"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ile ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davalılardan ... Genel Müdürlüğü ile ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı ... aleyhine açılan davanın ise kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekili ile davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvuru talebinin esastan reddine, davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili ile davalı ... ve davalı ... Genel Müdürlüğü vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, davalı ... Genel Müdürlüğü vekilince İlk Derece Mahkemesi tarafından verilen karar karşı istinaf yoluna başvurulmadığı gözetilerek Bölge Adliye Mahkemesince yeniden kurulan hükümde davalı ... Genel Müdürlüğü aleyhine düzeltilen hususlarla sınırlı olarak temyiz dilekçesinin incelenmesinde,
Miktar veya her paydaş için değeri kesinlik sınırını geçmeyen davalara ilişkin nihai kararlar, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 362 nci maddesi uyarınca temyiz edilemez.
Davacı için hüküm altına alınan ve temyize konu edilen ecrimisil bedelinin, kabule göre toplamı, Bölge Adliye Mahkemesinin karar tarihi itibari ile kesinlik sınırı olan 107.090,00 TL’nin altında kalmaktadır.
Bu nedenle; davalı ... vekilinin temyiz isteminin ecrimisil yönünden reddine karar vermek gerekmiştir.
Davacı vekili ile davalı ... ve ... Genel Müdürlüğü vekillerinin tazminat istemi yönünden gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı ... vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 23.05.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı ... vekili Avukat ... , davalı ... Genel Müdürlüğü vekili Avukat ... ile davacı vekili Avukat ... gelmiş, davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, ... Mevkiinde kain 291 ada 14 parsel sayılı taşınmazın tamamının üzerine yıllar öncesinde ... sulama barajı yapıldığını ve yıllardır bu şekilde kullanarak kamulaştırmasız el atıldığını ve bedelinin ödenmediğini, belirlenecek tazminatın ve hesaplanacak ecirimisil bedelinin sorumlu idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın Valilik yönünden husumetten reddi gerektiğini, ... Göletinin devir komisyonu kararı ile ... Büyükşehir Belediyesine devredildiğini, ilgili kanun hükümleri gereği ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının İl Özel İdaresinin yetkilerini devralmasının söz konusu olmadığını, İl Özel idaresi döneminden kalan borçların ilgisine göre tasfiyesi görevi 6360 sayılı Kanun kapsamında kurulan Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonuna ait bulunduğunu, dava konusu gölet ile ilgili yetki ve sorumluluk ... Büyükşehir Belediyesine ait olduğundan davanın müvekkili idare bakımından husumetten reddine karar verilmesi gerektiğini belirtmiştir.
2. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili cevap dilekçesinde özetle; Kavakçay Göleti İnşaatının 26.02.1999 tarihinde mülga Köy Hizmetleri tarafından yapılmış olup, Köy Hizmetlerinin kapanmasından sonra ilgili sulamaların tümünün İl Özel İdarelerine devredildiğini, Büyükşehirlerde, İl Özel İdarelerinin kapanmasıyla da İl Özel İdaresi ile ilgili tüm sulamaların Büyükşehir Belediyelerine devredilmiş olup davanın müvekkil idare yönünden husumetten reddine karar verilmesi gerekmektedir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; Mülga Toprak Su 1. Bölge Müdürlüğü tarafından gölet çalışmaları sırasında taşınmaz malikleri tarafından istimlak bedeli talep etmeyeceklerine ilişkin olarak taahütname imzalanmış olup eldeki davanın açılmasının haksız olduğunu, müvekkil idarenin sorumluluğunun olmadığını, dava konusu taşınmaza fiilen hangi tarihte el atıldığının araştırılmadığını, maktu harç ve maktu vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini belirtmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesi yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılardan ... Genel Müdürlüğü ile ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı hakkında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine, davalı ... aleyhine açılan davanın ise kabulü ile belirlenen tazminat ve ecrimisil bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen davacı payının tapusunun iptali ile davalı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili ile davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumluluğunda olmadığını, ... İli Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonu kararı ekindeki listede dava konusu taşınmazın bulunmadığını, davaya konu göletin ... Genel Müdürlüğü tarafından yapıldığını, kamulaştırma işlemlerinin ... Genel Müdürlüğü tarafından tamamlanması gerektiğini, mahkemece İZSU Genel Müdürlüğü veya ... Genel Müdürlüğünün sorumluluğunda olup olmadığı konusunda yeterli araştırma yapılmadığını, kabule göre de el atma tarihinin 1983 yılı öncesinde olduğu hâlde harç ve vekâlet ücretinin nispi olarak belirlenmesinin hatalı olduğunu, tespit yapılmadığı halde taşınmazın kısmen kapama zeytin bahçesi olarak kabul edilmesinin ve üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında kabul edilmesinin doğru olmadığını belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemiyle istinaf talebinde bulunmuştur.
2. Davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın idareleri yönünden husumet nedeniyle reddedildiğini, idareleri lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemiyle istinaf talebinde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu ... ili, Seferihisar ilçesi, ... Mahallesi 291 ada 14 parsel sayılı taşınmazın ... Göleti göl alanı içinde kaldığı, söz konusu göletin 1992-1998 yılları arasında ... İl Özel İdaresi tarafından ... Genel Müdürlüğüne yaptırıldığı, 6360 sayılı Kanun uyarınca ... İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin 30.03.2014 tarihi itibarıyla sona ermesi nedeniyle, ... Göletinin, ... İli Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun 29.11.2017 tarih ve 56/G sayılı kararı ile ... Büyükşehir Belediyesine devredilmesine karar verildiği anlaşıldığından, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumlu idare olarak kabulü doğru olduğu gibi, dava konusu göletin yapımı aşamasında, ... Genel Müdürlüğü tarafından, taşınmaz maliklerinden muvafakatname alınmasıyla yetinildiği, kamulaştırma işlemi yapılmadığı, dosyaya sunulan muvafakatnamenin içeriğinden, somut projeye atıf yapılmadan, hangi taşınmazların ne kadar kısmının proje kapsamında kalacağı belli olmadan verilen soyut muvafakatın hukuken geçerliliği de bulunmadığından, dava konusu taşınmaza emsal karşılaştırılması yapılmak suretiyle alınan rapor uyarınca belirlenen bedelin ve ecrimisilin tahsiline karar verilmesine ilişkin İlk Derece Mahkemesince verilen karara karşı davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı vekilinin istinaf başvurusu ise kabulü ile aleyhine açılan davanın husumet nedeniyle reddedildiği anlaşıldığından adı geçen davalı lehine maktu vekâlet ücreti takdir edilmek suretiyle yeniden esas hakkında hüküm kurumuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içerisinde davacı vekili ile davalı ... Genel Müdürlüğü ve ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı lehine vekâlet ücreti takdir edilmesinin hatalı olduğunu belirterek, Bölge Adliye Mahkemesi kararının bu husustan düzeltilerek onanması gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrarla Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
3. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekili temyiz dilekçesinde özetle; haklarında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine karar verildiği hâlde, lehlerine vekâlet ücreti takdir edilmemesinin hatalı olduğunu belirterek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bu husustan düzeltilerek onanması gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanun'un (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
5. 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 2 nci maddesi, 683 üncü maddesinin ikinci fıkrası.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmazın ... Göleti göl alanı içinde kaldığı, söz konusu göletin 1992-1998 yılları arasında ... İl Özel İdaresi tarafından yaptırıldığı, 6360 sayılı Kanun uyarınca ... İl Özel İdaresinin tüzel kişiliğinin 30.03.2014 tarihi itibarıyla sona ermesi nedeniyle, ... Göletinin, ... İli Devir, Tasfiye ve Paylaştırma Komisyonunun 29.11.2017 tarihli ve 56/G sayılı kararı ile ... Büyükşehir Belediyesine devredilmesine karar verildiği anlaşıldığından, ... Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumlu idare olarak kabulü yerindedir.
3. Yapılan incelemede dava konusu taşınmazda yapılan ... barajı nedeni ile taşınmaz maliklerinden muvafakatname alınmış ise de herhangi bir kamulaştırma işlemi yapılmadığı, dosyaya sunulan muvafakatnamenin içeriğinden, somut projeye atıf yapılmadan, hangi taşınmazların ne kadar kısmının proje kapsamında kalacağı belli olmadan verilen soyut muvafakatın hukuken geçerliliği de bulunmadığından işin esasına girilmesi yerindedir.
4. Dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi ... Mevkiinde kain 291 ada, 14 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmek suretiyle alınan rapor uyarınca zemin bedelinin davalı ... Başkanlığından tahsiline karar verilmesi yerindedir.
5. Davalı ... Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığı aleyhine açılan davanın husumet nedeniyle reddedildiği anlaşıldığından adı geçen davalı lehine maktu vekâlet ücreti taktir edilmesi doğrudur.
6. Davalı ... Genel Müdürlüğü vekilince; haklarında açılan davanın husumet yokluğu nedeni ile reddine karar verildiği halde lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin hatalı olduğu belirtilmiş ise de İlk Derece Mahkemesince verilen karara karşı istinaf başvuru yoluna başvurmadığı gözetildiğinde Bölge Adliye Mahkemesince bu hususta hüküm kurulmaması yerindedir.
7. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacı vekili ile davalı ... ve davalı ... Genel Müdürlüğü vekilleri tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... vekillerinin Ecrimisil Talebine İlişkin Temyizi Yönünden; temyiz dilekçesinin miktar yönünden REDDİNE,
2. Davacı vekili ile davalı ... ile davalı ... Genel Müdürlüğü vekillerinin tazminat talebine İlişkin Temyizi Yönünden; yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacı ... Genel Müdürlüğü harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Aşağıda yazılı kalan harcın davalı ... Başkanlığından alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
23.05.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.