"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/124 Esas, 2022/548 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin asıl dava ile ecrimisil istemine ilişkin birleştirilen davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairemizce Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleştirilen davaların kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davacı vekili ile davalı TEDAŞ vekilince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı vekili asıl davaya ilişkin dava dilekçesinde özetle; Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 436 ada 2 parsel (yenileme ile 589 ada 3 parsel) ve 436 ada 3 parsel (yenileme ile 589 ada 2 parsel) sayılı taşınmazlara davalı idareler tarafından kamulaştırma yapmaksızın el atıldığını, davaya konu taşınmazlar üzerine davalı kurumlar tarafından elektriğin dağıtımı için trafo merkezi yapıldığını, davaya konu parsellerin tam ortasına trafo inşa edilmesi nedeniyle taşınmazların kullanılamaz hale geldiğini ve elektriğin ulaşması için direkler dikilip tel geçirildiğini belirterek fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 1.000,00 TL kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat ve 100,00 TL ecrimisilin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile ödenmesini talep etmiştir.
2. Davacı vekili birleştirilen davaya ilişkin dilekçesinde özetle; Muğla ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 436 ada 2 parsel (yenileme ile 589 ada 3 parsel) ve 436 ada 3 parsel (yenileme ile 589 ada 2 parsel) sayılı taşınmazlarda müvekkilinin 11.04.1014 tarihine kadar malik olduğunu belirterek 23.05.2012-23.05.2013 tarihleri arasında 18.144,00 TL, 23.05.2013-11.04.2014 tarihleri arasında 16.984,00 TL olmak üzere toplam 35.128,00 TL ecrimisilin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faiziyle ödenmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı TEDAŞ vekili cevap dilekçesinde özetle; Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığı ile ... EDAŞ arasında imzalanan 2 nolu uygulama tadil sözleşmesinin 4 üncü maddesinde tesislerinin şirkete devri esnasında devam eden veya fiili devir tarihinde önceki faaliyetlerle ilgili olan idari ve hukuki konularla ilgili üçüncü şahıs hakları Bakanlık ve TEDAŞ tarafından karşılanacak iken bu kapsam dışındaki tüm sorunların çözümünün devralan şirkete ait olduğunu, fiili devir tarihinden önce başlanan ancak tamamlanmayan istimlak işleri uygulama sözleşmesinin 18 inci ve 37 nci maddeleri gereği devralan ... tarafından yürütülecek ve hükmolunacak meblağlar ... tarafından karşılanacak olup, yine 8 inci maddede kamulaştırma işlemine hiç başlanılmamış ise üçüncü şahısların açacağı davalar sonucu yeni kamulaştırma gündeme geldiğinde bu kamulaştırma işlemlerinin de ... tarafından yürütüleceğinin ifade edildiğini, bu nedenlerle TEDAŞ’ın bir sorumluluğunun olmadığını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... Edaş vekili cevap dilekçesinde özetle; Denizli, Aydın ve Muğla illerindeki elektrik dağıtım ve ticareti hizmetini yapma konusunda ... Edaş'ın görevlendirildiğini, 30 yıl süreyle mülkiyeti kamuya ait tesislerin işletmesinin ... Edaş'a verildiğini, işletme hakkının kendilerine geçtiği 15.08.2008 tarihinden önce doğan hukuki olaylardan müvekkilinin sorumlu bulunmadığını, TEDAŞ ile ... arasında yapılan devir sözleşmesi uyarınca 15.08.2008 tarihinden öncesinde TEDAŞ'ın tüzel kişiliğinin varlığı sebebiyle iddia edilen talebin muhatabının TEDAŞ olduğunu, Enerji ve Tabi Kaynaklar Bakanlığının sözleşmelerde belirtilen bu hususu yazılı olarak teyit ettiğini, öncelikle husumet itirazlarının incelenmesi gerektiğini belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 31.03.2015 tarihli ve 2012/220 Esas, 2015/145 Karar sayılı ilamı ile dava konusu taşınmazların dava dışı üçüncü kişilere 11.04.2014 tarihinde satılması nedeniyle kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat istemine ilişkin dava konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına ve 35.880,00 TL ecrimisil isteminin kabulü ile dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalılardan tahsili ile davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı TEDAŞ VE ... EDAŞ vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2.Yargıtay (Kapatılan) 18.Hukuk Dairesince yapılan inceleme sonucu; dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan trafonun ve toprak altından geçirilen tellerin hangi idare tarafından (davalı ... veya TEDAŞ Genel Müdürlüğü) yapıldığı, ...'e devredilip edilmediği, ... ile TEDAŞ Genel Müdürlüğü arasında bu hususta bir sözleşme bulunup bulunmadığı, söz konusu taşınmaza, trafonun hangi idare tarafından yapıldığı hususlarının araştırılarak taraflar arasında yapılmış bir sözleşme var ise sözleşme çerçevesinde sorumlu idarenin tespit edilerek sonucuna göre bir karar verilmesi gerekirken eksik inceleme sonucu yazılı şekilde hüküm kurulmuş olması ve ecrimisile hükmedilebilmesi için taşınmazın bulunduğu mevkideki diğer arsaların kiraya verilip verilmedikleri, veriliyor iseler nasıl ve ne şekilde kiraya verildiklerinin taraflardan delilleri sorulmak suretiyle tespit edilmesi, varsa emsal kira sözleşmeleri ibraz ettirilerek buna göre düzenlenecek bilirkişi raporu sonucuna göre karar verilmesi gerektiği düşünülmeden, soyut ifadelerle ecrimisil bedeli tespit eden rapora göre eksik inceleme ile hüküm kurulması doğru görülmediğinden kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen İkinci Karar
Mahkemenin 18.10.2017 tarihli ve 2016/228 Esas, 2017/325 Karar sayılı ilamı ile; asıl dava yönünden davacının kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat isteminin konusu kalmadığından karar verilmesine yer olmadığına, 35.880,00 TL ecrimisil talebinin kabulü ile dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'den alınarak davacıya ödenmesine, birleştirilen dava yönünden ise 35.128,00 TL ecrimisil talebinin kabulü ile, dava tarihi olan 20.02.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı ...'den alınarak davacıya verilmesine, davalı TEDAŞ hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizin 2018/4165 Esas, 2019/5133 Karar sayılı ilamı ile mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
3. Dairenin karara karşı davacı ve davalı ... vekili karar düzeltme talebinde bulunmuştur.
4. Dairemizce yapılan inceleme sonucu; davalı idare vekilinin karar düzeltme talebinin kabulüne karar verilerek 2019/7555 Esas, 2020/2755 Karar sayılı ilamı ile TEDAŞ Genel Müdürlüğü ve ... Elektrik Dağıtım A.Ş. tarafından 15.08.2008 tarihinde imzalanan İşletme Hakkı Devir Sözleşmesinin 20-1 maddesi ve diğer sözleşme hükümleri uyarınca TEDAŞ Genel Müdürlüğü hakkında açılan davanın kabulüne, diğer davalı ... Elektirik Dağıtım A.Ş aleyhinde açılan davanın ise husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verilmesi gerekirken yazılı şekilde karar verilmesi, arsa niteliğindeki taşınmazların getirebileceği ecrimisil miktarı hesaplanırken, dava konusu taşınmazın el atmadan önce ne şekilde kullanıldığı, ayrıca civar taşınmazların ecrimisil istenilen dönemdeki kullanma biçimleri araştırılarak, bu kullanma şekillerine uygun kira sözleşmelerinin taraflardan ibrazı istenilip ayrıca bilirkişilerin resen bulacakları emsaller de dikkate alınmak suretiyle, taşınmazın ilk dönem getirebileceği ecrimisil miktarı bulunduktan sonra, takip eden dönemler için ÜFE'deki artış oranları dikkate alınmak suretiyle toplam ecrimisil miktarının hesaplanması gerekirken bu hususlara dikkat edilmeden yazılı şekilde hazırlanan bilirkişi raporuna göre hüküm kurulması hatalı olduğundan kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Son Karar
Mahkemenin 30.11.2022 tarihli ve tarihli 2020/124 Esas, 2022/548 Karar sayılı ilamı ile asıl dava yönünden; kamulaştırmasız el atma nedeniyle tazminat isteminin konusu kalmadığından bu hususta karar verilmesine yer olmadığına, ecrimisil talebinin kısmen kabulü ile 25.089,08TL’nin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı TEDAŞ'tan alınarak davacıya ödenmesine, birleştirilen dava yönünden ise ecrimisil talebinin kısmen kabulü ile 25.072,27TL’nin dava tarihi olan 20.02.2015 tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı TEDAŞ'tan alınarak davacıya ödenmesine, davalı ... EDAŞ hakkında açılan davanın husumet nedeniyle reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı TEDAŞ ve davacı vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle;her iki davalının da ecrimisilden müşterek ve müteselsilen sorumlu olması gerektiğini, trafo merkezi ve kabloların bakımının ... tarafından yapıldığını davanın husumetten reddine karar verilmesinin hatalı olduğunu ileri sürerek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı TEDAŞ vekili temyiz dilekçesinde özetle; 436 ada 2 parsel sayılı taşınmazda trafo binası ve beton zemin toplamı 58,81 m² olup bu alan üzerinden ecrimisil hesaplanması gerektiğini, 436 ada 3 parsel sayılı taşınmazda ise sabit bir yapı bulunmadığından ecrimisil hesaplanmasının hatalı olduğunu, kamulaştırmasız el atma yönünden karar verilmesine yer olmadığına hükmedilmiş olup idareleri lehine vekâlet ücreti verilmesi gerektiğini ileri sürerek Mahkeme kararının bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikler ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ile ecrimisil istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun(1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun’un 26.9.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davalı TEDAŞ ve davacı vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
3. Dava konusu taşınmazlardan ... Mahallesi 436 ada 2 parsel sayılı taşınmazın 11,12 m²lik kısmına yer altından kablo döşenip 34,75 m²lik kısmına trafo binası ve 24,06 m²lik kısmına beton zemin yapılarak ve 436 ada 3 parsel sayılı taşınmazın ise 9 m²lik kısmına yer altından kablo döşenmek suretiyle el atıldığı anlaşılmıştır.
Buna karşın, dava konusu taşınmazdaki trafonun akım gücü ve frekansının belirlenerek ve yer altından döşenen kabloların düşey yaklaşma mesafelerinin etki alanı ile fiziki durumu tespit edilip dava konusu taşınmazların kullanımına ne şekilde engel olacağına ilişkin ayrıntılı bilirkişi raporu alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerekirken, soyut ifadelerle trafo ve kablolar nedeniyle kullanılmasının tehlikeli olduğunun kabulü ile taşınmazların tamamı üzerinden ecrimisil bedeli hesaplayan bilirkişi raporunun hükme esas alınması doğru görülmemiştir.
4. Dairemiz bozma ilamında ecrimisil miktarı hesaplanırken, dava konusu taşınmazların işgalden önce ne şekilde kullanıldığı, ayrıca civar taşınmazların ecrimisil istenilen dönemdeki kullanma biçimleri araştırılarak, bu kullanma şekillerine uygun kira sözleşmeleri emsal alınıp yöntemine uygun olarak değer biçilmesi gerektiği belirtilmiş ise de, yönteme uygun olmayan şekilde Milli Emlak Müdürlüğünün 2008 yılı arazi m2 birim bedeli esas alınmak suretiyle değer belirleyen rapora göre ecrimisil bedeline hükmedilmesi doğru görülmemiştir.
5.Asıl davada dava konusu 436 ada 2 ve 3 parsel sayılı taşınmazlar için ıslah ile 23.02.2010-23.05.2010 arası aylara ilişkin olarak 3.540,00 TL, 23.05.2010-23.05.2011 arası aylara ilişkin olarak 15.540,00 TL ve 23.05.2011-23.05.2012 arası aylara ilişkin olarak 16.800,00 TL olmak üzere toplamda 35.880,00 TL ecrimisil talep edildiği ve birleştirilen davada ise 23.05.2012-23.05.2013 tarihleri arasında 18.144,00 TL, 23.05.2013-11.04.2014 tarihleri arasında 16.984,00 TL olmak üzere toplam 35.128,00 TL ecrimisil talep edildiği halde, hükme esas alınan bilirkişi raporunda talep aşılmak suretiyle 23.05.2007 ve 23.05.2012 tarihleri arasındaki ecrimisil bedelinin hesaplanması doğru olmadığı gibi, Mahkemece hatalı değerlendirme sonucu asıl davanın 436 ada 2 parsel sayılı taşınmaza ve birleştirilen davanın 436 ada 3 parsel sayılı taşınmaza ilişkin olduğunun kabulü ile yazılı şekilde karar verilmesi yerinde değildir.
6.Kabule göre de; davanın kısmen kabulüne karar verilmekle reddedilen kısım yönünden davalı TEDAŞ lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı ve davalı TEDAŞ vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davacı ve davalı TADAŞ'tan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine,
11.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.