"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı ... Başkanlığı yönünden esastan reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idareler vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usûl eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; dava konusu Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, Osmangazi Mahallesi, 13186 ada 24 parsel sayılı taşınmazın davalı idareler tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde fiilen bir kısmının yol, yeşil alan ve otopark olarak kullanıldığını bu nedenle taşınmazın bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; dava konusu taşınmaza fiilen el atılmadığını, herhangi bir çalışma yapılmadığını, hukuki el atma nedeniyle davanın idari yargıda açılması gerektiğini, bu nedenle davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili cevap dilekçesinde; uzlaşma dava şartı olup, uzlaşma yoluna başvurulmadan dava açıldığından, davanın dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın paydaşları tarafından açılan ve devam eden davalar bulunduğunu, o davaların sonuçları eldeki dosyayı da etkileyeceğinden, paydaş dosyalarının bekletici mesele yapılmasına karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulü ile taşınmaz bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan alınarak davacıya verilmesine, bedeline hükmedilen kısımların tapusunun iptali ile yol olarak tapudan terkinine ve idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davalı ... Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde; taşınmaza idarelerince el atılmadığını, alınan bilirkişi raporlarının çelişkili olduğunu, bedeline hükmedilen kısımların sorumluluğunun Büyükşehir Belediyesine ait olduğunu, taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini, emsal incelemesinin doğru olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığı vekili istinaf dilekçesinde; sorumluluğun ilçe belediyesine ait olduğunu, taşınmaz bedelinin yüksek belirlendiğini, emsal incelemesinin doğru olmadığını ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması istemi ile istinaf yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırması yoluyla değerinin tespit edilmesinin ve belirlenen bedellerin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğunu, bu hususta davalı idare vekillerinin istinaf sebebi olarak ileri sürdüğü hususların yerinde görülmediğini, davalı ... Belediye Başkanlığı tarafından otopark olarak fiilen el atılan ve fen bilirkişisinin krokili raporunda (G) harfi ile gösterilen kısmın adı geçen idare adına tesciline karar verilmesi gerektiğinden davalı ... Belediye Başkanlığının istinaf başvurusunun bu yönden kabulü ile 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin 2 numaralı alt bendi gereğince düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmazın imar planında Porsuk Çayı, otopark ve park alanına isabet eden kısımlarının kamulaştırma yetki ve sorumluluğunun Eskişehir Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu, dosya arasında bulunan raporlar arasındaki çelişki giderilmeden karar verildiğini, en son paydaş dosyasında belirlenen alanlar üzerinden hüküm kurulmuş ise de (F1) harfi ile gösterilen kısım ile (G1) harfi ile gösterilen kısımlar zeminde fiilen yol olarak kullanılmasına rağmen imar planında konut ve otopark alanında kaldığından, bu kısımların sorumluluğunun plan gereğince diğer davalı idareye ait olduğunu, uzlaşma dava şartının yerine getirilmediğini, emsal değerlendirmesinin hatalı, tespit edilen bedelin fahiş olduğunu, nispi harç ve vekalet ücretine hükmedilmemesi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
2.Davalı ... Belediye Başkanlığı vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmaz için belirlenen bedelin yüksek olduğunu, emsal seçiminin hatalı olduğunu ve el atılan alanın bölge parkı niteliği taşımadığından sorumluluğun ilçe belediyesine ait olduğunu ileri sürmüştür.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idareler arasında kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idarelerden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Eskişehir İli, Odunpazarı İlçesi, Osmangazi Mahallesi 13186 ada 24 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde, dava konusu taşınmazın el atılan kısımlarının bedellerinin davalı idarelerden tahsiline ilişkin ilk derece mahkemesinden verilen karara karşı yapılan istinaf başvurularının, Odunpazarı Belediye Başkanlığı yönünden esastan reddine, davalı ... Belediye Başkanlığı yönünden ise kısmen kabulü ile tescil hükmü yönünden hükmün düzeltilerek 6100 sayılı Kanun’un 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin (2) inci alt bendi uyarınca yeniden esas hakkında karar verilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Temyiz olunan Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,Aşağıda yazılı kalan harçların davalı idarelerden ayrı ayrı alınmasına,15.11.2022 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.