"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3935 Esas, 2023/1266 Karar
KARAR : Karar verilmesine yer olmadığına
İLK DERECE MAHKEMESİ: Kocaeli 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, İzmit ilçesi, ... Mahallesi 2529 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalıların cevap dilekçesi sunmadığı görülmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davacı taraftan tahsil edilerek davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz arazi niteliğinde olduğu halde arsa kabul edilmesinin doğru olmadığını, emsal alınan taşınmaz satışının eski tarihli olduğunu, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ileri sürmüştür.
2. Bir kısım davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin düşük olduğunu, taşınmazın konumu itibarıyla kıymetli bir bölgede yer aldığını, taşınmaza komşu 2757 parsel sayılı taşınmaz için Kocaeli 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/117 Esas sayılı dosyasında 318,00 TL/m² ve komşu 2783 parsel sayılı taşınmaz için Kocaeli 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/284 Esas sayılı dosyasında 335,00 TL/m² değer biçildiğini, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın 1/5000 ölçekli nazım imar planında, karayolları koruma kuşağı ve yolda kaldığı, kadastral parsel niteliğinde olup, belediye hizmetlerinden yararlandığı, rayicinin arazi rayici olarak tespit edildiği, bilirkişilerce yapılan değerlendirmede yakınında ...ın bulunduğu, ayrıca...Organize Sanayi Bölgesi, konut tipi yapılaşmaların mevcut olduğu tespit edilmiş olmakla arsa vasfında değerlendirilmesinde isabetsizlik görülmediği, dava konusu taşınmaz kadastral parsel olup, emlak vergilsine esas metrekare birim fiyatının arazi rayici olduğu, hükme esas bilirkişi raporunda emsal alınan taşınmazın imar parseli olup %35 oranında DOP kesintisinin yapıldığı, Dairece daha evvel aynı bölgeden incelenen birçok dosyada 141 ada 9, 10 ve 11 parsel sayılı taşınmazların somut emsal alınması suretiyle yapılan mukayeseler yerinde görüldüğünden özellikle bu parselin değerlendirmeye esas alındığı, dava konusu taşınmazın kadastro parseli olduğu, emsal taşınmazın ise imar parseli olup emsal taşınmazdan %35 DOP kesintisi yapılması nedeniyle raporda bu hususun da dikkate alınmasının doğru olduğu, ayrıca dava konusu taşınmazın ve somut emsalin vergi rayiçlerinin mukayese oranı ile doğru orantılı şekilde tespit edildiği, bu açıklamalar karşısında, bilirkişi heyetince taşınmazın arsa vasfında olduğunun kabulü ile emsal incelemesi yapılmak suretiyle 2942 sayılı Kanun'un 11 ve 12 nci maddeleri çerçevesinde taşınmazların değerini belirlemeleri ve buna göre dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın konum, nitelik ve vergi beyanları itibarıyla karşılaştırma yaparak benzer özellikleriyle üstün ve eksik yanlarını da belirtmek suretiyle dava konusu taşınmazın değerini belirlemelerinde isabetsizlik bulunmadığı, bilirkişi heyet raporunun karar vermeye yeterli ve elverişli olduğu, keza aynı bölgeden Dairece incelenen ... Mahallesi 2237 parsel sayılı taşınmaz için metrekare birim fiyatının 252,00 TL/m² olarak belirlendiği, verilen kararın Yargıtay tarafından onandığı, yine Dairece ... Mahallesi 2192 parsel sayılı taşınmaz için metrekare birim fiyatının 252,00 TL/m² olarak belirlendiği, işbu dosyada ise 252,00 TL/m² olarak belirlenen değerin taşınmazların konumu karşılaştırıldığında yerinde olduğu gerekçesiyle davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
2. Bir kısım davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arsa niteliğindeki Kocaeli ili, İzmit ilçesi, ... Mahallesi 2529 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yöntem itibarıyla yerindedir.
3. Buna karşın; aynı kamulaştırma kapsamında dava konusu taşınmaza 490 metre mesafede yer alan 2757 parsel sayılı taşınmaz için Kocaeli 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/117 Esas, 2019/222 Karar sayılı dosyasında 15.02.2019 değerlendirme tarihi itibarıyla 318,00 TL/m² değer biçildiği, yine aynı kamulaştırma kapsamında dava konusu taşınmaza 570 metre mesafede yer alan 2762 parsel sayılı taşınmaz için Kocaeli 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/118 Esas, 2019/226 Karar sayılı dosyasında 15.02.2019 itibarıyla 318 TL/m² değer biçildiği ve bu parsellere ilişkin kararların Dairemiz denetiminden geçerek onandığı dikkate alındığında, dava konusu taşınmaz için 26.08.2019 değerlendirme tarihi itibarıyla 252,00 TL/m² değer biçilmesi suretiyle yakın konumda bulunan parsellere ilişkin bedellerden ayrılma nedenleri konusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru değildir.
4. İlk Derece Mahkemesinin ilk kararının bir kısım davalı tarafından istinaf edilmediği ve ilk kararda hükmedilen bedelin bu davalılar yönünden davacı idare lehine usulî kazanılmış hak oluşturduğu dikkate alınmaksızın hüküm kurulması hatalıdır.
5. Dava konusu taşınmaz üzerinde yer alan ahşap direkli dikenli tel bedelinin Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı sonrasında yapılan hesaplamada dikkate alınmaması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare ve bir kısım davalı vekillerinin temyiz itirazlarının kabulüne,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalı ... vd.den peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.