925 Sayılı Karayolu Taşıma Kanununun 18. maddesi uyarınca taşımacılar, yolcuya gelebilecek bedeni zararlar için bu Kanunun 17. maddesinde düzenlenen sorumluluklarını sigorta ettirmek zorundadırlar. Anılan Kanunun 19/son ve Zorunlu Karayolu Taşımacılık Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartlarının B.8. maddeleri hükümlerine göre, meydana gelen zarar öncelikle taşımacının sorumluluk sigortasından karşılanır. Ancak bu sigortanın hiç yapılmamış olması, yapılmış fakat geçersiz ... gelmiş olması, süresinin bitmiş olması veya meydana gelen zararın bu sigorta teminatlarının üzerinde bulunması halinde teminatların üzerinde kalan kısım için, sırasıyla zorunlu mali sorumluluk sigortasına ve varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortasına başvurulur.
Bahse konu düzenlemelerden de anlaşılacağı üzere, yasa koyucu, yolcuların uğradığı bedeni zararlar bakımından taşımayı yapan aracın zorunlu karayolu taşımacılık sigortacısı, trafik sigortacısı ve varsa ihtiyari mali sorumluluk sigortacısı bakımından müştereken ve müteselsilen bir sorumluluk öngörmemiş, sıralı bir sorumluluk düzenlemiştir. Başka bir anlatımla, yolcunun uğradığı bedeni zararlar, taşımayı yapan aracın zorunlu karayolu taşımacılık sigortası kapsamında ise bu aracın trafik veya ihtiyari mali mesuliyet sigortacısının sorumluluğu doğmayacaktır. Bu durumda aracın zorunlu karayolu taşımacılık sigortacısı bulunup bulunmadığı araştırılarak karar verilmesi gerekirken eksik inceleme ile karar verilmesi doğru görülmemiştir.
4-Davalı Demir Sigorta A.Ş. davacının yolcu olarak bulunduğu otobüsün Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigorta poliçesini düzenleyen şirkettir.
Karayolu Yolcu Taşımacılığı Zorunlu Koltuk Ferdi Kaza Sigortası, yolculuğun başlangıcından bitişine kadar, otobüsün içinde veya dışında, otobüs hareket halinde iken veya değilken, yolculuk sırasında veya bekleme, duraklama ve mola yerlerinde karşılaşılabilecek her türlü kazalara karşı, sigortalılar (yolcular, sürücüler ve yardımcılar) yararına taşımacı tarafından yaptırılması zorunlu bir kaza (can) sigortası olup, kazanın oluşunda taşımacının yada sürücü ve yardımcılarının bir kusurları bulunmasa bile, ölümlerde sigorta poliçesinde yazılı tutarın tamamı, bir zarar (destekten yoksunluk) hesabı yapılmaksızın, ölen kişinin mirasçılarına eksiksiz ve kesintisiz olarak; yaralanmalarda beden gücü kayıp oranına göre zarar gören kişilere ödenir. Ödenecek tazminat miktarı yönünden “zarar sigortası - tutar (meblâğ) sigortası” ayrımında Zorunlu Koltuk Sigortası bir “tutar (meblâğ) sigortası”dır.
Zarar sigortasında sigortacının ödeyeceği tutar, “sigorta değeri” ya da “sigorta poliçesinde yazılı tutar” olmayıp, sigortalının ya da üçüncü kişinin uğradığı “zararın tutarı”dır. Meblâğ sigortasında ise, sigortacı, sigorta ettirilen kişinin zarara uğraması durumunda, somut zarar ne olursa olsun, sigorta sözleşmesinde belirlenen tutarı (meblâğı), başka bir deyişle, sigorta poliçesinde yazılı olan “sigorta bedelini” eksiksiz ve tam ödemek zorundadır.
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ile buna bağlı Yönetmeliğin yürürlüğe girmesinden sonra düzenlenen 25.03.2004 tarihli Genel Şartlar A.3.2 maddesi 1.fıkrasında: “Bu sigorta ile teminat altına alınan bir kaza, sigortalının kaza tarihinden itibaren iki yıl içinde sakatlığına yol açtığı takdirde, tıbbi tedavinin sona ermesi ve sakatlığın kesin olarak tespiti sonucunda, sakatlık tazminatı aşağıda belirtilen oranlar dahilinde kendisine ödenir.“ denildikten sonra hangi zarar durumunda veya organ kaybında ne oranda tazminat ödeneceği (01.07.2006 tarihinden itibaren) tablo halinde gösterilmiştir.
Yukarıda verilen bilgilerden de anlaşılacağı üzere; zorunlu koltuk ferdi kaza sigortası niteliği gereği geçici iş göremezlik zararını teminat altına almamaktadır. Zorunlu koltuk ferdi kaza sigortacısı olan davalı Demir Sigorta A.Ş.'nin sorumluluğunun, diğer davalıdan farklı ve ayrı olduğu gözetilerek, davacının maluliyeti nedeniyle hak edebileceği sigorta bedelinin belirlenebilmesi için öncelikle uzman bilirkişi tarafından Genel Şartlar'a ekli cetvellere göre maluliyet oranı belirlendikten sonra meblağın hesaplanması gerekirken, anılan hususlar nazara alınmadan eksik inceleme ve yanlış değerlendirme ile yazılı şekilde hükmün tesisi doğru görülmemiştir.
SONUÇ: Yukarıda (1) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalılar ... ve ... vekilinin sair temyiz itirazlarının REDDİNE, (2) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalılar ... ve ... vekilinin davalı ...'e yönelik temyiz itirazlarının, (3) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı ... vekilinin temyiz itirazlarının, (4) numaralı bentte açıklanan nedenlerle davalı Demir Sigorta A.Ş. vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile hükmün BOZULMASINA," karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla, bozma ilamına uyularak alınan bilirkişi raporu ile ZKFK Sigortası Genel Şartları A.3.2 maddesinde düzenlenen hallerden hangisine girdiği ve aynı maddede belirtilen ''teminatın % si'' kısmında belirtilen oranlara göre oranın tespiti yapılmakla tespite göre toplam sakatlık oranının %45 olduğu, ilgili oranın ZKFK poliçe miktarına uygulanması sonucunda Corpus Sigortadan talep edilebilecek bedelin 67.500,00 TL olduğu, eldeki kazanın olduğu 2012 yılında kazaya sebep olan aracın ZKT sigortacısının bulunduğu ve kaza tarihindeki poliçe teminat limitinin 225.000,00 olduğu ancak tazminat miktarının bu bedelin altında kalması nedeniyle ZMSS ve İhtiyari Mali Sorumluluk Sigortacısı Axa Sigortadan talepte bulunulamayacağı, Yukarıda yer verilen gerekçeler ışığında Yargıtay bozma ilamına uyularak usuli müktesep hak teşkil eden hususlarda tekrar araştırma yapılmadığı ve bozma ilamı doğrultusunda yapılan yargılama neticesinde karar verildiği gerekçesiyle davacı ... açısından maddi tazminat talebinin reddine, davacı ... yönünden maddi tazminat talebinin reddine, davacı ... yönünden: 6.451,07 TL geçici iş göremezlik+124.887,36 TL sürekli iş göremezlik olmak üzere 131.338,43 TL maddi tazminatın davalılar ... ve ...'ten ilk dava tarihi olan 04.12.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte bu iki davalıdan müştereken ve müteselsilen alınarak davacı ...'a verilmesine, davalı ... yönünden davanın reddine, 67.500,00 TL maddi tazminatın Z.K.F.K sigortacısı corpus Sigortadan dava tarihi olan 04.12.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte alınarak davacı ...'a verilmesine, manevi tazminat yönünden; 1.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihi olan 21.07.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ... ve ...'en müteselsilen alınarak davacı ...'e verilmesine, 1.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihi olan 21.07.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birilkte davalı ... ve ...'en müteselsilen alınarak davacı ...'ye verilmesine, 3.000,00 TL manevi tazminatın olay tarihi olan 21.07.2012 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birilkte davalı ... ve ...'en müteselsilen alınarak davacı ...'a verilmesine
karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar vekili ve davalı ... ve ... ile Corpus Sigorta A.Ş. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar ... ve ... vekili temyiz dilekçesinde; öninceleme duruşmasında davalı süresinde ilk itirazlarını öne sürmesine rağmen ilk itirazların karara bağlanmadan uyuşmazlığının esasına geçilmesinin bozma nedeni olduğunu, davacı ıslah dilekçesinde 669.887,04 TL üzerinden ıslah etmiş ve harcını yatırmış, ancak mahkeme bu hususu maddi hata olarak değerlendirmesinin hatalı olduğunu, davaya ve ıslaha karşı zamanaşımı definde bulunulmasına rağmen mahkemenin kararında bu hususları değerlendirmediğini, davalı araç maliki ...'in kazadan önce aracın gerekli bakımlarını yaptırdığını, eski lastiklerin kazaya sebebiyet verdiği iddia edilmekle lastikler de değişirildiğini, işleten üzerine düşeni yaptığından husumet yöneltilemediğini, ATK Trafik İhtisas Dairesi raporunun gerekçesiz ve hatalı olduğunu, davalı ...'in sürücü olmadığını, araçta aşırı yük ve yolcu bulunmadığını, ceza dosyasındaki kusur netleşmeden karar verilmesinin hatalı olduğunu, davacı ... yönünden maluliyet oranı ve geçici iş göremezlik süresi fazla hesaplandığını, tazminattan ZMSS ve taşımacılık sigortasının sorumlu olması gerektiğini, davaya taşımacılık sigortasının dahil edilmesi gerektiğini belirterek Mahkemece verilen kararın bozulmasını istemiştir.
Davacılar vekili temyiz dilekçesinde; hesaplamanın aktüeryal hesaplama yöntemlerine aykırı olduğunu, güncel asgari ücret verilerine göre hesaplama yapılması gerektiğini, enflasyon oranı nedeniyle munzam zarar oluşacağını belirterek Mahkemece verilen kararın bozulmasını istemiştir.
Davalı ... Sigorta A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde; davanın zamanaşımına uğradığını, SGK'dan gelir alınıp alınmadığının araştırılması gerektiğini, kusur durumunun hatalı değerlendirildiğini, sürücünün kusurunun bulunup bulunmadığının hatalı değerlendirildiğini, ATK raporunun hatalı olduğunu, hatır ve müterafik kusur indirimi yapılması gerektiğini belirterek Mahkemece verilen kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık; trafik kazasından kaynaklanan destekten yoksun kalma tazminatı, iş göremezlik tazminatı ve manevi tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 428 inci maddesi, 438 inci maddesinin yedi, sekiz ve dokuzuncu fıkraları ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrası, 6098 sayılı Türk Borçlar Kanunu'nun 54 ve 56 ncı maddeleri, 2918 sayılı Karayolları Trafik Kanunu'nun 85, 89, 90, 91 inci maddeleri, Karayolları Motorlu Araçlar Zorunlu Mali Sorumluluk Sigortası Genel Şartları.
3. Değerlendirme
Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacılar vekili, davalılar ... ve ... vekili, davalı .... vekilinin temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacılar vekili, davalılar ... ve ... vekili, davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,
Aşağıda dökümü yazılı peşin alınan harcın onama harcına mahsubuna,
Aşağıda dökümü yazılı temyiz harcının temyiz eden davalı ... , ... ve Corpus Sigorta AŞ'den alınmasına,
Dosyanın mahkemeye gönderilmesine,17.10.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.