"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ: ... Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2408 Esas, 2023/2338 Karar
KARAR : Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ: Gölbaşı(...) 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/566 Esas, 2022/308 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsiline ilişkin davada yapılan yargılama sonucunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı vekili yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı idare vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçelerinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; ... Mahallesi 112219 ada 1 parsel ve 112203 ada 3 parsel sayılı taşınmazlar üzerinde enerji nakil hattı bulunduğunu, dava konusu taşınmazların kamulaştırıldığına ilişkin herhangi bir tebligatın bugüne kadar yapılmadığını, mülkiyet hakkından mahrum bırakılan müvekkilinin mağdur edildiğini, bu nedenle taşınmazların bedelinin davacı taraftan tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; görev, husumet ve zamanaşımı itirazında bulunduklarını, müvekkili Kurum tarafından hatların tesis edildiği yıllarda dava konusu parsellerin yerinde olan kadastro parselleri üzerinden kamulaştırma ve tescil işlemlerinin tamamlanıp hat üzerinde irtifak hakkı kurulduğunu, yıllar sonra Belediyenin yapmış olduğu imar uygulaması ile enerji iletim hattı'nın tesis edildiği yıllarda hattın altında bulunan taşınmazlarda hissedar olmayan hissedarların Enerji İletim Hattının altına şuyulandırıldığını, taşınmazların kullanımı kısıtlandığı için mükerrer kamulaştırma yapmanın müvekkil kurum açısından kabul edilemez bir durum olduğunu, kamulaştırma işleminin usulüne uygun olarak tamamlandığını, bedel ödemesi yapılmadığını, kamulaştırma işlemlerinin tamamlanmış olduğunu, maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza el atma tarihinin 1983 yılı sonrası olduğunu ... 14. Hukuk Dairesinin 2021/1982 Esas, 2022/647 Karar sayılı ilamında taşınmazların 2007 yılında imar ile oluştuğunu belirtilerek nispi vekâlet ücretine hükmedildiğini, davacıların taşınmazlarda imar ile malik kılındıkları, bu yönüyle maktu vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek istinaf yoluna başvurmuştur.
2. Davalı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma işlemlerinin 50 yıl önce tamamlandığını, hatların tesis edildiği yıllarda dava konusu taşınmazların yerinde olan kadastro parselleri üzerinden kamulaştırma ve tescil işlemlerinin tamamlandığını, 112219 ada 1 parselin bulunduğu alanda tescil harici kadastro parseli bulunduğundan kamulaştırma planlarında bu alanlar için dosya numarası alınmadığını, ödeme yapılmasına gerek olmadan irtifakın tapuya işlendiğini, mülkiyet bedeline hükmedilmesinin hatalı olduğunu, tespit edilen bedelin yüksek olduğunu, imar planı yaparak dava konusu taşınmazların enerji nakil hattı koruma kuşağı alanı olarak ayıran belediyenin sorumlu olduğu, irtifak yerine mülkiyet kamulaştırması yapılmasının hatalı olduğunu, irtifak kamulaştırması yapılması gerektiğini, 112203 ada 3 parselde öncesinde kamulaştırma işlemlerinin tamamlandığını, davacının üzerindeki şerhlerle satın almak suretiyle malik olduğunu ve bedel isteyemeyeceğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu ... Mahallesi 112219 ada 1 parsel sayılı taşınmazın 1/1000 ölçekli uygulama imar planında "Enerji Nakil Hattı Koruma Kuşağı" olarak ayrıldığı ve 2007 yılında yapılan uygulama sonucu davacılar ve 3.şahıslar adına tescil edildiği, aynı yer 112203 ada 3 parsel sayılı taşınmazın öncesinde 1/1000 ölçekli imar planında "park alanı" olarak ayrıldığı, imar planlarının ve plan notlarının 2.4 ve 10.6 sayılı bölümlerinin iptali istemiyle davalı idare tarafından açılan davalar sonucunda imar planlarının iptaline yönelik taleplerin reddine, plan notlarının ise iptaline karar verildiği, plan notlarının iptaline yönelik kararlar doğrultusunda ... Büyükşehir Belediye Meclisinin 09.08.2918 tarihli ve 1289 sayılı kararı ile onaylanan 1/1000 ölçekli uygulama imar planında taşınmazların her ikisinin de "Enerji Nakil Hattı Koruma Kuşağı" olarak ayrıldığı; ancak plan notlarının kaldırıldığı, dava konusu 112219 ada 1 parsel üzerinden geçirilen hatların daha öncesinde tescil harici alandan geçirilmesi nedeniyle irtifak hakkına dayalı kamulaştırma işlemi yapılmadığı ve herhangi bir bedel ödenmediği, 112203 ada 3 parsel sayıl taşınmaz üzerinden bulunan hatların ise öncesinde kadastral 676,677,680,681,684,685,688,689 parseller üzerinde tesis edildiği, davacının öncesinde kadastral 774 ve 775 parsel sayılı taşınmazda malik olduğu, hava fotoğrafları uygulanmak suretiyle yapılan inceleme sonucu alınan raporda iş bu parseller üzerinde tesis edilmiş bir enerji nakil hattının bulunmadığının tespit edildiği, davacının dava konusu 112219 ada 1 parselde ilk kez 19.03.2007 tarihinde, 112203 ada 3 parselde ilk kez 14.01.2016 tarihinde imar uygulaması ile malik olduğu ve dava hakkınında bu tarih itibarıyla doğduğu dikkate alındığında, arsa niteliğindeki taşınmazlara emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesinde, taşınmazlar imar planında tamamen enerji nakil hattı koruma kuşağında kalıp, üzerine yapı yapılması ve bu şekilde kullanılması mümkün olmadığından, mülkiyet bedellerinin tespiti ile davalı idareden tahsiline, bedeline hükmedilen taşınmazlardaki davacı paylarının tapusunun iptali ile davalı idare adına tapuya tesciline, 06.11.2022 tarihli ve 32025 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7421 sayılı Kanun'un 5 nci maddesi ile 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'na (2942 sayılı Kanun) 4’ün son fıkrasında “Bu kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” hükmü dikkate alındığında maktu harç tahsiline dair kararda, dava konusu 112219 ada 1 parsel sayılı taşınmazın paydaşları tarafından açılan davada Aralık 2019 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 900 TL/m² birim bedelin Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2022/8107 Esas, 2022/14151 Karar sayılı ilamı ile onanarak kesinleştiği de dikkate alındığında bir isabetsizlik görülmemiş, buna karşın dava konusu taşınmazların ilk kez 2007 yılında imar uygulaması ile oluştuğu, hatların tesis edildiği tarihte tescil harici olan ve davacının hissedarı olmadığı kadastral taşınmazlar üzerinden geçirildiği, dava konusu taşınmazların geldisi olan ve davacının da maliki bulunduğu kadastral parseller üzerinden söz konusu hatların geçirilmediği ve herhangi bir irtifak tesisi yapılmadığı dikkate alındığında davacı yönünden el atmanın tapuda ilk tescil tarihinde başladığının kabulü ile nispi vekâlet ücretine hükmedilmesi gerekirken maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi doğru görülmeyerek İlk Derece Mahkemesi kararı ortadan kaldırılıp yeniden esas hakkında hüküm kurulmuştur.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususlara ilave olarak vekâlet ücretinin maktu olarak belirlenmesi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun’un 11 inci ve Geçici 6 ncı maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsallerin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde, aynı taşınmaza ilişkin Dairemiz denetiminden geçen dosyalar dikkate alındığında bir isabetsizlik görülmediği gibi, taşınmazın imar planında ''Enerji Nakil Hattı Koruma Kuşağı'' olarak özgülenmiş olması nedeniyle mülkiyet bedelinin davalı idareden tahsili de doğrudur.
3. Dava konusu taşınmazın bulunduğu alana ilişkin olarak 1970'li yıllarda yapılan kamulaştırma işlemleri sırasında, tescil harici alanda bulunduğu gerekçesiyle kamulaştırma planında taşınmaza dosya numarası verilmediği ve kamulaştırma bedeli ödenmediği, kök parsele ilişkin olarak da herhangi bir bilginin bulunmadığı anlaşıldığından taşınmazın kamulaştırıldığına dair temyiz itirazı yerinde görülmemiştir.
4. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
5. Buna karşın eldeki davada taşınmazların ilk kez 2007 yılında imar uygulaması ile oluştuğu, hatların tesis edildiği tarihte tescil harici olan ve davacının hissedarı olmadığı kadastral taşınmazlar üzerinden geçirildiği, dava konusu taşınmazların geldisi olan ve davacının da maliki bulunduğu kadastral parseller üzerinden söz konusu hatların geçirilmediği ve herhangi bir irtifak tesisi yapılmadığı dikkate alındığında davacı yönünden el atmanın tapuda ilk tescil tarihinde başladığı anlaşılmıştır.
6.7421 sayılı Kanun ile 2942 sayılı Kanun’a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrası; “Bu Kanun kapsamında açılan davalarda verilen bedel ve tazminat kararlarına ilişkin mahkeme ve icra harçları, davalı idare tarafından ödenmek üzere maktu olarak belirlenir.” şeklinde düzenlenmiştir. 2942 sayılı Kanun'un 6487 sayılı Kanun'la değiştirilen Geçici 6 ncı maddesinin onikinci ve onüçüncü fıkraları; "09.10.1956 ile 04.11.1983 tarihini kapsayan dönemde oluşan mağduriyetin giderilmesi amacıyla getirilen ve malikler aleyhine bir takım hükümler içeren bu istisnai düzenlemenin 04.11.1983 tarihinden sonraki dönem içinde uygulanmasının hukuk güvenliğini zedeleyeceği" gerekçesiyle ve Anayasa'nın 2 ncı ve 35 inci maddelerine aykırı bulunarak 13.03.2015 tarihli Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 13.11.2014 tarihli ve 2013/95 Esas, 2014/176 Karar sayılı kararıyla iptal edilmiştir. 2942 sayılı Kanun'da 04.11.1983 tarihinden sonraki fiili el atmalara ilişkin başkaca bir düzenleme bulunmamaktadır. Bu nedenle kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararlarından alan 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar yönünden, kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davalarda mahkeme ve icra harçları ile her türlü vekâlet ücretinin nispi olarak uygulanması gerektiğinden 2942 sayılı Kanun'un Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrasının uygulanma imkanı bulunmamaktadır. Bölge Adliye Mahkemesince yanılgılı değerlendirme ile maktu harca hükmedilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu yanılgının giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden kararın düzeltilerek onanması gerekmiştir.
VI. KARAR
1. Davalı idare vekilinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Kamu düzenine ilişkin yapılan değerlendirme sonunda; Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (7) ve (8) numaralı bentlerinin hükümden çıkartılmasına, yerine ‘Karar tarihi itibarıyla alınması gereken 28.532,40, TL karar ve ilam harcının davalı idareden tahsili ile Hazineye irat kaydına, davacı tarafça yatırılan 80,70 TL başvuru harcının ve 32.647,74 TL ıslah harcının talep halinde davacıya iadesine" cümlesinin yazılması suretiyle kararın DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalı idareden aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazineye irat kaydedilmesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.04.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.