"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2022/6 Esas, 2022/239 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tapudan terkini davasında yapılan yargılama sonunda verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı davalı ... ve fer'i müdahil ... vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalılar ... ve fer'i müdahil vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 21.11.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı ... ve fer'i müdahil vekili Avukat ... gelmiş, diğer davalılar vekilleri ile davacı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatın sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde; Erzurum ili, İspir ilçesi, ... Mahallesi 384 ada 1 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tesciline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmazlara acele el koyma dosyalarında verilen bedelin düşük olduğunu ileri sürmüştür.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 28.11.2012 tarihli ve 2012/336 Esas, 2012/486 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Birinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; arsa niteliğindeki taşınmazın değerinin belirlenmesi için bilirkişi incelemesi yaptırıldığı; ancak alınan raporun hüküm kurmaya elverişli olmadığı, bu nedenle yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiği gibi dava konusu edilen taşınmaz ile ilgili İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/820 Esas sayılı dosyası ile tapu iptal ve tescil istemli dava açıldığı anlaşıldığından tapu iptal ve tescil ile ilgili davanın taraflarının davaya dahil edilmesi sağlanıp, 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesi uyarınca tebligat ve ilanlar da yapıldıktan sonra, tespit edilecek kamulaştırma bedelinin, ilerde hak sahipliğini ispat edecek kişiye ödenmek üzere bankaya üçer aylık vadeli hesaba yatırılarak, hüküm kurulması gerektiği, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedeli ile acele el koyma bedelinin hüküm fıkrasında ayrı ayrı gösterilmemesi ve acele el koyma kararından sonra davalı taraf adına bankaya bloke edilen miktarın tespit edilen kamulaştırma bedelinden mahsubundan sonra kalan fark bedele 05.09.2012 tarihinden, karar tarihine kadar geçen süre için yasal faiz yürütülmesi gerektiği gerekçeleriyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Birinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin 03.05.2016 tarihli ve 2014/284 Esas, 20167101 Karar sayılı kararı ile bozma ilâmı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile dava konusu taşınmazın mülkiyeti ihtilaflı olduğunda hak sahibine ödenmek üzere bankaya 3'er ay vadeli hesaba yatırılmasına, davalı taraf üzerindeki tapunun iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
C. İkinci Bozma Kararı
1. Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan inceleme sonucunda; aynı amaçla kamulaştırılan, Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgu sisteminde yapılan gözleme göre dava konusu taşınmaz ile yakın ve benzer konumda bulunan, İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin Mayıs 2012 değerlendirme tarihli 2014/253 Esas, 2016/175 Karar sayılı dosyasında 375 ada 39 parsele 64,18 TL/m²; 2014/238 Esas, 2016/40 Karar sayılı dosyasında 378 ada 24 parsele 72,20 TL/m²; 2015/30 Esas, 2016/76 Karar sayılı dosyasında 378 ada 24 parsele 72,20 TL/m²; 2015/28 Esas, 2016/75 Karar sayılı dosyasında 375 ada 60 parsele 88,25 TL/m² birim fiyatları takdir edildiği ve bu bedellerin Dairemiz denetiminden geçtiği gözetildiğinde aynı değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaza 120,75 TL/m² değer biçen bilirkişi kurulu raporu inandırıcı bulunmadığı, bu nedenle yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulmasıgerektiğinden bahisle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
D. Mahkemece İkinci Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bozma ilâmı gereğince inceleme ve işlem yapılarak davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile bedelin derhal davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile Hazine adına tapudan terkinine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Mahkemenin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve fer'i müdahil vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... ve fer'i müdahil vekili temyiz dilekçesinde özetle; Mahkemece ek rapor aldırılarak yeri ve konumu itibarıyla emsal kararlarda belirlenen bedelin altında değer biçilmesinin sebebi açıklattırılarak makul bir sebebin olmaması hâlinde 88,25 TL'den daha yüksek bir bedel belirlenmesi ve dava konusu taşınmaza bitişik sayılabilecek ve Yargıtay denetiminden geçip onaylanan metrekare birim bedeli 104,29 TL olan aynı mahalle 374 ada 156 parsel sayılı taşınmazla kıyaslaması yapılmasına yönelik taleplerinin dikkate alınmadığını, eksik inceleme ile metrekare birim fiyatının düşük tespit edildiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, kamulaştırma bedellerinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu’nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanunla yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu ve 11 inci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Mahkemelerin nihaî kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsal kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ve aynı bölgeden dava konusu taşınmaza yakın parsele ilişkin Dairemiz denetiminden geçen dosyada belirlenen metrekare birim fiyatı ile uyumlu olarak adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan terkinine karar verilmesi doğrudur.
3. Temyizen incelenen Mahkeme kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozma ile kesinleşen ve karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; davalı ... ve fer'i müdahil vekilinin aşağıdaki paragrafının kapsamı dışındaki temyiz dilekçesinde ileri sürdüğü diğer nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
4. Dava konusu edilen taşınmaz ile ilgili İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin 2011/820 Esas sayılı dosyası ile tapu iptal ve tescil istemli dava açıldığı anlaşıldığından tespit edilecek kamulaştırma bedelinin ilerde hak sahipliğini ispat edecek kişiye ödenmesine karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmediği gibi fazla bloke edilen bedelin yazılı şekilde iadesine karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 1086 sayılı Kanun'un 438 inci maddeinin 7 nci fıkrası gereğince kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalı ... ve fer'i müdahil vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı ... ve fer'i müdahil vekilinin temyiz itirazın kısmen kabulü ile temyiz olunan İspir Asliye Hukuk Mahkemesinin 2022/6 Esas, 2022/239 Karar sayılı kararının hüküm fıkrasına;
a) Ayrı bir bent olarak "tespit edilecek kamulaştırma bedelinin, ilerde hak sahipliğini ispat edecek kişiye ödenmesine'' ibaresinin yazılması,
b) (1) nolu bendin (d) alt bendinde yazılı "davalıya ödenen 28.642,65 TL bedelin davalıdan faizsiz olarak alınarak" ibaresinin çıkartılmasına, yerine "3'er aylık vadeli hesapta bulunan 28.642,65 TL bedelin birikmiş nemalarıyla birlikte davacı idareye iadesine" ibaresinin yazılması suretiyle hükmün DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davalılar ... vd. kendilerini vekil ile temsil ettirdiğinden, 21.09.2023 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince belirlenen 17.100,00 TL duruşma vekâlet ücretinin davacı idareden alınarak davalılar ... vd.'ne ödenmesine,
Davalılar ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
21.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.