"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2810 Esas, 2022/2964 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/16 Esas, 2022/352 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacılar, davalılar ..., Türkiye Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (TEDAŞ) vekilleri ve dahili davalı ... vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı dahili davalı ... ve davalı TEDAŞ vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Asıl ve birleştirilen davalarda davacılar vekili dava dilekçelerinde; dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2428 ada 2 parsel sayılı taşınmazın davalı idareler tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde imar planında okul alanı, yol ve trafo yeri olarak ayrıldığını bu nedenle mülkiyet hakkının kısıtlandığını, taşınmaza hukuken el atıldığını ileri sürerek taşınmazın bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın uzlaşma için idareye başvurmadan dava açtığını, davanın yasal ve hak düşürücü sürede açılmadığını davanın zamanaşımı nedeniyle reddi gerektiğini belirtmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza ilişkin tapu kayıtlarında bazı davacıların isimlerinin olmadığını, verasetin tapu kayıtlarına intikalinin yapılmadığını, hukuki el atma iddiasıyla açılan davalarda görevli mahkemenin idare mahkemeleri olduğunu, davayı hiçbir şekilde kabul etmediklerini, kabul edilmesi halinde davacılara ait hisselerin iptali ile bütün takyidatlarından arındırılarak müvekkil kurum adına tapuya kayıt ve tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı TEDAŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmaz üzerinde bulunan trafonun tesis tarihinin 2012 olduğunu, özelleştirme tarihinin 29.12.2010 olduğunu, yasal düzenleme nedeniyle özelleştirme sonrası yapılan mevcut olmayan dava konusu tesise ilişkin kamulaştırmasız el atma bedelini ödeme sorumluluğunun Yeşilırmak Elektrik Dağıtım Anonim Şirketi (YEDAŞ)'ne ait olduğunu, tescilin ve irtifakın müvekkil TEDAŞ lehine kurulması gerektiğini belirterek davanın zamanaşımı, hak düşürücü süre, dava şartı yokluğundan esastan reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Dahili davalı ... Belediyesi vekili cevap dilekçesinde özetle; okul alanının mülkiyetinin Belediyede bulunmaması nedeniyle esasa ilişkin savunma verilmesine yer olmadığını, belediyenin davada husumeti bulunmadığını bu nedenle husumetten reddi gerektiğini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davalarda davanın davalı ... yönünden husumet yokluğu nedeniyle reddine, tazminat isteminin kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacıların payının tapusunun iptali ile Hazine ve davalı idareler adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar, davalı ..., TEDAŞ ve ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; davalılardan ... lehine hükmedilen vekâlet ücretinin fazla belirlendiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı TEDAŞ vekili istinaf dilekçesinde özetle; somut davada kendilerine sorumluluk yüklenemeyeceğini, sorumluluğun dava dışı YEDAŞ'a ait olduğunu, yine el atılan kısım miktarının hatalı olduğunu ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; kendilerine sorumluluk yüklenemeyeceğini, taraf sıfatlarının bulunmadığını, hükme esas bilirkişi raporundaki verilerin hatalı olduğunu, faiz başlangıç tarihi ile faiz oranlarının hatalı belirlendiğini ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
4. Dahili davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini, dava konusu sorumluluğun kendilerine ait olmadığını ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen bedelin dava tarihinden itibaren işleyecek faiziyle davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğunu, davacılar, davalı ..., TEDAŞ ve ... vekillerinin istinaf sebebi olarak ileri sürdükleri hususların yerinde görülmediğini, Mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu anlaşıldığından davalı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde dahili davalı ... ve davalı TEDAŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Dahili davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı TEDAŞ vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idarelerden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 269 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu’nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi ve Ek madde 4'ün üçüncü fıkrası
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 2428 ada 2 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesine ve alınan rapor uyarınca bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre dahili davalı ... ve davalı TEDAŞ vekillerinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Hukuken el atılan dava konusu taşınmaza ilişkin tespit edilen tazminat bedeli yönünden 7421 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası uyarınca harçtan muaf olan davalı ... haricindeki davalı idareler yönünden maktu harca hükmedilmesi gerektiğinden kararın bozulması gerekmiştir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Dahili davalı ve davalı TEDAŞ vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Dahili davalı ... ve davalı TEDAŞ vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının;
a) (6-a) bendinin tamamının ve (6-b) bendinde bulunan "davacılar tarafından yatırılan 59,30 TL başvurma harcı ve 3.626,46 TL peşin harç (alınması gereken harç) olmak üzere toplam 3.685,76 TL'den; davalı ... harçtan muaf olduğundan; 751,33 TL'sinin davalı TEDAŞ'tan, 2.934,43 TL'sinin ise davalı ... Başkanlığından alınarak davacılara ödenmesine," cümlesinin çıkartılmasına yerine "Alınması gereken 80,70 TL harcın peşin alındığı anlaşıldığından yeniden harç alınmasına yer olmadığına fazla yatan peşin harcın ve ıslah harcının talep halinde davalı ... harçtan muaf olduğundan davalı ... ve TEDAŞ'tan alınarak davacı tarafa iadesine'’ cümlesinin yazılmasına,
b) (7-a) bendinin hükümden çıkartılmasına yerine "Alınması gereken 80,70 TL harçtan, 59,30 TL peşin harcın mahsubu ile 21,40 TL bakiye karar harcının, davalı ... harçtan muaf olduğundan diğer davalılar TEDAŞ ve ... Büyükşehir Belediye Başkanlığından tahsili ile Hazineye irat kaydına," cümlesinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dahili davalı ... ile davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü'nden peşin alınan temyiz harçlarının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.