"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2018/270 Esas, 2021/545 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazların bedelinin tahsili ile ecrimisil istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, ..., ........,Mahallesi 288 ve 289 parsel sayılı taşınmazlara davalı idare tarafından yol yapılmak suretiyle kamulaştırma yapılmaksızın fiilen el atıldığını ileri sürerek belirlenecek tazminatın ve ecrimisilin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; uzlaşma dava şartı yerine getirilmeden açılan davanın reddini istemiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 05.06.2014 tarihli ve 2013/412 Esas, 2014/165 Karar sayılı kararıyla; dava konusu taşınmaza 09.10.1956 tarihinden önce el atıldığı anlaşıldığından 221 sayılı Kanun hükümlerinin uygulanması gerektiği, 221 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi uyarınca, davacının dava hakkının 13.01.1963 tarihinde sona erdiği, davanın hak düşürücü süre içinde açılmadığı gerekçesiyle reddine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 05.06.2014 tarihli ve 2013/412 Esas, 2014/165 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince yapılan temyiz incelemesi sonucunda; usul ve kanuna uygun olan hükmün onanmasına karar verilmiştir.
3. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin onama kararına karşı süresi içinde davacılar vekili karar düzeltme isteminde bulunmuştur.
4. Dairemizce yapılan karar düzeltme incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmaza fiilen hangi tarihte el atıldığının kesin olarak saptanılmadığı, bu durumda, dava konusu taşınmaza fiilen hangi tarihte el atıldığının tespiti için, 09.10.1956 tarihinden öncesini ve bu tarihten sonrasını gösterir şekilde hava fotoğrafları ile E5 kamulaştırmaları ile ilgili kamulaştırma krokileri getirtilip, hava fotoğrafları ile dava konusu taşınmazların ölçekli krokilerinin çakıştırılması sağlanıp, bu konuda denetime elverişli şekilde krokiye bağlanmış, bilirkişi raporu alınarak ve gerekirse tanık da dinlenmek suretiyle el atma tarihi kesin olarak tespit edildikten sonra; taşınmaza 09.10.1956 tarihinden önce el atıldığının tespiti halinde 221 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesi uyarınca davanın hak düşürücü süre nedeniyle reddine, 19.10.1956 tarihinden sonra el atıldığının saptanması halinde ise işin esasına girilip, sorumlu idare de belirlenerek davanın kabulüne karar verilmesi gerekirken, eksik inceleme ile hüküm kurulmasının doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, tazminat ve ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacı tarafa verilmesine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza 1955 yılında fiilen el atıldığını, bu durumda 221 sayılı Kanun gereği hak düşürücü süre içinde açılmayan davanın reddi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat ve ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun)26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi ile Geçici 6 ncı maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin ikinci fıkrası atfıyla uygulanmasına devam olunan mülga 1086 sayılı Kanun'un 428 inci maddesi ile 439 uncu maddesinin ikinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2.Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı idare vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
3. Dosyadaki bilgi ve belgelerden, dava konusu taşınmazlara 09.10.1956 tarihinden sonra 04.11.1983 tarihinden önce fiilen el atıldığı anlaşılmış olup, 5999 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun'a eklenen geçici 6 ncı madde uyarınca taşınmazların fiilen el atıldığı tarihteki nitelikleri esas alınarak dava tarihindeki değerinin tespit edilmesi gerekir.
4. Bu durumda, dava konusu taşınmazların el atma tarihi itibarıyla ( 04.11.1983 öncesi) 1/1000 ölçekli uygulama ve 1/5000 ölçekli ... planı kapsamında olup olmadığı, etrafının meskun olup olmadığı, belediye hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı, mücavir alan sınırları içinde bulunup bulunmadığı araştırılarak, arsa veya tarla niteliği tespit edildikten sonra dava tarihi itibarıyla değer biçilmesi gerekirken; eksik inceleme ve araştırma ile yetersiz bilirkişi raporu hükme esas alınarak, taşınmazların önce arsa vasfında kabul edilip emsal karşılaştırması yapılarak, sonrasında arazi vasfında kabul edilip el atma tarihindeki değerinin cumhuriyet altını karşılığının dava tarihine güncellenmesi suretiyle değerinin tespit edilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1. Davalı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı idare vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü Mahkeme kararının BOZULMASINA,
04.07.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.