"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1072 E., 2022/1866 K.
İLK DERECE MAHKEMESİ : Denizli 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/785 Esas, 2021/263 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri ile davalı ... ve ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve davalı ... vekilleri ile davalı ... tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda;
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından verilen kararın, davalı ... vekiline 07.08.2022 tarihinde tebliğ edildiği, davacı idarenin temyiz dilekçesinin ise 09.08.2022 tarihinde tebliğ edildiği, davalı ... vekili tarafından temyiz dilekçesinin ise 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 361 inci maddesinin birinci fıkrasında belirtilen 2 haftalık temyiz süresi ile 366 ncı maddenin yollamasıyla 348 inci maddesi uyarınca 2 haftalık katılma yoluyla temyiz süresi geçirildikten sonra 03.09.2022 tarihinde verildiği, 2942 sayılı Kanun’un 10 uncu maddesine göre açılan eldeki dava 6100 sayılı Kanun’un 103 üncü maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca ivedi işlerden olup adli tatilde sürelerin işleyeceği anlaşılmakla, davalı ... vekilinin temyiz dilekçesinin reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı idare vekili ve davalı ...'in gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, ... Mahallesi 3459 ada 7 parsel sayılı taşınmazda yer alan bağımsız bölümlerin kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idarenin belirlediği bedelin gerçek değerin çok altında olduğunu, davacı idare tarafından gösterilen emsal satışların önceki yıllara ait olduğunu, taşınmazın değeri belirlenirken bedele etki edecek her türlü unsurun dikkate alınması gerektiğini ve kamulaştırma bedelinin uzman bilirkişilerce belirlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalılar ..., ..., ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idarenin belirlediği rakamın gerçek değerin çok altında kaldığını, davacı tarafça müvekkillerine teklif edilen bedelin uzlaşma sağlanamayınca düşürüldüğünü ve rayiç değerin çok altında bedel teklif edildiğini, bilirkişi kurulunca belirlenecek taşınmazın rayiç değerinin müvekkillerine ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ...vekili cevap dilekçesinde özetle; idarenin teklif ettiği bedelin gerçek değerin çok altında olduğunu, mahkemece yapılacak bilirkişi incelemesi ile taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesi gerektiğini, değere etki edebilecek tüm unsurların dikkate alınarak kamulaştırma bedelinin tespitine karar verilmesini talep etmiştir.
4. Davalı ... cevap dilekçesinde özetle; davacı idarenin kendisini uzlaşma için davet etmediğini, kendisinin belediyeye müracaat ettiğini, teklif edilen bedel düşük olduğundan kabul etmediğini, kamulaştırma bedelinin 110.000,00 TL olarak belirlenmesi gerektiğini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri ile davalılar ..., ... ve ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; üçer aylık vadeli hesapta nemalandırılan bedele son karar tarihine kadar faiz işletilmesinin kabul edilemez olduğunu, aksi fikirde olunsa bile ilk karar tarihine kadar faiz işletilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, imar planında belediye hizmet alanında kalan taşınmaz için Yargıtay'ın yerleşik uygulamaları doğrultusunda %10 oranında makul bir indirim yapılması gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırılma bedelinin tespiti davalarının anayasal mülkiyet haklarını ihlal eder şekilde uygulandığını, müvekkilinin payına düşen bedel ile Denizli’de hiçbir konutu alma imkanı bulunmadığını, istinaf mahkemesince dava dosyasının Anayasa Mahkemesine gönderilmesini ve Anayasa’ya aykırı olan 10 ve 11 inci maddelerin iptalinin sağlanmasını talep ettiklerini, satın alma usulünün uygulanmadığını, bilirkişi raporuna itirazları dikkate alınmadan hüküm kurulduğunu, dosyaya sundukları emsallerin göz ardı edildiğini, bilirkişi raporunda emsal olarak alınan taşınmazın farklı mahallede, 1,55 kilometre mesafede olduğunu, bu nedenle emsal olma niteliğini taşımadığını, raporda tek bir emsal taşınmaz üzerinden tespit yapıldığını, bilirkişi raporlarında tespit edilen değerlerin taşınmazın gerçek değerinin altında olduğunu ve enflasyon nedeniyle uğranılan zararların tazmin edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
3. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; kendisine ait taşınmazın değer tespiti için Denizli 3. Sulh Hukuk Mahkemesinin 2016/480 Değişik İş sayılı dosyasında alınan bilirkişi raporunda 226.599,35 TL değer biçildiğini, bilirkişi raporunda bu değerin bile altında değer belirlendiğini ileri sürmüştür.
4. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için tespit edilen bedelin taşınmazın gerçek değerinin altında olduğunu, dosyaya sundukları emsallerin hiçbirinin hesaplamada baz alınmadığını, emsal olarak sundukları...Mahallesi 353 ada 374 parsel sayılı taşınmazın dava konusu taşınmaza 200 metre uzaklıkta olduğunu, aynı bölgede ana cadde olan...Caddesine benzer uzaklıklarda olduğunu, herhangi bir sebeple ödenmemiş kamulaştırma bedellerinde kamu alacakları için öngörülen en yüksek faizin uygulanması gerekirken yasal faize karar verildiğini ileri sürmüştür.
5. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; yargılama aşamasındaki beyanları ve tarafınca yaptırılan tespitteki değerler göz önüne alınarak kararın kaldırılmasına ve yeniden yargılama yapılmak suretiyle talebi doğrultusunda davanın kabulüne karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın 1/1000 ölçekli imar planı içerisinde kalması nedeniyle zeminine arsa niteliğine göre emsal araştırma yöntemi ile kıymet takdirinde bir isabetsizlik bulunmadığı, gerek dava konusu taşınmazın gerekse bilirkişi raporunda kıyasi emsal olarak kabul edilen taşınmazın imar uygulaması sonucunda oluşan imar parselleri olduğu, emsal kabul edilen taşınmaz satışına ilişkin resmi senedin dosyaya getirtildiği, satışın dava tarihinden önce tapuda ve gerçek kişiler arasında yapıldığı, özel amaç taşımadığı, emsal olma özelliğine sahip bulunduğu, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın eksik ve üstün yanlarının hükme esas alınan bilirkişi raporunda tartışıldığı, dava konusu taşınmazın emsale göre daha değerli olduğu kabul edilerek buna göre hesaplama yapıldığı, yapılan mukayese sonucunda belirlenen üstünlük katsayısının taşınmazların emlak vergi değerleri açısından da ters orantı oluşturmadığı, hükme esas alınan bilirkişi raporunda taşınmazın zeminine ilişkin tespit edilen 1.627,00 TL/m² birim fiyatının dava tarihi olan 05.08.2016 tarihi itibarıyla yerinde olduğu, nitekim 3459 ada 5 parsel sayılı taşınmaza ilişkin kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasında 1.500,00 TL/m² olarak uygun bulunduğu, bu kararın Dairenin ve Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin denetiminden geçerek kesinleştiği, dava konusu taşınmaz üzerindeki yapının değerinin 2016 yılı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğe göre tespit edilmesinin uygun olduğu, öte yandan...Mahallesi 353 ada 374 parsel sayılı taşınmazla dava konusu taşınmazın konum, nitelik, ticari yoğunluk, vergi değerleri gibi özellikleri karşılaştırılarak değer farklılığının sebebinin bilirkişi raporunda açıklandığı, böylece bilirkişi raporunun denetime elverişli ve hüküm kurmaya yeterli olduğu gerekçesiyle istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili, davalı ... vekili ve davalı ... temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Davalı ... temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Denizli ili, Merkezefendi ilçesi, ... Mahallesi 3459 ada 7 parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
A. Davalı ... Temyizi Yönünden;
Davalı vekilinin temyiz dilekçesinin süre yönünden REDDİNE,
B. Davacı İdare ve Davalı ... Temyizi Yönünden;
Davacı idare vekili ve davalı ...'in yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare ve davalı ...'den peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı ...'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,02.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.