"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/2034 Esas, 2023/98 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gördes Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/174 Esas, 2021/324 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın reddine karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince, İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare ve dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekilllerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Manisa ili, Gördes ilçesi, ... Mahallesi 279 ada 5 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaz için idarece belirlenen bedelin çok düşük olduğunu, müvekkile ait taşınmazın değerinin kat ve kat fazla olduğunu, bilirkişi raporunda taşınmazın gerçek değerinin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline ve yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilileri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın arsa olarak nitelendirilmesinin hatalı olduğunu, taşınmazın imar planı dışında bulunduğunu, taşınmaz üzerindeki yapı bedellerinin montaj, demontaj bedelleri ayrı ayrı hesaplanmış ise de 2015 yılı yapı maliyet cetveli kullanılması gerekirken hangi kriterlerin dikkate alındığının raporda anlaşılamadığını, müvekkili idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesinin de hatalı olduğunu, idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
2. Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; İlk Derece Mahkemesi kararının gerekçesiz olduğunu, emsale ilişkin verilerin dosya arasına celbinin sağlanılmadığını, kamulaştırma sonrası parsel üzerinde kurulu akaryakıt istasyonuna ait işletme ruhsatı geçerliliğini koruyup korumayacağı, işletmenin aynı ticari faaliyetini devam edip etmeyeceği hususlarının bilirkişi raporunda açıklığa kavuşturulmadığını, işletmenin geriye çekilme bedelinin düşük hesaplandığını belirterek, İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılması için istinaf isteminde bulunmuştur.
3. Dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekili istinaf dilekçesinde özetle; tespit edilen bedelin düşük olduğunu, taşınmaz üzerindeki istasyonun geriye çekilerek yeniden kurulmasının yaratacağı masraflar ve süre zarfında istasyonun faaliyet gösteremeyecek olmasından kaynaklı gelir kayıplarının göz ardı edildiğini, istasyondaki yapıların neredeyse hiçbirisinin sökülüp götürülmeye müsait olmadığını belirterek, İlk Derece Mahkeme kararının kaldırılmasını için istinaf isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile bilirkişi raporunun, dava konusu taşınmazın niteliğine uygun olarak düzenlendiğinin görüldüğü, alınan emsalin uygun olduğu, gelen müzekkere cevaplarına göre, dava konusu taşınmazın dava tarihi itibarıyla, imar uygulaması görmemiş olduğu gibi bırakılan kadastro parseli; emsal alınan taşınmazın ise, satış tarihi itibarıyla imar uygulaması sonucu oluşmuş imar parseli olduğu, dolayısıyla, dava tarihi itibariyle bilirkişi raporunda %40 oranında düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmasının doğru olduğu, dava konusu edilen parsel üzerinde bulunan yapılara, değerlendirme tarihi olan 2015 yılına ait Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığınca yayınlanan Yapı Yaklaşık Birim Maliyetleri Hakkındaki Tebliğe göre yapının sınıfına uygun birim fiyatları ve yaşı belirlenip buna göre yıpranma payı düşülerek, taşınmaz üzerindeki akaryakıt istasyonunda bulunan yakıt tankları, akaryakıt pompaları, elektrik tesisatı, makine ve teçhizattan taşınması mümkün olanların demontaj, nakliye ve montaj bedelinin; taşınması mümkün olmayanların ise bedellerinin tespitine yönelik değerlendirme yapıldığı; ayrıca taşınmazın kamulaştırılan kısmı üzerinde bulunan zeytin ağaçlarına ilişkin takdir edilen maktuen ağaç bedellerinin makul olduğu görülerek, bu rapora göre oluşturulan kararda usul ve yasaya aykırı bir yön bulunmadığı ve davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesinde isabetsizlik görülmediğinden taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare ve dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde ileri sürdüğü nedenleri tekrar etmiştir.
2. Dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf başvuru dilekçesinde ileri sürdüğü nedenleri tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre Davacı idare ve dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekillerinin aşağıdaki bendin kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiş ise de hükme esas alınan bilirkişi raporunda dava konusu taşınmaza farklı mahalleden ve dava konusu taşınmaza göre yüzölçümü küçük bir taşınmaz emsal alınarak değer belirleyen rapor hüküm kurmaya elverişli görülmemiştir.
3.Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüz ölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
4. Dahili davalının yeni unvanı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş olduğu halde, karar başlığında eski unvanının yazılması doğru değildir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1.Davacı idare ve dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş. vekillerinin temyiz itirazları yerinde olduğundan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Dahili davalı ... Akaryakıt Dağıtım A.Ş'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
02.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.