"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Diyarbakır Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Diyarbakır 9. Asliye Hukuk Mahkemesi
Taraflar arasındaki müdahalenin meni ve kal istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalılardan DEDAŞ yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, diğer davalı TEDAŞ yönünden ise kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idarelerden TEDAŞ vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı TEDAŞ vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 2157 ada 5 parsel sayılı taşınmazdan enerji nakil hattı geçiren ve pilon diken davalı kurumun haksız müdahalesinin önlenmesini ve elektrik iletim hattı ile pilonun kal’ini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı TEDAŞ vekili cevap dilekçesinde; davanın hak düşürücü süre ve zamanaşımı süresinde açılmadığından reddine karar verilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın arazi vasfında olduğunu, araziden geçen enerji nakil hattının tarım arazisi olarak kullanılan yerde fazla bir değer kaybı meydana getirmediğini, el atıldığı tarihteki niteliklerine göre bedeli mukabilinde el atılan alanın TEDAŞ Genel Müdürlüğü adına mülkiyet tescil ve irtifak hakkı tesisine karar verilmesini, haksız ve hukuksal mesnetten yoksun davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı DEDAŞ vekili cevap dilekçesinde, davada doğru hasımın TEDAŞ olduğunu, ana hat olmasından ötürü hattın kaldırılmasının mümkün olmadığını, söz konusu hat oldukça eski tarihli olmasından dolayı buna göre bir değişikliğin fiderlerde güç dönüşümünü ve verimliliği azaltacağını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalılardan DEDAŞ yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle davanın reddine, diğer davalı TEDAŞ yönünden davanın kabulüne müdahalenin meni ile elektrik direği ve iletim hattının kal’ine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı TEDAŞ vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı TEDAŞ vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamu yararı gözetilmeden karar verildiğini, enerji nakil hattının kurulduğu tarihte bölgenin imara açık olmadığını, hattın eski ve ana hat olmasından dolayı yeri değiştirildiğinde güç ve verim kaybı olacağını ileri sürerek ilk derece mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesi tarafından, davalı ile davacılar arasında bir mecra irtifak sözleşmesinin bulunmadığı, dava konusu taşınmazın üzerinden geçirdiği enerji nakil hattı ile ilgili olarak bir hakkının doğduğunun ileri sürülemeyeceği, davalının tecavüzünün men'ine karar verilmesini talep edebileceği, dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattı nedeniyle davalı idarenin kamulaştırma hakkı ve yetkisi bulunduğundan dolayı her zaman için bu yetkisini kullanabileceği belirtilerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı TEDAŞ vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı TEDAŞ vekili temyiz dilekçesinde; kamu yararının gözetilmediğini, enerji iletim hattının eski bir hat olduğunu, enerji dağıtımında önem arzettiğini, kal halinde fiderlerde güç düşümü yaşanacağını ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, müdahalenin meni ve kal talebine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4271 sayılı Türk Medenî Kanunu’nun 618 inci maddesinin ikinci fıkrası şöyledir;
"Malik, malını haksız olarak elinde bulunduran kimseye karşı istihkak davası açabileceği gibi, her türlü haksız elatmanın önlenmesini de dava edebilir."
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Diyarbakır ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 2157 ada 5 parsel sayılı taşınmaza davalı idare tarafından usulüne uygun kamulaştırma yapılmadan enerji iletim hattı geçirilmek ve pilon dikilmek suretiyle el atıldığı sabit olup müdahalenin men’i ve kal karar verilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davalı idare tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı TEDAŞ'ın yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usûl ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı TEDAŞ Genel Müdürlüğünden aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazine irat kaydedilmesine
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,26 .01.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.