"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Konya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Afyonkarahisar ili, ... ilçesi, ... köyü 6392 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; bölgede hızlı tren hattı nedeniyle çok sayıda taşınmazın kamulaştırıldığını, taşınmazların bedelinde önemli derecede bir artış olduğundan belirlenen bedelin %200 oranında artırılması gerektiğini, dava konusu taşınmazın kasabaya yürüyüş mesafesinde bulunduğunu, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçlara ayrıca bedel belirlenmesi gerektiğini, düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılacak ise ilgili belediyeden düzenleme ortaklık payı oranının sorulması gerektiğini, sunulan emsallerin bedelin belirlenirken dikkate alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf başvuru dilekçesinde özetle; bilirkişi raporunda gerekli ve yeterli emsal araştırması yapılmaksızın karar verildiğini, emsal alınan taşınmazın diğer taşınmazlara göre dava konusu taşınmaza en uzak; ancak m² değerinin en yüksek parsel olduğunu, emsal taşınnazın yola cephesi bulunmadığından bahisle % 15 oranında değer artışı verilerek kamulaştırma bedelinde fahiş bir hesaplama yapıldığını, dava konusu taşınmaz kadastro parseli olduğu için % 45 oranında düzenleme ortaklık payı düşülmesi gerektiğini ve bilirkişi raporunda da bu kanaatte olunduğu gözetildiğinde kamulaştırma bedelinin düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmaksızın hesaplanmasının usul ve yasaya aykırı olduğunu, idare lehine vekalet ücretine hükmedilmediğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği ve üzerindeki yapının değerinin Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığının yayımladığı Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkında Tebliğe göre tespit edilmesinin uygun olduğu, tespit edilen metrekare birim bedelinin aynı bölgedeki kamulaştırma davalarında belirlenen metrekare birim bedelleri ile uyumlu olduğu ancak, İlk Derece Mahkemesince hatalı gerekçe ile %40 düzenleme ortaklık payı oranı düşülmeden fazla bedele hükmedildiği, kamulaştırma bedelinin 75.717,73 TL olarak belirlenmesi gerektiği ve faiz başlangıç tarihi yönünden 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin iki numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek ve resen belirlenecek nedenlerle temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; somut emsalin satış tarihi itibarıyla imar parseli ve davaya konu taşınmazın da dava tarihi itibarıyla imar planı içerisinde olmakla birlikte ham kadastro parseli olması sebebiyle dava tarihi itibarıyla yürürlükte bulunan 3194 sayılı İmar Kanunu'nun 18 inci maddesinin ikinci fıkrası uyarınca % 40 oranında düzenleme ortaklık payı düşülerek, 24.04.2019 tarihli bilirkişi heyeti raporunda belirtildiği şekilde kamulaştırma bedelinin 75.717,73 TL olarak belirlenmesi gerekirken İlk Derece Mahkemesince hatalı gerekçe ile % 40 oranında düzenleme ortaklık payı düşülmeksizin kamulaştırma bedelinin fazlaca belirlenmiş bulunmasının hatalı olduğu Bölge Adliye Mahkemesince belirtilmiş ise de dosyada mevcut yazılara göre % 40 düzenleme ortaklık payı kesilmesinin hatalı olduğu, düzenleme ortaklık payı kesilmeden bedel belirlenmesi gerektiği ileri sürülerek temyiz isteminde bulunulmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Afyonkarahisar ili, ... ilçesi, ... köyü 6392 parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; üzerindeki yapılara ise aynı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek ve üzerindeki ağaçlara yaşı ve cinsi dikkate alınarak maktuen değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3.Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılama hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Bölge Adliye Mahkemesinin kararının gerekçesinde somut emsalin satış tarihi itibarıyla imar parseli ve davaya konu taşınmazın da dava tarihi itibarıyla imar planı içerisinde olmakla birlikte ham kadastro parseli olması sebebiyle %40 oranında düzenleme ortaklık payı düşülerek, kamulaştırma bedelinin 75.717,73 TL olarak belirlenmesi gerektiği İlk Derece Mahkemesince yanılgılı gerekçe ile kamulaştırma bedelinin fazlaca belirlenmesinin hatalı olduğu belirtildiği hâlde, kararın hüküm fıkrasında 109.649,43 TL bedel üzerinden hüküm kurulması hatalı olup kaldı ki dava konusu taşınmaz ve emsal taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla imar parseli olup olmadığının, düzenleme ortaklık payı kesilmiş ise düzenleme ortaklık payı oranının ilgili Belediyeden sorularak alınacak cevaba göre bir karar verilmesi gerektiğinden eksik inceleme ile hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harçlarının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın kararı veren Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.03.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.