"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/258 Esas, 2022/483 Karar
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz ve ecrimisil bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl ve birleştirilen davalarda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleştirilen davanın TEDAŞ Genel Müdürlüğü yönünden kabulüne, TEİAŞ Genel Müdürlüğü yönünden esastan reddine, ... Elektrik Dağıtım A.Ş. yönünden ise husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacılar ile davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin Kastamonu ili, Tosya ilçesi, ... Mahallesi, 1623 ada 1 parsel ... taşınmazın 601/9876 paylı hissedarı olduğunu, davalı kurumun müvekkilinin hissedarı bulunduğu taşınmaza kamulaştırma işlemlerini yapmaksızın el attığını ve üzerinde tesis kurularak fiilen el atıldığını belirterek mülkiyet bedelinin ve ecrimisil bedelinin davalı idarelerden tahsilini talep etmiştir.
2. Birleştirilen 2018/405 Esas ... davanın 25.02.2013 havale tarihli dava dilekçesinde özetle; davacıların paydaşı olduğu dava konusu taşınmaza davalı idare tarafından kamulaştırma işlemi yapılmaksızın fiilen el konulduğunu, taşınmazın arsa vasfında olup, davalı idarenin kamulaştırmasız el koyması nedeni ile el atma bedelinin ödenmesine karar verilmesini arz ve talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ...Ş. vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkili ... Başkent Elektirik Dağıtım A.Ş.'nin özelleştirilmesinin işletme ... devri yoluyla yapılması nedeniyle dağıtım tesislerinin mülkiyetinin TEDAŞ Genel Müdürlüğüne ait olduğunu, davayı TEDAŞ'ın takip etmesi gerektiğini, trafo merkezinin mülkiyetinin ise TEDAŞ'a ait olduğunu, 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 6 ncı maddesinin son fıkrasına göre kamulaştırma kararı alındığını, ancak kamulaştırmasının tamamlanamadığını, taşınmaz malikinin pazarlık görüşmelerine katılmadığını, davanın müvekkil şirket bakımından husumet yönünden reddi ile davanın TEDAŞ'a ve TEİAŞ'a yönetilmesine, yukarıda belirtilen taleplerinin kabul edilmemesi halinde davanın esastan reddine, taleplerinin kabul edilmeyerek davanın kabulüne karar verilmesi halinde ise dava konusu taşınmazın tapuya TEDAŞ adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
2. Dahili Davalı TEİAŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın ETİBANK Genel Müdürlüğü ve TEK Genel Müdürlüğü zamanında kamulaştırıldığını, 1995 yılında İmar Kanunu'nun 18 nci maddesinin uygulanması sonucu Tosya Belediyesi ile diğer birçok kişinin taşınmaza hisselendirildiğini, 2005 yılında daha önce kamulaştırılan ETİBANK Genel Müdürlüğü ve TEK Genel Müdürlüğü hisselerinin birleştirilerek TEİAŞ Genel Müdürlüğü lehine hisse birleştirme ve unvan tashihi işlemlerinin yapıldığını ve tescil işlemlerinin tamamlandığını, davacının da 2008 yılındaki paylaşma sonucu 601/9876 hisseye sahip olduğunun tespit edildiğini, bu nedenle kamulaştırma işlemlerinin yapılmadığından bahisle açılan davanın reddinin gerektiğini, tapu kaydında 9876,50 m²lik alana sahip olan taşınmaz üzerinde teşekkülün kullandığı alanın maliki olduğu 7390/9876 alan ile orantılı olduğunu, dava konusu taşınmazın geri kalan kısmının ... Şirketi tarafından kullanıldığını ve ne ... Şirketinin ne de TEDAŞ Genel Müdürlüğünün tapu sicilinde herhangi bir hisseye malik olduğunun belirlendiğini, dolayısıyla açılan davada husumetin yalnızca ... ve TEDAŞ aleyhine yönlendirilmesi gerekirken, hasım olarak gösterilmelerinin davanın husumet yokluğu nedeniyle reddini gerektirdiğini beyanla, haksız ve dayanıksız davanın öncelikle husumetten, aksi takdirde ön şart yokluğundan reddini, söz konusu itirazlarının kabul edilmemesi halinde davanın esastan reddini talep etmiştir.
3. Dahili Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın usul yönünden haksız, yersiz ve hukukî dayanaktan yoksun olup, reddi gerektiğini, öncelikle dava şartı, husumet, derdestlik yönünden itirazlarını sunduklarını, davanın müvekkili kurum açısından pasif husumet yokluğu sebebiyle reddinin gerektiğini, tarafı ve konusu aynı olan davanın açıldığının tespit edilmesini ve tespiti halinde davanın derdestlikten dolayı reddini talep ettiklerini, dava konusu taşınmaz üzerinde daha önce TEK lehine kurulmuş irtifak hakkının mevcut olduğunu, kamulaştırmasız el atma bedelinden indirilmesinin gerektiğini, irtifak kamulaştırmasından dolayı dava konusu taşınmazda oluşan değer düşüklüğünün en fazla % 2 olacağının gözetilmesi gerektiğini, davanın öncelikle usulden reddine, usulden reddedilmezse esas yönünden reddini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 22.01.2015 tarihli ve 2012/101 Esas, 2015/23 Karar ... kararı ile asıl ve birleştirilen davanın Başkent A.Ş. yönünden husumet yokluğundan, diğer davalılar yönünden usulden reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 22.01.2015 tarihli ve 2012/101 Esas, 2015/23 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; 5999 ve 6487 ... Kanunlarla düzenlenen ve 2942 ... Kanun'a eklenen geçici 6 ncı maddenin bir tasfiye kanunu olduğunu, 09.10.1956-04.11.1983 tarihleri arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazlarla ilgili olarak 11.06.2013 tarihinden sonra açılacak davalarda uygulanacak usul ve esasları düzenlediği, Kanun'un yürürlük tarihinden önce açılan davalarda ve 04.11.1983 tarihinden sonraki el atmalara ilişkin uyuşmazlıklarda uygulanmayacağı dosyada bulunan bilgi ve belgelere göre, dava konusu taşınmaza 1983 tarihinden sonra el atıldığı anlaşıldığından işin esasına girilerek, sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinden, kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 16.11.2017 tarihli ve 2016/47 Esas, 2017/299 Karar ... kararı ile asıl ve birleştirilen TEDAŞ yönünden kabulüne, TEİAŞ ve ... yönünden reddine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; hükme esas alınan bilirkişi raporunda emsal olarak değerlendirilen taşınmaz ile dava konusu taşınmazın denetime esas olacak şekilde arsa metrekare rayiç bedeli takdir komisyonu tarafından resen belirlenen emlak vergisine esas olan m² değerleri getirtilmeden m² birim bedeli belirlendiği gibi dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmaz arasında 100-150 metre mesafe bulunduğu hâlde, dava konusu taşınmazın emsal taşınmazdan 23 kat değerli olması nedeniyle bilirkişi raporu inandırıcı bulunmadığını, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan trafo merkezinin TEİAŞ'a, işletme binasının ise TEDAŞ'a ait olduğu anlaşılmaktadır. TEDAŞ'ın işletme binasının işgal ettiği alandan sorumlu tutulması gerekirken, el atılan alanın tümünden sorumlu tutulması ve arsa niteliğindeki taşınmaza ecrimisil belirlenirken taşınmazın bulunduğu bölgede benzer taşınmazların ne şekilde kullanıldığı, kira gelirine ilişkin var ise emsal kira sözleşmeleri de getirtilerek elde edilecek kiranın somut bulgularla tespit edilmesi gerektiğinden, davacı tarafa, emsal kira sözleşmelerini ibraz etmesi için süre verilerek ya da resen Belediye, Maliye gibi kurumlardan kira sözleşmesi olup olmadığı
araştırılmalı ve ibrazı halinde bu sözleşmelere göre ecrimisil belirlenmesi gerektiği gözetilmeden, belirtilen esaslara uygun şekilde inceleme ve araştırma yapılmadan soyut belirlemelere dayalı bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davanın davalı TEDAŞ yönünden kabulüne, TEİAŞ yönünden esastan reddine, ... Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş. yönünden husumet yokluğundan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacılar ve davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekillerince temyiz isteminde bulunulmuştur.
B.Temyiz Sebepleri
1. Davacı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın merkezi konumda ilçe merkezinde ana caddeye cepheli konumda olduğunu, belirlenen metrekare bedelinin çok düşük olduğunu, ecrimisil bedelinin yeteri kadar araştırılmadığını, diğer davalılar yönünden davanın kabulü gerekirken reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, bilirkişi raporunun yetersiz ve eksik olduğunu ileri sürerek temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Davacı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın metrekare bedelinin çok düşük olduğunu, konum itibarıyla çok değerli bir bölgede olduğunu, sunulan belgelerin bilirkişilerce dikkate alınmadığını, diğer davalılar yönünden de davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu, usul ve kanuna aykırı kararın bozulması gerektiğinden temyiz isteminde bulunmuştur.
3 Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın husumetten reddi gerektiğini, ... Başkent Elektrik Dağıtım A.Ş. yönünden husumet yokluğundan ret kararı verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek ve resen belirlenecek sebeplerle temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl dava kamulaştırmasız el atılan taşınmazın bedelinin tahsili, birleştirilen dava ise kamulaştırmasız el atılan taşınmaz ve ecrimisil bedelinin tahsili istemine tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2.Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme
hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurullarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacılar vekillerinin tüm, davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dava konusu edilen birleştirilen davada birleştirilen dava tarihi olan 25.02.2013 tarihi esas alınarak değer biçildiğinden, faizin de bu tarihten itibaren başlatılması gerektiği düşünülmeden yazılı şekilde hüküm kurulması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 ... Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası hükmü uyarınca Mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacılar vekilinin tüm, davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. TEDAŞ Genel Müdürlüğü vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Mahkeme kararının, hüküm fıkrasının asıl davaya ilişkin (1) numaralı bendinde yer alan "dava tarihinden" ibaresinin çıkartılarak yerine "dava tarihi olan 12.06.2012 tarihinden", birleştirilen davaya ilişkin (2) numaralı bendinde yer alan "dava tarihinden" ibaresinin çıkartılarak yerine "dava tarihi olan 25.02.2013 tarihinden" ibaresinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacılardan peşin alınan onama harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğünden peşin alınan onama harcının istenildiğinde iadesine,
11.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.