"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/811 Esas, 2023/426 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin asıl dava ile ecrimisil istemine ilişkin birleştirilen davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacılar vekili asıl dosyaya ilişkin dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin Ankara ili, ..., eski ... 1679 parsel ve 1681 parsel (yenileme ile ... 114 ada 328, 345,334, 329, 332, 330, 327, 331 ve 333 parsel) sayılı taşınmazlarda 3/192'şer hisse ile malik olduklarını, davalı idarece kamulaştırma yapılmaksızın yol olarak el atılması nedeniyle müvekkillerinin hisseleri karşılığı belirlenecek tazminatın davalı idareden tahsilini talep etmiştir
2. Davacılar vekili birleştirilen dosyaya ilişkin dava dilekçesinde özetle; müvekkillerinin Ankara ili, ..., eski ... 1679 parsel ve 1681 parsel sayılı taşınmazlarda 3/192'şer hisse ile malik olduklarını, davalı idarece kamulaştırma yapılmaksızın yol olarak el atılması nedeniyle her bir davacı için 3.297,57 TL olmak üzere toplam 6.595,14 TL ecrimisil bedelinin davalı idareden tahsili ile davacılara ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu yolların uzun yıllar önce yapıldığını, el atma tarihine göre 20 yıllık hak düşürücü sürenin dolduğunu, bu sebeple davayı kabul etmediklerini, tazminat bedelinin dava konusu taşınmazların emlak vergisine esas değerlerinin celbinden sonra mahkemece mahallinde yapılacak keşiften sonra uzman bilirkişiler tarafından tespit edilmesi gerektiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 06.10.2011 tarihli ve 2008/146 Esas, 2011/259 Karar sayılı ilamı ile 1681 parsel yönünden asıl ve birleştirilen davanın kabulü ile tazminat ve ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacılara verilmesine, 1679 parsel yönünden davanın reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 06.10.2011 tarihli ve 2008/146 Esas, 2011/259 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; davacılar vekilinin dava dilekçesinde ecrimisil talep etmediği, dava konusu yapılmayan bir hususta ıslah talebinde bulunulamayacağından kamulaştırmasız el atma bedeli yönünden ıslah dilekçesi ile talep edilen miktara hükmedilmesi gerekirken, dava konusu yapılmayan ancak ıslah yoluyla talep edilen ecrimisil isteminin de kabulüne karar verilmesi ve dava konusu taşınmazın el atmadan arta kalan ve bedeline hükmedilen bölümünün idare adına tescili yerine, Hazine adına tesciline karar verilmesi doğru görülmediğinden hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin 18.04.2013 tarihli ve 2012/142 Esas, 2013/116 Karar sayılı ilamı davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 18.04.2013 tarihli ve 2012/142 Esas, 2013/116 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dosya içindeki bilgi ve belgelere göre dava konusu 1681 parsel sayılı taşınmazın ifrazı sonucu el atılan kısımların yeni parseller olarak tapuya tescil edildiği, ancak eski yol olarak belirlenen 2023, 2024, 2027 ve 2028 parsellerin toplam yüzölçümünün, fen raporunda eski yol olarak belirlenen kısmın yüzölçümünden 411,22 m² daha az olduğu anlaşıldığından yeni oluşan parsellere göre el atılan kısımlar tespit edilip, bedelin bu tespite göre yeniden hesaplanması için bilirkişi kurulundan ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gibi, 04.11.1983 tarihinden sonraki döneme ilişkin el atmalarda nispi vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Üçüncü Karar
Mahkemenin 03.12.2020 tarihli ve 2015/169 Esas, 2020/533 Karar sayılı ilamı ile tazminat talebinin kabulü ile toplam 6/192 hissesine karşılık toplam 64.949,48 TL haksız işgal tazminatının taleple bağlı kalınarak 15.000,00 TL’sinin dava tarihinden (02.06.2008) itibaren işleyecek yasal faizi, bakiye kısmın ise ıslah tarihinden tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile davalıdan alınarak davacılara verilmesine, ... (Eski 2018, 2019, 2020, 2023, 2024, 2025, 2026, 2027, 2028) 114 ada 328, 329, 332, 330, 327, 331, 333, 334, 345 sayılı parsellerdeki hissesine (her bir davacı açısından 3/192) ilişkin tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
E. Üçüncü Bozma Kararı
1. Mahkemenin 03.12.2020 tarihli ve 2015/169 Esas, 2020/533 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu eski ... 1681 parsel sayılı taşınmaz üzerinde yapılan toplulaştırma işleminin sonuçlandığı ve toplulaştırma işlemi sonucunda oluşan yeni tapu kayıtlarının kesinleştiği anlaşılmakla fen bilirkişi eşliğinde yeniden keşif yapılarak, toplulaştırma işlemi sonucunda oluşan yeni tapu kayıtları mahallinde uygulanmak suretiyle dava konusu taşınmazın el atılan bölümlerinin kesinti kapsamında kalıp kalmadığı tespit edilip, kamu kesintisi olarak ayrılan kısımda kalıyorsa bu bölüm yönünden davanın reddine; kamu kesintisi alanında kalmıyorsa dava konusu yolun geçtiği parsellerde davacıların hak sahibi olup olmadıkları belirlenerek sonucuna göre karar verilmesi gerektiği gözetilmeden eksik inceleme ile yazılı şekilde hüküm kurulması, kabule göre de bozmadan önce tarım arazisi niteliğinde olan dava konusu taşınmazın kuru olan bölümü için metrekaresine 5,70 TL değer biçilmiş olup bu karar davacı tarafça temyiz edilmediğinden bu hususun davalı idare lehine usuli kazanılmış hak oluşturduğu gözetilmeden, bozma sonrası alınan ve taşınmazın kuru olan bölümüne 8,81 TL/m² değer biçen bilirkişi raporu hükme esas alınmak suretiyle fazlaya hükmedilmesi ve kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat yönünden 40.630,00 TL olarak ıslah edildiği halde, talep aşılmak suretiyle 43.662,00 TL tazminata hükmedilmesi, dava konusu 1679 parsel sayılı taşınmaz yönünden davanın reddine karar verildiği halde, maddi hata sonucu hükümde 1681 parsel olarak gösterilmesi hatalı olduğundan hükmün bozulmasına karar verilmiştir.
F. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Dördüncü Karar
Mahkemenin 06.07.2023 tarihli ve 2022/811 Esas, 2023/426 Karar sayılı ilamı ile kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat yönünden davanın kabulü ile toplam 45.521,55 TL tazminatın, ıslah edilen 43.662,00 TL yönünden taleple bağlı kalınarak davacılara ödenmesine ve ... 114 ada 328, 329, 332, 330, 327, 331, 333, 334, 345 sayılı (Eski 2018, 2019, 2020, 2023, 2024, 2025, 2026, 2027, 2028) parsellerdeki her bir davacı açısından 3/192) hissesine ilişkin tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazlardan 2023 parsel (yeni 114 ada 329 parsel) sayılı taşınmaza el atıldığı belirtilip bedeline hükmedilmiş ise de, bu taşınmazın kadimden beri yol olarak kullanıldığı açık olup bedelsiz olarak yola terkininin gerektiğini, 1679 parsel yönünden ret kararı verilip müvekkili idare lehine vekalet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili ile ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla, davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca net geliri esas alınarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
4. Buna karşın; dava konusu eski ... 1681 parsel sayılı taşınmazın ifrazı ile oluşan ... 2018, 2019, 2020, 2023, 2024, 2025, 2026, 2027, 2028 parsel sayılı taşınmazların 3402 sayılı Kadastro Kanunu'nun 22 inci maddesinin ikinci fıkrasının (a) bendi uyarınca yapılan yenileme çalışmaları sonucu sırasıyla ... 114 ada 328 parsel, 114 ada 345 parsel, 114 ada 334 parsel, 114 ada 329 parsel, 114 ada 332 parsel, 114 ada 330 parsel, 114 ada 327 parsel, 114 ada 331 parsel, 114 ada 333 parsel olarak tapuya tescil edildiği ve yüzölçümlerinin değiştiği anlaşılmakla dava konusu taşınmazların güncel tapu kaydı getirtilip ek rapor alınması ve yenileme sonrası oluşan durum üzerinden hesap yapılıp yeni ada ve parsel numarası üzerinden, yeni payları oranında karar verilmesi gerektiği halde, infazda tereddüt uyandıracak şekilde 3/192’şer pay üzerinden karar verilmesi hatalıdır.
5. Birleştirilen davada talep edilen ecrimisil ile dava konusu ... 1679 sayılı taşınmaz parsel yönünden olumlu ya da olumsuz bir hüküm kurulmaması doğru değildir.
6. Kabule göre de; dava, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat yönünden 40.630,00 TL olarak ıslah edildiği halde talep aşılmak suretiyle 43.662,00 TL tazminata hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
28.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.