"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/46 Esas, 2024/172 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Erzurum ili, İspir ilçesi, ... Mahalle 102 ada 93 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın gerçek değerinin tespitini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 03.06.2014 tarihli ve 2013/256 Esas, 2014/124 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 03.06.2014 tarihli ve 2013/256 Esas, 2014/124 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmaz ile raporu hükme esas alınan bilirkişi kurulunca emsal olarak alınan taşınmazlar dava konusu taşınmazın bulunduğu mahalleden çok daha farklı bir mahallede olduğu gibi çok daha küçük yüzölçümlü oldukları ve bununla birlikte dava konusu taşınmaz ile raporu hükme esas alınan bilirkişi kurulunca emsal olarak kabul edilen taşınmazların Arsa Metrekare Rayiç Bedeli Takdir Komisyonunca belirlenen emlak vergisine esas metrekare değerleri karşılaştırıldığında, dava konusu taşınmazın emsallerden daha değerli olduğu anlaşılmasına rağmen bilirkişi kurulunca emsallerin dava konusu taşınmazdan daha değerli olduğu kabul edildiğinden rapor inandırıcı ve hüküm kurmaya elverişli olmayıp yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği düşünülmeden eksik inceleme sonucu hüküm kurulması doğru olmadığı gibi kamulaştırmadan arta kalan kısımda; kamulaştırma nedeniyle imar durumu itibariyle herhangi bir kısıtlama olup olmayacağı, olacak ise oranı ilgili Belediye Başkanlığından sorulup sonucuna göre değerlendirme yapılması gerekirken kalan kısımda soyut ifadelerle değer azalışı olacağını kabul eden rapora göre eksik inceleme sonucu karar verilmesi doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Birinci Karar
Mahkemenin 18.06.2020 tarihli ve 2017/382 Esas, 2020/135 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin 18.06.2020 tarihli ve 2017/382 Esas, 2020/135 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmaza ilişkin acele el koyma dosyasında dava konusu taşınmazın Nisan 2013 değerlendirme tarihi itibarıyla metrekare birim fiyatının 80,00 TL/m², bozma ilamı öncesi Mahkemece verilen ilk kararda hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava tarihi olan 08.07.2013 tarihi itibarıyla 75,00 TL/m², bozma ilamı sonrası alınan 19.03.2018 tarihli bilirkişi raporunda 85,48 TL/m², hükme esas alınan bilirkişi raporunda ise ... Mahalle 158 ada 2 parsel sayılı taşınmaz emsal olarak kullanılmak suretiyle taşınmaza 32,17 TL/m² esas alınarak kamulaştırma bedelinin tespit edildiği anlaşılmış olup dosya arasında bulunan bilirkişi raporlarında birbirinden farklı ve çelişkili metrekare birim fiyatları belirlendiği anlaşıldığından bu raporlara göre hüküm kurulmasının mümkün olmadığı, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi hatalı olduğundan bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar vermiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; emsal kıyaslamasının hatalı yapıldığını, belirlenen bedelin yüksek olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; emsal kıyaslamasının hatalı olduğunu, tespit edilen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 nci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
3. Temyizen incelenen kararın bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesi hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4.Dava konusu taşınmazın kamulaştırmadan arta kalan kısmında bozma öncesi hükme esas alınan raporda değer azalışı belirlenmediği, Mahkemece bu rapor esas alınarak hüküm kurulduğu, Dairemizce de bozma kararında bu husus bozmaya konu edilmediği hâlde, bozma sonrası hükme esas alınan bilirkişi raporunda idare yararına oluşan usuli kazanılmış hak ihlal edilerek fazla bedele hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin tüm, davacı idare vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davacı idare vekilinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile mahkeme kararının açıklanan nedenlerle BOZULMASINA,
Davalılardan ... vd.den peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
03.03.2025 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
Dava kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili istemine ilişkindir.
Mahkemece davanın kabulüne dair verilen kararlar tarafların temyizi üzerine Dairemizce özetle; ‘ ...arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde yöntem olarak isabetsizlik bulunmadığı, ancak mahkemece alınan bilirkişi raporlarında dava konusu taşınmaza aynı emsal kullanılmak suretiyle birbirinden farklı ve çelişkili metrekare birim fiyatları belirlenmesinin doğru olmadığı ...’ gerekçesi ile iki kez bozulmuştur.
Mahkemenin kabul kararını tarafların temyizi üzerine bu defa Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda özetle; ‘...arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak bedel belirlenmesinin isabetli olduğu, bozmaya uygun kararda bozma ile kesinleşen yönlerin incelenemeyeceği, ancak kamulaştırmadan arta kalan kısımda bozma öncesi hükme esas alınan raporda değer azalışı belirlenmediği ve bu rapor esas alınarak hüküm kurulduğu halde bozmaya konu edilmeyen ve idare yararına oluşan usuli kazanılmış hak ihlal edilerek fazla bedele hükmedildiği...‘ gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozma ilamlarına uyulmasına karar verilmiş ise de bozma gerekleri tam olarak yerine getirilmemiştir. Dava konusu taşınmaza ilişkin acele el koyma dosyasında Nisan 2013 değerlendirme tarihi itibarıyla metrekare birim fiyatının 80,00 TL/m² bozma ilamı öncesi mahkemece verilen ilk kararda hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava tarihi olan 08.07.2013 tarihi itibarıyla 75,00 TL/m², birinci bozma ilamı sonrası alınan 19.03.2018 tarihli bilirkişi raporunda 85,48 TL/m², 04.02.2019 tarihli bilirkişi raporunda ise ... Mahalle 158 ada 2 parsel sayılı taşınmaz emsal olarak kullanılmak suretiyle taşınmazın metrekare birim fiyatının 32,17 TL belirlendiği ve 32.17 TL metrekare birim bedeli üzerinden hüküm kurulduğu, taraf vekillerinin temyizi üzerine ‘ emsal incelemesinin uygun olmadığı ve bedele ilişkin raporlar arasındaki çelişki’ nedeniyle kararın bozulmasından sonra bozma ilamına uyan mahkemece metrekare birim bedelleri arasında çelişkinin nedeni açıklattırılmadan 60 TL metrekare birim bedeli belirleyen bilirkişi raporu esas alınmak suretiyle kamulaştırma bedelinin tespit edildiği, aynı taşınmaz için birbirinden oldukça farklı ve çelişkili metrekare birim fiyatları belirlenmesinin gerekçeleri bilimsel verilerle açıklanmadan çelişki giderilmeden ve kamulaştırılan taşınmaz malikine taşınmazının gerçek karşılığının ödenmesine ilişkin Anayasal ilkeler gözetilmeden karar verilmiş olması isabetli değildir. Bu sebeple Daire kararımızın Değerlendirme bölümünün 3 numaralı paragrafındaki ‘.. kararın bozmaya uygun olduğu...’ tespitine katılmıyorum. Daire kararımızın 3 numaralı bendi yerine Yukarıda izah edildiği üzere birbirine yakın dahi olmayan metrekare birim bedelleri belirleyen bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmesi yönünde bozmaya ilave yapılması gerektiği kanaatinde olduğumdan Sayın Çoğunluğun görüşüne katılmıyorum. 03.03.2025