"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Gaziantep Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/53 Esas, 2022/3145 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2017/171 Esas, 2019/38 Karar
Taraflar arasındaki 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 23 üncü maddesine dayanan taşınmazların geri alımı ile tapusunun iptali ve davacı adına tescili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davacı vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 26.09.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davacı ve davalı idare vekilleri duruşmaya katılmadıklarından incelemenin evrak üzerinden yapılmasına karar verilmiştir.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; Gaziantep ili, Oğuzeli ilçesi, ... köyü 5241 parsel sayılı taşınmazın mülkiyeti müvekkiline ait iken davalı ... tarafından kamulaştırıldığını, Belediyenin 06.05.2010 tarihli ve 22 sıra numaralı Belediye meclis kararı ile dini tesis alanına dönüştürülmesine ilişkin kararın iptali için açtıkları davanın kabul edilerek Gaziğantep 1. İdare Mahkemesinin 2014/727 Esas sayılı dosyası üzerinden dava konusu işlemin iptaline karar verildiğini encümen kararının üzerinden 5 yıl geçmesine rağmen kamulaştırmanın amacına uygun olarak kullanılmadığını belirterek kamulaştırma bedelinin faiziyle birlikte iade edilmek şartı ile taşınmazın iadesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı tarafın davasının 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesinde belirlenen 1 yıllık süre içinde açılmadığını, Kanun maddesinde 5 yıl içinde kamulaştırma amacına kullanılmadığı anlaşılan taşınmaza geri alma hakkının doğacağını, 2009 yılında kamulaştırılan taşınmazın 2014 yılı itibarıyla kullanılmamışsa en geç 2016 yılı içinde iade amaçlı dava açılması gerektiğini, kanunda düzenlenen süreler geçtikten sonra bu davanın açıldığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; davanın reddine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesince verilen kararın usul ve kanuna aykırı olduğunu, kamulaştırma amacına aykırı imar düzenlemesi yapıldığını, imar planında yapılan değişikliğin idare mahkemesince iptal edildiğini, kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkin davanın kesinleşmediği gerekçe olarak gösterilmişse de, davalı kurumun kararı tebliğe çıkarmadığını, dava konusu taşınmaz başında keşif yapılmadığını ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararıyla; Gaziantep 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/171 Esas, 2019/38 Karar sayılı kamulaştırma dosyasının kesinleşmediği anlaşıldığından İlk Derece Mahkemesince verilen davanın reddine ilişkin kararın usul ve kanunlara uygun olduğu anlaşıldığından davacının istinaf itirazları yerinde görülmeyerek istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki amacına uygun kullanılmayan kamulaştırılan taşınmazın iadesi istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 ... maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararların bozulması 6100 sayılı Kanun'un 371 ... maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesi uyarınca; kamulaştırılan taşınmazın geri alınabilmesi için kamulaştırma bedelinin kesinleşme tarihinden itibaren 5 yıl içinde kamulaştırmayı yapan idarece kamulaştırma ve devir amacına uygun hiçbir işlem ve tesisat yapılmamış olması ve kamu amacına yönelik hiçbir ihtiyaca tahsis edilmeyerek taşınmaz malın olduğu gibi bırakılması gerekir. Geri alma hakkının doğmasından itibaren 1 yıl içinde kullanılmayan hak düşer. Aynı amacın gerçekleşmesi için birden fazla taşınmaz birlikte kamulaştırıldığı takdirde bu taşınmazların durumunun bir bütün oluşturduğu kabul edilerek geri alma hakkının doğumu taşınmazların tümüne göre belirlenir.
3. Dosyada bulunan bilgi ve belgelere göre, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve davacı idare adına tescili istemine ilişkin olarak Oğuzeli Asliye Hukuk Mahkemesinin 2008/144 Esas sayılı dosyası ile açılan davada Mahkemenin 2009/88 Karar sayılı ilâmı ile davanın kabulüne, tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine ve dava konusu taşınmazın tapu kaydının iptali ile ... adına tesciline karar verildiği, ancak verilen kararın kesinleşmediği, 2942 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesinde belirlenen koşulların oluşmadığı anlaşılmıştır.
4. Her ne kadar kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın idare adına tescili davasına ilişkin Mahkeme esas ve karar numaraları eldeki dosyanın İlk Derece Mahkemesince verilen esas ve karar numarası yazılmak suretiyle hatalı yazılmışsa da, sonuca etkili olmadığından bu husus bozma konusu yapılmamıştır.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davacı idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun'un 370 ... maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.09.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.