"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3932 Esas, 2023/1253 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ: Kocaeli 5. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/225 Esas, 2022/289 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... ve ... için kabulüne, diğer davalılar için usulden reddine karar verilmiştir.
Kararın davacı idare tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare ve bir kısım davalılar vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili ve bir kısım davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, İzmit ilçesi, Durhasan Mahallesi 2253/A parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın 1/5000 ölçekli Nazım İmar Planında kaldığından tarla olarak değerlendirilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın vasfının arsa olarak değerlendirilmesi doğru değilse de raporda kıyasi emsal olarak alınan taşınmazların dava konusu taşınmaza uygun olmadıkları, eski tarihli, uzak ve yüzölcümü çok farklı emsallerin kullanıldığını, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın vergi beyan değerleri arasındaki oranlamanın yapılması gerektiğini, 2942 sayılı Kanun ve Yargıtay kararları uyarınca, dava konusu taşınmazın özellikleri, bulunduğu konumu gibi özelliklerinin, emsal alınan taşınmazın üstün ve eksik yönleri kıyaslanarak değer tespiti gerektiğini, bilirkişi raporunun bu hususlar gözetilmeden karara esas alındığını belirterek, yerel Mahkeme kararının bedel yüksekliği ve taşınmazın vasfının hatalı bir şekilde arsa olarak tespiti sebebiyle kaldırılmasına, müvekkili idarenin her türlü harçtan muaf olması sebebiyle teminatsız olarak icranın ertelenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2.Davalılar ..., ..., ..., ..., ... ve ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; Mahkemece ilk kararda kamulaştırma bedeli depo edilmediğinden davanın reddine karar verildiğini Bölge Adliye Mahkemesince fark bedelin İlk Derece Mahkemesi kararı sonrası idarece depo edildiğinden bahisle kaldırma kararı verildiğini, kaldırma kararı sonrası 31.08.2022 tarihli bilirkişi raporu hükme esas alınarak davanın kabulüne karar verildiğini; ancak kanun ve içtihatlar uyarınca verilen sürelerde kamulaştırma bedelinin yatırılmaması nedeniyle davanın usulden reddedilmesi gerektiğini, diğer açıdan mevcut durumun müvekkili davacıların son derece aleyhine bir sonuç yarattığını, davacı idarenin, Haziran 2019 yılı için belirlenen bugün için çerez parası haline gelen bir parayı yatırmadığını ve peşinden kararı istinaf ettiğini ve bugünlere gelindiğini, ülke ekonomisinin son iki yılda büyük farklılık gösterdiğini, davacı idarenin işbu davayı Temmuz 2022 döneminde açmış olsa idi taşınmazın değerinin 3,80 oranında artış göstermiş olacağını, mevcut hali ile taşınmazın birim fiyatının en iyi olasılıkla 300,00 TL'yi bulacağını, bu halde bu adaletsizliğin Bölge Adliye Mahkemesince giderilmesi gerektiğini, ilgili kararın kaldırılması ve davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, diğer açıdan taşınmazın üstün özelliklerinin hesaplamada nazara alınmadığını, sunmuş olukları emsallerin dikkate alınmadığını belirterek Mahkeme kararının kaldırılması ile davanın usulden reddine, aksi halde dava konusu taşınmazın gerçek/rayiç değerinin tespit edilmesi amacıyla iadesine, yargılama giderleri ile vekâletin ücreti karşı tarafa yükletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa vasfında olduğunun kabulü ile emsal incelemesi yapılmak suretiyle dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın konum, nitelik ve vergi beyanları itibarıyla karşılaştırma yaparak benzer özellikleriyle üstün ve eksik yanlarını da belirtmek suretiyle 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi çerçevesinde her iki taşınmazı kıyaslayarak dava konusu taşınmazların değerini belirlemelerinde isabetsizlik bulunmadığı, bilirkişi heyet raporunun karar vermeye yeterli ve elverişli olduğu kanaatine varılmıştır. Keza aynı bölgeden gelen Durhasan Mahallesi 2237 parsel için metrekare birim fiyatı 252,00 TL olarak belirlenmiş, verilen karar Yargıtay 5. Hukuk Dairesi Başkanlığının 2020/12091 Esas, 2021/7545 Karar sayılı kararı ile onanmış, yine Dairenin 2020/1267 Esas sayılı dosyasında Durhasan Mahallesi 2192 parselin metrekare birim fiyatı 252,00 TL belirlenmiş, işbu dosyada ise 251,00 TL/m² olarak belirlenen değerin taşınmazın konumu karşılaştırıldığında yerinde olduğundan istinaf isteminin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ve bir kısım davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri.
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf isteminde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek ve resen belirlenecek sebeplerle temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Bir kısım davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf isteminde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek ve resen belirlenecek sebeplerle temyiz isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, bir kısım davalılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3.Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararında; kamulaştırma bedelinin bloke edildiğinden bahisle usul ekonomisi gözetilerek tarafların da beyanı alınmak sureti ile sonucuna göre işin esasına girilip karar verilmesi gerektiği belirtildiğinden İlk Derece Mahkemesince tüm davalılar yönünden davanın kabulüne karar verilmiş ise de temyiz eden bir kısım davalılar vekilinin süresinden sonra bedel yatırıldığından bahisle davanın reddine karar verilmesi gerektiği yönündeki beyanı dikkate alınarak, davanın bu davalılar yönünden usulden reddine karar verilmesi gerekirken kabulüne karar verilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
1.Davacılar vekilinin tüm, bir kısım davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Bir kısım davalılar vekilinin temyiz isteminin kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3.İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA,
Davalılar ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
30.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.