"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/4 Esas, 2022/244 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan tespiti ile kamulaştıılan taşınmazın Hazine adına tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalılar vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, sonucunda, temyiz dilekçeslerinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 21.11.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalılar vekili Avukat ... gelmiş, davacı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Erzurum ili, İspir ilçesi, ... Mahallesi 362 ada 15 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazlara acele el koyma dosyalarında verilen bedellerin düşük olduğunu ileri sürmüştür.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 28.11.2012 tarihli ve 2012/204 Esas, 2012/484 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; dava konusu taşınmazın arsa niteliğinde olduğunun kabulü ile emsal incelemesi yapılarak emsallerin dava konusu taşınmaza göre ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği gibi dosyada bulunan bilgi ve belgelere ve bilirkişi raporunda belirtilen özelliklerine göre taşınmaz, üzerinde bulunan meyve ağaçlarının sayısına göre kapama karışık meyve bahçesi niteliğinde olduğu anlaşıldığından, ortalama verim miktarı ile değerlendirme tarihi olan 2012 yılı kilogram satış fiyatı çarpılıp, üretim masrafları düşüldükten sonra bulunacak net geliri esas alınarak, kapitalizasyon faiz oranı da uygulanmak suretiyle belirlenecek bahçe değerinden; taşınmazın zemininin, ekilebilecek münavebe ürün gelirine göre biçilecek değeri düşülmek suretiyle ağaç bedellerinin değerinin tespit edilmesi gerektiği ve acele el koyma kararından sonra davalı adına bankaya bloke edilen miktarın tespit edilen kamulaştırma bedelinden mahsubundan sonra kalan fark bedele 05.09.2012 tarihinden itibaren faiz yürütülmesi gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 22.06.2016 tarihli ve 2014/117 Esas, 2016/204 Karar sayılı kararı ile bozma ilâmı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, davalı taraf üzerindeki tapunun iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; aynı amaçla kamulaştırılan, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgu sisteminde yapılan gözleme göre dava konusu taşınmaz ile yakın ve benzer konumda bulunan, İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin Mayıs 2012 değerlendirme tarihli 2014/253 Esas, 2016/175 Karar sayılı dosyasında 375 ada 39 parsele 64,18 TL/m²; 2014/238 Esas, 2016/40 Karar sayılı dosyasında 378 ada 24 parsele 72,20 TL/m²; 2015/30 Esas,2016/76 Karar sayılı dosyasında 378 ada 24 parsele 72,20 TL/m²; 2015/28 Esas, 2016/75 Karar Sayılı dosyasında 375 ada 60 parsele 88,25 TL/m² birim fiyatları takdir edildiği ve bu bedellerin Dairemiz denetiminden geçtiği gözetildiğinde aynı değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaza 128,36 TL/m² değer biçen bilirkişi kurulu raporu inandırıcı bulunmadığı, bu nedenle yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilamı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; Mahkemece ek rapor aldırılarak yeri ve konumu itibarıyla emsal kararlarda belirlenen bedellerin altında değer biçilmesinin sebebi açıklattırılarak makul bir sebebin olmaması hâlinde 88,25 TL'den daha yüksek bir bedel belirlenmesi ve dava konusu taşınmaza bitişik sayılabilecek ve Yargıtay denetiminden geçip onaylanan metrekare birim bedeli 104,29 TL olan aynı mahalle 374 ada 156 parsel sayılı taşınmazla kıyaslaması yapılmasına yönelik taleplerinin dikkate alınmadığını, eksik inceleme ile metrekare birim fiyatının düşük tespit edildiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedellerinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal kıyaslaması yapılarak değer biçilerek adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan terkinine karar verilmesi doğrudur.
3. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davacılar vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü diğer nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4. Mahkemece birinci bozma sonrası tespit edilen 478.986,37 TL fark bedele faiz işletilmesine karar verilmesi gerekirken, infazda tereddüte yol açacak şekilde 917.197,76 TL'ye yasal faiz işletilmesine karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Kanun'un 438 inci maddesinin yedinci fıkrası gereğince kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalılar vekilinin temyiz itirazının kısmen kabulü ile temyiz olunan İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/4 Esas, 2022/244 Karar sayılı kararının hüküm fıkrasının; (1) nolu bendin (c) alt bendinde yazılı ''917.197,76'' sayısının çıkarılmasına, yerine ''478.986,37" sayısının yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılar kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davcı idareden alınarak davalılara ödenmesine,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
21.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.