"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/350 Esas, 2023/334 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kocaeli 6. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/178 Esas, 2021/322 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Kocaeli ili, İzmit ilçesi, ... Mahallesi, 781 ada 4 parsel sayılı taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafla yapılan anlaşma görüşmelerinde teklif edilen bedel ile Kocaeli 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2015/10 Değişik iş sayılı dosyası ile tespit edilen bedelin gerçek bedelin altında olduğunu, dava konusu taşınmazın Alikahya yerleşim sınırları içinde kaldığını, şehir merkezine çok yakın olduğunu, Yeni Kocaeli Spor Stadına, Asım Kibar Organize Sanayi Bölgesine komşu konumda olduğunu, tüm alt yapı hizmetlerinin tamamlandığını, ulaşım, eğitim, sağlık, haberleşme, iletişim imkanları ile sosyal ve kültürel faaliyetlerden kolayca yararlanma imkanı bulunduğunu, taşınmaza emsal olan diğer taşınmazların değerlerinin tespiti halinde kurumun çok düşük teklifte bulunduğunu, davacı taraf her ne kadar bedel tespiti ile kamulaştırma talebinde bulumakta ise de yasal şartları taşımayan davanın reddini, gerçek kamulaştırma bedelinin tespitine ve müvekkiline ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak hakkı bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan raporda tespit edilen bedel ile Kıymet Takdir Komisyonu tarafından tespit edilen bedel arasındaki farkın gerekçeli olarak açıklanmadığını, tespit edilen bedelin taraflarınca kabulünün mümkün olmadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporunun yeterli bilimsel araştırma yapılmaksızın düzenlendiğini, hattın değer düşüklüğüne yol açtığı tespitinin kabulünün mümkün olmadığını, raporda belirtilen emsallerin dava konusu taşınmaza kıyasen uygulanma imkanı bulunmadığını, mevki olarak birbirlerine uzak olduğunu ve benzer özelliklerinin bulunmadığını, bilirkişi raporunda tespit olunan taşınmazın m² birim fiyatının çok yüksek olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporunun emsal bilirkişi raporları ve mahkeme kararları ile aykırılık gösterdiğinden taraflarınca kabulünün mümkün olmadığını, bedel yönünden hükmün kaldırılmasına karar verilmesini talep ettiklerini, hükmün ilk sayfasında maddi hatalar olup dava konusu taşınmazın ada ve parsel ile ilgili olmayan verilerin bulunduğunu, yerel mahkeme kararında hiçbir gerekçeye dayanmadan lehlerine avukatlık ücretine hükmedilmediğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmaza çok yakın bulunan taşınmazlara daha yüksek bedel belirlenirken dava konusu taşınmaza daha düşük bedele belirlenmesinin hatalı olduğunu, bu kadar yakın taşınmazlara belirlenen bedellerin arasında fahiş farklar olmasının yanlış olduğunu, bilirkişiler tarafından kıyasi emsal olarak değerlendirilen taşınmazların davaya konu taşınmaza göre eksik ve üstün yönlerinin belirtilmediğini, emsal alınan taşınmaz ile davaya konusu taşınmazın birbirinden uzak mesafede olduklarını, taşınmazın tamamı üzerinde irtifak kamulaştırılması yapıldığını, irtifak kamulaştırması sonrasında değer düşüklüğü hesabı yapılmışsa da taşınmazın değerinin eksik hesaplama sonucunda değer düşüklüğünün de eksik hesaplandığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinin 2942 sayılı Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, taşınmazın tamamının yüzölçümü ile enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak belirlenen değer düşüklüğü oranının makul olduğu, böylece mahkeme kararının usul ve esas yönünden hukuka uygun olduğu gerekçesiyle taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak hakkı karşılığının tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Kocaeli ili, İzmit ilçesi, ... Mahallesi, 781 ada 4 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesi ve aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirtilmek suretiyle irtifak hakkı karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davacı idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
16.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.