"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/42 Esas, 2021/259 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında görülen 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Mersin ili, Tarsus ilçesi, ... köyü 821 parselden ifrazen oluşan 2439 ve 2440 parsel ... taşınmazların kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazların yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde; idare tarafından takdir edilen bedelin çok düşük olduğunu ileri sürmüştür.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 15.01.2016 tarihli ve 2014/653 Esas 2015/882 Karar ... kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 15.01.2016 tarihli ve 2014/653 Esas, 2015/882 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; Mersin, Silifke ve Erdemli il-ilçelerine ait 2014 yılı resmi verileri Tarım ve Orman Bakanlığı İl-İlçe Tarım Müdürlüklerinden getirtilerek, kapama bağ ve arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara Mersin-Tarsus-Silifke-Erdemli il-ilçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verilerinin ortalamasına göre değer biçilmesi ve ortalama verilere göre belirlenen bu bedel ile sadece 2014 yılı Tarsus İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü resmi verileri esas alınarak hesaplanan bedel karşılaştırılarak 2014 yılı Tarsus İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin gerçeği yansıtıp yansıtmadığı denetlenmek suretiyle sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olduğu gibi sulu tarım arazisi niteliğindeki taşınmazların değeri belirlenirken Dairemizin yerleşmiş uygulamalarına göre % 4 oranında kapitalizasyon faizi uygulanması gerekirken, bu oranın % 5 olarak kabulü ile az bedel tespiti ve hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmazların damlama sulama sistemi ile sulandığı belirlendiğinden sulama masrafının araştırılarak üretim masraflarına ilave edilmesi gerektiği halde tarla kirası, vergi ve faizler düşüldükten sonra 2014 yılı Tarım ve Orman Müdürlüğünün resmi verilerine göre belirlenen üretim masrafı % 10 arttırılarak hesap yapan bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle yazılı şekilde karar verilmesi doğru olmadığı gibi taşınmazın değeri belirlenirken bilirkişi raporunda ambalajlama ve ambalajlama işçiliği üretim masraflarına dahil edilmek suretiyle eksik bedel tespiti hatalı olduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin 12.06.2018 tarihli ve 2018/6 Esas, 2018/213 Karar ... kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 12.06.2018 tarihli ve 2018/6 Esas, 2018/213 Karar ... kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; aynı kamulaştıma kapsamında Dairemiz denetiminden geçen dosyalarda Tarsus İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2014 yılı zirai ürün ortalama verim-maliyet cetvellerinin gerçek durumu yansıtmadığı kanaatiyle, Mersin, Silifke, Erdemli, Tarsus il ve ilçe ortalama verilerine göre hesaplama yapılan bilirkişi raporları doğrultusunda belirlenen m² birim fiyatlarının Dairemizce de uygun bulunduğu hususu gözetilerek, Mersin, Silifke, Erdemli, Tarsus il ve ilçe ortalama verilerine göre hesaplanan m² birim fiyatları doğrultusunda kamulaştırma bedelinin belirlenmesi gerektiği gözetilmeden, Tarsus İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğünün 2014 yılı verileri esas alınmak suretiyle yapılan hesaplama doğrultusunda eksik bedele hükmedilmesi ve mahkemece verilen ilk kararda dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan muhdesat bedeli olarak 1.816,00 TL bedelin kamulaştırma bedeline dahil edildiği ve Dairemizce bu hususta bozma yapılmadığı anlaşıldığı halde,
davalı taraf lehine oluşan usuli kazanılmış hak ilkesi ihlal edilerek, bozma ilamı sonrası muhdesat bedeli hesaplanmayarak eksik bedele karar verilmesi hatalı olduğu gibi tapu maliklerinden ... mirasçıları ... ve Adaviye Dutma'nın ad ve soyadının karar başlığınının davalılar bölümünde gösterilmemesi, doğru olmadığı gibi; 7139 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kanun'un 10/8 fıkrası gereğince, bozma sonrası bankaya hak sahibi adına yatırılacak bedelde artış olması halinde bu kısım için; 7139 ... Kanun ile yapılan değişiklik hükümlerine göre işlem yapılması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
Mahkemenin 29.04.2021 tarihli ve 2020/42 Esas 2021/259 Karar ... kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 ... Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesi ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 ... Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 ... Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi ve bağ niteliğindeki Mersin ili, Tarsus ilçesi, ... köyü 821 parselden ifrazen oluşan 2439 ve 2440 (yenileme sonrası 148 ada 4 ve 6) parsel ... taşınmazlara 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net gelir metodu esas alınarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesi hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacı idare vekilinin aşağıdaki paragraf kapsamı dışında temyiz dilekçesinde
ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4.Mahkemece verilen ilk kararda tespit edilen 159.703.90 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ilk karar tarihi olan 13.01.2016 tarihine kadar, mahkemenin ikinci kararı ile tespit edilen bedelden ilk kararla belirlenen bedelin mahsubu sonrası kalan 62.048.10 TL bedele ise 19.03.2015 tarihinden ikinci karar tarihi 12.06.2018 tarihine kadar, mahkemenin son kararı ile belirlenen 21.933.00 TL fark bedele ise 19.03.2015 tarihinden 29.04.2021 tarihine kadar faiz uygulanması gerekirken tüm bedele son karar tarihine kadar faiz uygulanması doğru değildir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2.Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Mahkemenin gerekçeli kararının hüküm fıkrasının; (5) inci bendinin hükümden tamamen çıkartılmasına, yerine “Mahkemece verilen ilk kararda tespit edilen 159.703.90 TL bedele 19.03.2015 tarihinden ilk karar tarihi olan 13.01.2016 tarihine kadar, mahkemenin ikinci kararı ile tespit edilen bedelden ilk kararla belirlenen bedelin mahsubu sonrası kalan 62.048.10 TL bedele ise 19.03.2015 tarihinden ikinci karar tarihi 12.06.2018 tarihine kadar, son karar ile belirlenen 21.933.00 TL fark bedele ise 19.03.2015 tarihinden 29.04.2021 tarihine kadar faiz uygulanması” cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.