"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Kaynarca Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından temyiz edilmekle; temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Sakarya ili, . ilçesi, ... Mahallesi 1849 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı Sakarya ... Sanayii Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde; 2016 yılında idare tarafından belirlenen bedel ile kamulaştırma işlemi yapılmasının hukuka aykırı olduğunu, dava konusu taşınmazın Sakarya'nın kıymetli konumunda olduğunu, gerçek değeri tespit edilirken bulunduğu konumu, özellikleri, komşu taşınmazların imar izni olup olmaması değerlendirilerek bedel belirlenmesi gerektiğini, kamulaştırma bedel tespit davasının açılmasında davacının kendi işlem ve eylemleri sebebiyet verdiğinden yargılama giderleri ile avukatlık ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
2. Bir kısım davalılar vekili Av. ... cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın tamamının kamulaştırılacağını ve geçimini bu taşınmazlardan sağlayan aileler düşünüldüğünde hakkaniyete uygun bir bedel tespit edilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın değeri tespit edilirken bulunduğu konumu, özelliklerinin dikkate alınması gerektiğini ve yargılama giderleri ile vekalet ücretinin davacıya yükletilmesine karar verilmesini talep etmişlerdir.
3. Bir kısım davalılar vekili Av. ... cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmazın bulunduğu mahalle, kadastral yola cepheli oluşu ve diğer özellikleri bakımından idarenin teklif ettiği bedelin çok üstünde değere haiz olduğunu, tarla vasfında olduğundan objektif değer artış oranının hakkaniyete uygun olarak hesaplanarak gerçek değerinin tespit edilmesini istemişlerdir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara payları oranında derhal ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı Sakarya ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; hükme esas alınan rapora karşı yapılan itirazlarının dikkate alınmadığını, somut ve inandırıcı olmayan gerekçelerle objektif değer artışının yüksek alındığını, dava konusu taşınmazın raporda belirtilen özelliklere haiz olmadığını ve değerinin çok yüksek hesaplandığını ileri sürmüştür.
2. Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın değerini tespit eden bilirkişi raporuna yapılan itirazlara rağmen, aynı bölgede aynı kurum tarafından kamulaştırılan diğer dosyalar ile bedelin örtüştüğü belirtilerek itirazların reddedildiğini, dava konusu taşınmazın yağış miktarı ve eğimi göz önünde bulundurulduğunda marjinal tarım alanında kalmadığını, 6. sınıf arazi olarak değerlendirmenin de doğru olmadığını, esasında taşınmazın 3. sınıf arazi olup, tespit edilen birim metrekarenin çok düşük olduğunu, en az 120-180 m² birim fiyat üzerinden hesaplanması gerektiğini bu nedenle kararın kaldırılarak yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
3. Bir kısım davalılar vekili Av.... istinaf dilekçesinde; dava konusu taşınmazın tamamının kamulaştırılacağını ve geçimini bu taşınmazlardan sağlayan aileler düşünüldüğünde hakkaniyete uygun bir bedel tespit edilmediğini, dava konusu taşınmazın vasfının yanlış tespit edildiğini, uygulanan objektif değer artışı ile tespit edilen bedelin kabul edilebilir olmadığını, taşınmazın konumu ve özellikleri ile rapora itirazların dikkate alınarak yeniden bir bedel belirlenmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
4. Bir kısım davalılar vekili Av. ... istinaf dilekçesinde; bilirkişi raporuna itirazların gerekçesi olarak Bölge Adliye Mahkemesinin ve Yargıtayın emsal kararlarının gösterildiğini; ancak emsal gösterilen dosyalar ile hangi noktalarda örtüştüğünün belirtilmediğini, aynı bölgede aynı kurum tarafından yapılan kamulaştırılmalarda taşınmazın sahip olduğu niteliklerin dikkate alınmadığını, dava konusu taşınmazın konumu itibarıyla en az % 300 objektif değer artışı belirlenmesi gerekirken % 60 objektif değer artışı ile bedel tespit edilmesinin doğru olmadığını, uygulanan kapitalizasyon faizinin de arazinin büyüklüğüne bakıldığında en az % 5 oranında olması gerektiğini belirterek yargılama giderleri ve vekalet ücretinin davacı tarafa yükletilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazın 1/25000 ölçekli plan kapsamında Marjinal Tarım alanında kaldığı, belediye ve altyapı hizmetlerinden yararlanmadığı, inşaat ve iskan izinlerinin olmadığı bildirilmiş, aynı bölgeden Yargıtay denetiminden geçen (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi 2019/12445 Esas, 2020/9791 Karar) dosya ile dava konusu taşınmazın niteliği ve konumuna göre kapitalizasyon faizi ile objektif değer artışı uygulanmasının uyumlu olduğu, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların bedellerinin İlçe Tarım Müdürlüğünce belirlenen maktu ağaç bedelleri ile arazi vasfında değerlendirilerek belirlenen kamulaştırma bedelinin adil ve hakkaniyete uygun olduğu, bu suretle kamulaştırma bedelinin tespit edilmesinde ve tespit edilen bedelin bloke ettirilerek hükmün kesinleşmesi beklenmeden davalı tarafa ödenmesine 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (1) numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
2. Bir kısım davalılar vekili Av. ... temyiz dilekçesinde; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
3. Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı Sakarya ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği ile davalı tapu maliki arasında kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Kanun'un 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ve 11 inci maddesinin birinci ve ikinci fıkralarının ilgili bölümleri .
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Kuru tarım arazisi niteliğindeki Sakarya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 1849 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca olduğu gibi kullanılması halinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Taşınmazın bulunduğu yer İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinde belirtilen masraflarla ekonomik tarım yapılamayacağından üretim masraflarının brüt gelirin 1/3'ü oranında alındığı belirtilmiş olup verilerin ekonomik tarıma uygunluğu denetlenmiştir.
4. Dava konusu taşınmazların hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre aynı bölgeden Dairemize intikal eden dosyalarda kabul edilen oranlar gözetilerek, uygulanan kapitalizasyon faiz oranı ve objektif değer artış oranı uygun görülmüştür.
5. Yukarıda yapılan açıklamalar bir bütün olarak değerlendirildiğinde; adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı Sakarya ... Sanayi Bölgesi Tüzel Kişiliği adına tesciline karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
6. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare ve bir kısım davalılar vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Temyiz edenlerden peşin alınan temyiz karar harçlarının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,25.01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.