"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : ... Bölge Adliye Mahkemesi 6. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3035 Esas, 2023/60 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Zile Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/69 Esas, 2022/412 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili ve ecrimisil istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... ve davalı ... vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... ve davalı ... vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacılar vekili dava dilekçesinde; dava konusu ... ili, Zile ilçesi, ... Mahallesi 633 ada 7 parsel ve 579 ada 24 parsel sayılı taşınmazların davalı ... ve davalı ... Belediyesi tarafından asfalt yol geçirmek ve kısmen refüj yapmak suretiyle el atıldığını, taşınmazın el atılan kısmının bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı ... Belediyesi vekili cevap dilekçesinde özetle; davacılar vekili tarafından mahkememize açılan davada dava dilekçesinin müvekkil belediyeye 21.03.2016 tarihinde tebliğ edildiğini, davacılar vekilinin Zile ilçesi ... Mahallesi Tandoğan Sokak 633 ada 7 parsel ve 579 ada 24 parsel sayılı taşınmazlara müvekkil belediye tarafından el konulduğunu, yapılan müracaata rağmen cevap verilmediğini iddia ile iş bu davayı açtığını, dava konusu taşınmazların şehir imar planı içerisinde 50 metre olarak Karayolları ağı içerisinde kalmakta olduğunu, dolayısı ile müvekkil belediyeye karşı böyle bir dava açılmasının söz konusu olamayacağını, müvekkil belediyeye 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) geçici 6 ncı maddesi kapsamında yazılı bir müracaatın olmadığını, bu müracaat iş bu davanın açılabilmesi için ön şart niteliğinde olduğunu, müracaat yapılmış olsa dahi dava konusu yerlerin şehir imar planı içerisinde karayolları ağı içerisinde kaldığını, açılan davanın hukuki ve fiili dayanağı bulunmadığından reddine karar verilmesini talep ettiklerini, tüm yargılama giderleri ile vekâlet ücretinin davacılara tahmiline karar verilmesini talep etmektedir.
III. MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne, dava konusu taşınmazların bedelinin dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden alınarak davacılara verilmesine, bedeline hükmedilen taşınmazların tapusunun iptaline, davalı idareler adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A.İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı ... vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B.İstinaf Sebepleri
1.Dahili Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; husumetin davalı Belediyeye yöneltilmesi gerektiğini, zira dava konusu taşınmazlar üzerinde belediyenin bölünmüş yol çalışması yaptığını, taşınmazların değerinin ve ecrimisil bedellerinin yüksek belirlendiğini, emsal seçiminin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; dava açılmadan önce belediyeye bir başvuru yapılmadığını, husumetin davalı ... Müdürlüğüne yöneltilmesi gerektiğini, zira dava konusu taşınmazlar üzerinde bu kurumun yol çalışması yaptığını, taşınmazların değerinin ve ecrimisil bedellerinin yüksek belirlendiğini, emsal seçiminin hatalı olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazlara değer biçilirken dava konusu taşınmazlara olabildiğince yakın ve benzer yüzölçümlü ve değerlendirme tarihine yakın satışların emsal alınması ve karşılaştırması yapılarak davaya konu taşınmazların m² değerinin belirlenmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazların belirlenen değerlerine yönelik hesaplama yöntemleri itibarıyla bilirkişiler tarafından düzenlenen raporun dosya kapsamına, kanuna ve Yargıtay içtihatlarına uygun olduğu, aynı zamanda davanın mahiyeti gereği hükmedilen tazminat ve ecrimisil bedellerinin tamamına dava tarihinden itibaren faiz işletilmesinin yerinde olduğu, davalı idarelerin sorumluluk sahalarının tespitine ilişkin 26.03.2021 tarihli fen bilirkişileri tarafından düzenlenen raporun dosya kapsamındaki diğer delillere örtüştüğü gözetildiğinde İlk Derece Mahkemesi kararının usul ve esas bakımından hukuka uygun olduğu anlaşıldığından davalı idareler vekillerinin istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
VI. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... ve davalı ... vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; dava konusu taşınmazın 24,00 m²lik kısmında müvekkil idarenin kamulaştırması olduğunu, söz konusu taşınmazlarda 2007-2009 yıllarında ... tarafından bölünmüş yol çalışmalarının yapıldığını, Belediye tarafından 50 metre imar yolu açıldığını işbu davaya ilişkin kamulaştırmasız el atma çalışmaları Zile Belediyesi tarafından yapıldığını, bu nedenlerle davanın öncelikle husumet yönünden reddi ve kamulaştırılan kısım yönünden de konusuz kaldığına ilişkin hüküm kurulması gerekirken, yeterli araştırma yapılmadan davanın müvekkil idare aleyhine kabulüne karar verilmesinin hukuka aykırı olduğunu, ayrıca gerekçeli kararın hüküm kısmının 11 nolu bendinde davalı ... Başkanlığının kendisini vekil ile temsil ettirmesinden bahisle lehine vekâlet ücreti hükmedilmesine rağmen davalı idare lehine vekâlet ücreti hükmedilmemesinin doğru olmadığını, hükme esas alınan bilirkişi raporlarında davaya konu taşınmazların tarım arazisi olarak değerlendirilmesi gerekirken arsa olarak değerlendirildiğini, Google Earth görüntüsünden de anlaşılacağı üzere emsal taşınmazın üzerinde bina mevcut olduğunu, bu nedenle emsal üzerinde bulunan binanın öncelikle niteliği belirlenmeli bundan sonra yapının değerini tespitte de satış tarihindeki Çevre ve Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı Yapı Yaklaşık Birim Maliyet Listesi esas alınıp, yıpranma payı düşülerek belirlenen yapıların değeri satış bedelinden indirilerek, salt arsanın bedelinin bulunması gerektiğini, dosyaya sunulan emsaller dikkate alınmadan bilirkişilerin resen emsal değerlendirdiğini, emlak vergisine esas m² birim değerlerinin karşılaştırılması gerektiğini, dava konusu taşınmazın değerinin belirlenmesinde emsal alınan taşınmazın mümkün olduğunca yakın bölgelerden, dava konusu taşınmazla benzer yüzölçümlü ve değerlendirme tarihine yakın tarihte satış görmüş olması gerektiğini, dava konusu taşınmazda ecrimisil talebinin tümden reddi gerekirken, Mahkemece bilirkişi raporu hazırlatılmak suretiyle ecrimisil hesabı yaptırılarak bu yönde hüküm kurulmasının hukuka aykırı olduğunu; zira hükme esas alınan ek bilirkişi raporunda belirlenen ve idarece kabul edilmeyen el atma tazminat bedellerinin de ecrimisil bedelleri ile birleştirilmesinin tereddüt ve yanlışlık yapılmasına sebep olabileceğini, idare aleyhine fazla bedel hesaplanmasına neden olduğunu bu sebeplerle kararın bozulmasını talep etmiştir.
2.Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde; 2942 sayılı Kanun’un geçici 6 ncı maddesi gereği davalı Belediyeye başvuru yapılması gerektiğini; ancak böyle bir başvuru yapılmadığını, bu başvuru dava şartı olup, mahkemece resen gözetilmesi gerektiğini, bilirkişi raporları arasındaki çelişkinin giderilmediğini, Belediyenin davacılara ait taşınmazlara müdahalesi bulunmadığını, yol genişleme sahası ile birlikte diğer davalı ... Müdürlüğünün sorumluluğunda olduğunu, imar planındaki hukuki sınırlama diğer davalının talebi üzerine ve onun lehine olarak plana işlendiğini, bu hali ile müvekkilce fiili veya hukuki bir el atma mevcut olmadığını, dava konusu alanlar, imar yolu değil, Karayolları sorumluluğundaki köy yolu olup davalı ... ile ilgisi bulunmadığını, emsal taşınmaz üzerindeki yapı bedeli düşülmediğini, bunun da birim bedelin fiyatını artırdığını, emsal alınan taşınmazın satışı bir anonim şirkete yapılan satış olup uygun olmadığını, metrekare rayiç değerini belirler iki rapor bulunduğunu, bir raporda 1.020,00 TL değer belirlendiğini, başka bir bilirkişi raporunda ise metrekare birim fiyatının 1.300,00 TL olarak kabul edildiğini; ancak bu kabulün gerekçesinin kararda açıkça belirtilmediğini, davacıların ecrimisile hak kazanmadıklarını, ecrimisil şartlarının oluşmadığını, aksi kanaat halinde ise ecrimisil hesaplarında hata bulunduğunu, bilirkişi heyeti tarafından bir kira sözleşmesinin emsal alındığını, devamında karara dayanak yapılan başka bir bilirkişi raporunda ise Gelir Vergisi Kanunu'nun 73 üncü maddesine atıfla ecrimisil belirlendiğini ve çelişki giderilmediğini belirterek kararı temyiz etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz ve ecrimisil değerinin tespit edilmesi ve bedelin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri ile 150 inci maddesi.
2. 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararı.
4. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu ... ili, ... ilçesi, ... Mahallesi 633 ada 7 parsel ve 579 ada 24 parsel sayılı taşınmazlara 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, davalı idare vekili tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... ve davalı ... vekillerinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına, davalı ...'ndan aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
25.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.