"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ:... Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/2080 Esas, 2022/2140 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ:... 8. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/317 Esas, 2021/336 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı vekilince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yenidne yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle;...Mahallesi 3446 ada 40 parsel sayılı 452,00 m² yüzölçümlü taşınmazın 26.07.1957 tarihinde kadastro yoluyla Hazine adına tescil edildiğini, taşınmazın şuyulandırılarak 37760 ada 4 numaralı parsele gittiğini, bu taşınmazın Hazine adına kayıtlı olmasına rağmen, 8985 ada 4 nolu parselin davalı adına gösterilerek imara tabi tutulduğunun anlaşıldığını ve davalıdan 339 m²lik Hazine kaybına karşılık belediye mülkiyetinde bulunan taşınmaz önerilmesi ya da davacı idare tarafından tespit edilen kamulaştırma bedeli 237.300,00 TL'nin ödenmesinin istendiği; ancak bu talebin reddedildiğini belirtmiş ve mülkiyeti Hazineye ait olan dava konusu taşınmazın (339 m²lik kısım yönünden) şimdilik 237.300,00 TL kamulaştırmasız el atma bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle birlikte davalıdan tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazın 2981 sayılı İmar Affı Kanun'u (2981 sayılı Kanun) kapsamında değerlendirmek üzere müvekkiline devredildiğini, müvekkilince de anılan Kanun hükümleri uyarınca hak sahiplerine tahsis edildiğini, Hazinenin herhangi bir zararı bulunmadığını, davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın 2981 sayılı Kanun kapsamında değerlendirmek üzere müvekkiline devredildiğini, müvekkilince de anılan yasa hükümleri uyarınca hak sahiplerine tahsis edildiğini, Hazinenin herhangi bir zararı bulunmadığını, davanın haksız ve hukuki dayanaktan yoksun olduğunu belirterek davanın reddini istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile 2918 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin (a) bendinin sonuncu fıkrası uyarınca üzerinde gecekondular bulunan ve imar planlarında konut alanı olarak ayrılan taşınmazların belediyeye devri gerekmekte ise de; somut olayda 3446 ada 40 parselde kain taşınmaz Hazine adına kayıtlı iken ıslah imar planı kapsamında Valilik izni ve talebi olmaksızın tamamı davalı idareye aitmiş gibi düzenlemeye alınıp davalı adına tescil edildiği, 17.07.1987 tarihli ve 4893 yevmiye numarayla...Belediye Başkanlığına devredilen hissenin Büyükşehir Belediyesine ait hisse olduğu Hazine tarafından yapılmış bir devir bulunmadığı gibi ıslah imar planı kapsamında davalı idare tarafından açılmış bir tapu iptal tescil davası sonucunda da tescilin sağlanmadığı, Hazine arazilerinin devrine ilişkin 4706 sayılı Kanun'un 5 inci maddesinde belirtilen usuli işlemlerin tamamlanmadığı, taşınmazın dava dışı üçüncü şahıslar adına tescilli olduğu dikkate alındığında yapılan işlemin kamulaştırmasız el atma niteliğinde olduğunun kabulünde bir isabetsizlik görülmediği gibi; arsa niteliğindeki taşınmaza, emsal karşılaştırması yapılıp vergi değerleri de kıyaslanmak suretiyle değerinin tespit edilerek davalı idareden tahsiline dair kararda, aynı bölgede açılan ve Dairemize intikal eden dava dosyalarında dava konusu taşınmaza göre daha merkezi konumda bulunan ve vergi değeri yönünden de daha değerli olan 51425 ada 2 parsel sayılı taşınmaz yönünden Aralık 2017 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 1.760 TL/ m² birim bedelin Dairemizin 2020/1427 Esas sayılı ilâmı ile uygun bulunduğu da dikkate alındığında mahkemenin vaka ve hukuki değerlendirmesinde bir isabetsizlik görülmediğinden davalı idare vekilinin istinaf itirazlarının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesini tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... usulü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya içinden bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazın 452,00 m² yüzölçümlü olarak 26.07.1957 tarihli tesis kadastrosu ile arazi olarak ... adına tescil edildiği, İmar İdare Heyetinin 1959 tarihli ve 764 sayılı kararı ile onaylanan 40900 numaralı parselasyon planı ile uygulamaya alınarak 113 m² zayiat olarak ayrıldıktan sonra 339 m²nin imarın 8985 ada 4 parseline şuyulandırıldığı, aynı parselasyon planı ile uygulamaya giren 701 m² alanlı 3446 ada 39 parselin ise zaiyat kesildikten sonra 91 m²sinin 8985 ada 4 parsele şuyulandırıldığı ve taşınmazın 430 m² alanlı olarak 91/430 hissesi... Belediye Başkanlığı adına 339 m²lik bölümün ise malik bölümü boş bırakılarak 1970 yılında tapuda tescilinin sağlandığı,... Belediye Başkanlığı adına tescilli olan 91/430 hissenin 18.07.1987 tarihli ve 4893 yevmiye numaralı işlemle...Belediyesine devrinden adına tescil edildiği,...Belediye Meclisinin 22.12.1992 tarihli ve 1965/2632 sayılı kararı ile onaylanan Kartaltepe Islah İmar Planı (2981/3290/3366 sayılı Kanun'lar ve 10/c maddesi gereğince) kapsamında yapılan imar uygulaması sırasında davaya konu 8985 ada 4 parsel sayılı taşınmazın tamamı...Belediyesi adına tescilli gösterilmek suretiyle düzenleme ortaklık payı kesilmeksizin tamamının imarın 37670 da 4 parseline şuyulandırılarak davalı idare adına tescil edildiği, akabinde de 16.12.2009 tarihli ve 23850 yevmiye numarası alım-satım işlemiyle dava dışı Hüseyin Erdoğan, Osman Erdoğan, Emine Kayıkçı'ya, 05.02.2010 tarihli ve 2368 yevmiye numaralı işlemle de Fidan Aydemir ve Emine Gündoğdu adına tescil edildiği anlaşılmıştır.
3. Her ne kadar davalı ... Başkanlığınca 2981 sayılı Kanun gereği dava konusu taşınmaz hak sahiplerine devredilmiş ise de, 2981 sayılı Kanun gereğince dava konusu taşınmazın Hazine adına kayıtlı iken ıslah imar planı kapsamında Valilik izni ve talebi olmaksızın tamamı davalı idareye aitmiş gibi düzenlemeye alınıp davalı adına tescil edildiği gözetildiğinde kamulaştırmasız el atma olgusunun gerçekleştiğinin kabulü gerekir.
4. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde ve alınan rapor uyarınca tespit edilen bedelin davalı idareden tahsiline karar verilmesinde isabetsizlik görülmemiştir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı idare vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı idareden aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
03.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.