"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/151 Esas, 2022/417 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Denizli 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/55 Esas, 2021/263 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince kamulaştırma bedelinin verilen süreler içerisinde depo edilmemesi nedeniyle davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Denizli ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 6950 ada 5 parsel, 6951 ada 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 parsel, 6952 ada 1, 2, 3, 8, 9, 10 parsel ve 7376 ada 5 parsel sayılı taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma kararının yerinde olmayıp kamu yararı taşımadığını, dava konusu taşınmazlar için kıymet takdir komisyonu raporunda belirlenen bedelin düşük olduğunu, taşınmazların konumu itibarıyla değerli olduğunu, dava konusu taşınmazlara benzer nitelikteki taşınmazlar için rayicine yakın fiyat bedeli belirlendiğini, yapılacak keşif neticesinde taşınmazların gerçek değerinin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazların davalı adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlar için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, taşınmazların imar planında yol ve yeşil alan olarak planlı olduğunu, emsal karşılaştırmasının kanunun aradığı şartlara uygun olarak yapılmadığını, kapitalizasyon faiz oranının tespitinde dikkate alınan unsurların mükerrerlik oluşturacak şekilde objektif değer artış oranının tayininde de esas alınmak suretiyle objektif değer artış oranının yüksek uygulandığını, müvekkili idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu 6950 ada 5 parsel, 6951 ada 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 parsel ve 6952 ada 1, 2, 3, 8, 9, 10 parsel sayılı taşınmazların 1/1000 ölçekli uygulama imar planı içeresinde kalması nedeniyle arsa vasfında kabul edilerek kamulaştırma bedelinin tespiti yoluna gidilmesinde yöntem olarak isabetsizlik bulunmadığı, dava konusu taşınmazlarda düzenleme ortaklık payı kesintisinin yapıldığı, 2018 yılı emsal vergisine esas metrekare birim fiyatının 6952 ada 8, 9, 10 parsel sayılı taşınmazlar için 42,03 TL/m² diğerleri için 117,74 TL/m² olduğu, değer tespitinde emsal alınan ... Mahallesi 6895 ada 6 parsel sayılı taşınmazın 12.10.2016 tarihli satışının emsal olma özelliğine sahip bulunduğu, emsal taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planı içerisinde düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmış imar parseli olduğu, 2018 yılı emlak vergisine esas metrekare birim fiyatının 42,03 TL/m² olduğu, dava konusu taşınmazlar ile emsal taşınmazın eksik ve üstün yanlarının karşılaştırıldığı, dava konusu 6952 ada 8, 9, 10 parsel sayılı taşınmazların emsal taşınmaz ile eşit değerde kabul edilip dava tarihi olan itibarıyla metrekare birim fiyatının 371,75 TL/m², diğer taşınmazların emsal taşınmazdan 1,052 kat daha değerli kabul edilerek metrekare birim fiyatının 391,00 TL/m² olarak kabulünün yerinde olduğu, 7376 ada 5 parsel sayılı taşınmazın sulu tarım arazisi vasfında kabul edilerek net gelir yöntemine göre bedel tespitinin yerinde olduğu, dava konusu taşınmaz sulu tarım arazisi vasfında kabul edildiğinden kapitalizasyon faiz oranının %4 olarak kabulünün yerinde olduğu, dava konusu taşınmazın konumu ve merkezi yerlere uzaklığı dikkate alındığında %30 oranında objektif değer artışı uygulanmasının yerinde olduğu, net gelir hesabında ... İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2018 yılı verilerinin uygulanmasının yerinde olduğu, buna göre taşınmazın metrekare birim fiyatının 100,09 TL/m² olarak tespitinin yerinde olduğu gerekçesiyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş; ayrıca kararın eki sayılan fen bilirkişi raporu ve krokisinin koordinatlı ve yüzölçümlü olmadığından kararın infazına elverişli olmadığını, nitekim gerekli terkin işleminin gerçekleştirilmesi amacıyla Denizli Kadastro Müdürlüğüne yapılan başvurunun bu gerekçeyle reddedildiğini, kararın infazının sağlanabilmesi için fen bilirkişisinden ek rapor alınması gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arsa niteliğindeki Denizli ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 6950 ada 5 parsel, 6951 ada 1, 2, 3, 4, 5, 6, 7, 8 parsel, 6952 ada 1, 2, 3, 8, 9, 10 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak, arazi niteliğindeki 7376 ada 5 parsel sayılı taşınmaza ise 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine karar verilmesi yerindedir.
3. Buna karşın; kararın infazının sağlanabilmesi için dava konusu taşınmazlara ilişkin koordinat ve yüzölçümü bilgilerini içeren 16.03.2023 tarihli fen bilirkişi raporu ile krokisinin kararın eki sayılmasına karar verilmesinin gerekmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca İlk Derece Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA, davacı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (5) numaralı bendinde yer alan "08.10.2019" tarihinin hükümden çıkartılmasına, yerine "16.03.2023" tarihinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.