"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/15 Esas, 2023/400 Karar
DAVA TARİHİ : 09.02.2015
KARAR : Kısmen kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin... ili, ..., ... Mahallesi 6106 ada 1 ve 2 parsel sayılı taşınmazların maliki olduğunu, taşınmazlara kamulaştırma yapılmaksızın okul yapılmak suretiyle fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmazlar bedelinin davalı idareden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın hak düşürücü süre geçtikten sonra açıldığını, uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, dava konusu taşınmazlar üzerinde Tabipler Odası İlkokulu bulunduğunu, üzerindeki şahıs hisselerinin kamulaştırılmasının 2014 yılı yatırım programına alındığını, dava konusu taşınmazlar üzerinde idare tarafından gerçekleştirilmiş bir el atma olmadığını, söz konusu taşınmazın üzerine inşa edilen okulun kamu yararının ve ihtiyacının birinci derecede önem arz ettiği eğitim alanına yönelik olduğunu ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 26.03.2015 tarihli ve 2015/199 Esas, 2015/119 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, dava konusu taşınmazların davacı adına kayıtlı hissesinin tapu kaydının iptaline ve davalı adına tapuya tesciline karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmazların dava tarihi itibarıyla imar parseli olduğu, emsal olarak alınan ...Mahallesi 5515 ada 338 parsel sayılı taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla kadastro parseli olduğu anlaşılmakla... gibi büyük bir yerleşim yerinde dava konusu taşınmaza daha yakın konumda ve değerlendirme tarihine yakın satış tarihli taşınmaz satışlarının bulunması mümkün olduğu hâlde, hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmaz ile yukarıda açıklanan özellikler itibarıyla benzer özellikler taşımayan ...Mahallesi 5515 ada 338 parsel satışının somut emsal alınmış olması ve dava konusu taşınmazın belirlenen m² değerine düzenleme ortaklık payı ilave edilmesi, değerlendirme dava tarihine göre yapıldığından ıslah edilen miktara da dava tarihinden itibaren faiz verilmesi gerekirken bu kısım için ıslah tarihinden faize hükmedilmesi ve 04.11.1983 tarihinden sonra el konulan taşınmazlar yönünden vekâlet ücretinin nispi olarak uygulanması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
3. Yargıtay (Kapatılan) 18. Hukuk Dairesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararına karşı davalı idare vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
4. Dairemizce yapılan karar düzeltme incelemesi sonucunda; temyiz incelemesindeki bozma kararına ilave olarak davalı idarenin yargı harçlarından muaf olduğu gözetildiğinde Yargıtay ilamındaki nispi harç alınması yönünde yapılan bozma yerinde olmadığı gibi mahkemece davalı ... Bakanlığına harç yüklenmesinin de doğru olmadığı gerekçesiyle karar düzeltme isteminin kabulü ile kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin 15.10.2021 tarihli ve 2018/138 Esas, 2021/361 Karar sayılı kararı ile taleple bağlı kalınarak davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmaz ile aynı mahallede bulunan ve Tapu Kadastro Genel Müdürlüğü Parsel Sorgu uygulaması üzerinden yapılan ölçümde dava konusu taşınmaza 140 metre mesafede bulunan 6121 ada 3 parsel sayılı taşınmaz için Kasım 2015 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.400,00 TL/m² birim fiyatı belirlenerek Dairemizin 2017/18532 Esas, 2019/1696 Karar sayılı ilamı ile denetimden geçtiği ve Dairemizce temyize konu dosya ile aynı gün incelenen ve dava konusu taşınmazın diğer paydaşları tarafından açılan... 6. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2019/12 Esas, 2021/431 Karar sayılı dosyasında Ocak 2014 değerlendirme tarihi itibarıyla 1.830,81 TL/m² birim fiyatı belirlendiği ve Dairemizin 2022/4094 Esas sayılı kararı ile bozulduğu gözetildiğinde, dava konusu taşınmaza Temmuz 2014 değerlendirme tarihi itibarıyla 2.353,97 TL/m² birim bedeli belirleyen rapor inandırıcı bulunmadığından yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Üçüncü Karar
Mahkemenin 26.10.2023 tarihli ve 2023/15 Esas, 2023/400 Karar sayılı kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; bilirkişi raporları arasındaki çelişki giderilmeden karar verildiğini, bozma ilamında dava konusu taşınmaza yakın olduğu belirtilen 6121 ada 3 parsel sayılı taşınmaz ile dava konusu taşınmazların konum ve özellikleri yönünden son derece farklı olduğunu, emsalin uygun olmadığını ve belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; davanın görev yönünden reddine karar verilmesi gerektiğini, zamanaşımı ve hak düşürücü süre geçtikten sonra dava açıldığını, emsal taşınmazın uygun olmadığını, belirlenen bedelin yüksek olduğunu, imar planını yapan belediyenin sorumlu olduğu gözetilerek davanın husumetten reddine karar verilmesini ve davacı lehine maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ile bedelinin tahsili hususundadır.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'un (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanunu’nun geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçelerinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun kararının ONANMASINA,
Davalı idare harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
09.01.2025 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.