"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3953 Esas, 2023/826 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Menemen 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/143 Esas, 2022/237 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, Menemen ilçesi, ... Mahallesi 41 parsel(yeni 178 ada 332 parsel) sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; idarece düzenlenen kıymet takdir raporunda belirlenen bedelin düşük olduğunu, dava konusu taşınmaz ile emsalin belgeleri de getirtilerek emsal karşılaştırması ile değer biçilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalıya ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini, bilirkişi raporuna yaptıkları itirazların nazara alınmadığını, dava konusu taşınmazın arsa vasfında olmadığını, kamulaştırma bedelinin yüksek belirlendiğini, emsal incelemesinin hatalı olduğunu, kamulaştırmadan arta kalan kısımda değer azalışı oluşmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın konumu gereği kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini, düzenleme ortaklık payı oranının yüksek belirlendiğini, arta kalan kısım için belirlenen değer azalışı oranının düşük belirlendiğini ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dosyada bulunan ... Belediye Başkanlığının 11.11.2019 tarihli yazı cevabına göre dava konusu taşınmazın 1/25.000 ölçekli çevre düzeni planında tarım alanı, taşkına maruz alan ve büyük ova koruma sınırı içerisinde kaldığı, taşınmazın en yakın imar planı sınırına kuş uçumu 750 metre, en yakın meskun mahale kuşuçumu 900 metre mesafede olduğu bildirilmiş, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgulama uygulama programı üzerinden yapılan incelemeden ve alınan bilirkişi raporu ekindeki fotoğraflardan taşınmazın etrafında yapılaşmanın bulunduğu ve talep halinde taşınmazın belediye hizmetlerinden faydalanabilecek konumda olduğu anlaşılmakla arsa vasfında kabul edilerek bedelinin tespiti yerinde olup emsal alınan taşınmaza ilişkin hiç bir verinin celp edilmediği görüldüğünden ... İlçesi, ... Mahallesi 5379 ada 3 parsele ilişkin eksik evrakların birer örneği aynı bölgeden gelen başka bir dosyadan bu dosya içine alınarak raporun denetiminin sağlandığı, dava konusu taşınmazın bulunduğu mahaldeki kamulaştırma davalarında aynı emsalin alınmış olmasından bahisle ... Mahallesi 5379 ada 3 parsel sayılı taşınmazın 02.11.2015 tarihli satışının emsal olarak alındığı, dava konusu taşınmaz kadastral parsel, emsal taşınmaz ise imar parseli olduğundan dava tarihi itibarıyla % 45 oranında düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılması ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın emlak vergisine esas rayiç değerleri ile bilirkişi raporunda yapılan değerlendirme arasında mübayenet bulunmadığından belirlenen m² birim bedelinin uygun olduğu, Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı da göz önüne alınarak, davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinde ve kamulaştırma bedelinin derhal ödenmesine karar verilmesinde isabetsizlik görülmediği; ancak dava konusu taşınmaz ifraz öncesi 5.957,25 m² yüzölçümünde olup kamulaştırılan kısım ( yeni 178 ada 332 parsel) taşınmazın bir köşesinde yer almakta olup yüzölçümünün 94,56 m² olduğu, dosya kapsamında yer alan fotoğraflardan ve krokiden taşınmazın hali hazırda yola sınır olan kısmının kamulaştırmadan etkilenmediği ve kısmi kamulaştırma nedeniyle taşınmazın yüzölçümü önemli oranda azalmadığı gibi geometrik şekli de bozulmadığından kamulaştırmadan arta kalan ve 178 ada 331 parsel numarasını alan kısım yönünden değer düşüklüğü bedeli hesaplanmasının hatalı olduğu ve acele el koyma dosyasında belirlenen bedelin davalıya ödendiği (davalının talebi halinde davalıya ödenmesi gerekeceği) nazara alındığında, acele el koyma dosyasında davalıya ödeme yapılmamış ise tespit edilen irtifak hakkı bedelinden, acele el koyma dosyasında belirlenen bedelin davalıya ödenmesine karar verilmiş olması da hatalı olduğundan davalı vekilinin istinaf başvurusunun reddine, davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin üç numaralı alt bendi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkraları ve 12 nci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçelerde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.01.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.