"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/3507 Esas, 2022/2793 Ka
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : ... 4. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/141 E., 2022/199 K.
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın davalı ... yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, davalı ... yönünden kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı ... vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
İlk Derece Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, kesinlik, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu Antalya ili, ... ilçesi, ... Mahallesi, 1315 parsel sayılı kamulaştırmaya ayrılan ve kamulaştırılmayan taşınmazın tamamının davalı kurumlar tarafından yol yapılmak suretiyle fiilen kullanmaları nedeniyle Mahkemece belirlenecek kamulaştırmasız el atma tazminatının dava tarihinden itibaren yasal faizi ile birlikte davalı idarelerden müştereken ve müteselsilen alınarak müvekkiline tapudaki hissesi oranında ödenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle: tazminata dayanak gösterilen zararla ilgili idare aleyhine açılacak tam yargı davalarının idari yargıda görülmesi gerektiğini, davanın öncelikle görevsizlik nedeniyle reddine karar verilmesini, davaya konu yolun idare tarafından açılmadığını, 6360 sayılı Kanun'dan önce başka kurumlarca açılmış bir yol olduğunu, müvekkili yönünden husumet yokluğu sebebiyle reddine karar verilmesi gerektiğini, açılan davanın zaman aşımına uğradığını, kamu yararına tahsis edilen taşınmaz ile ilgili olarak men'i müdahale talebinde bulunulamayacağını beyanla davanın usul ve esas yönünden reddine karar verilmesini istemiştir.
2.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle: 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) Geçici 6 ncı Maddesi hükümlerine istinaden mülkiyet hakkından doğan taleplerle ilgili belirlenen uzlaşma prosedürüne uyulmadan dava açılmış olması sebebiyle dava şartı eksikliğinden davanın reddine karar verilmesi gerektiğini, birimlerince yapılan araştırmada ... Mahallesi 1315 parsel olarak tariflenen alanın ... Mahallesi 239 ada 3 parsel sayılı taşınmaz olduğunun tespit edildiğini, söz konusu taşınmazın Kültür ve Turizm Bakanlığınca 05.06.2017 tarihinde onaylanan Antalya ili, ... ilçesi, Side Turizm Alanı ve Side 2 nolu Turizm Merkezi - ... Bölgesi 1. Etap 1/1000 ölçekli ilave + Revizyon Uygulama İmar Planında bölünmüş taşıt yolu (30m) olarak planlandığını, dava konusu taşınmazın ana arter niteliğindeki yolda kaldığından Antalya Büyükşehir Belediyesinin yetki ve sorumluluğunda olduğunu, dava konusu yolun 2008 yılında ... Çevre Koruma Turizm Alt Yapı Tesisleri Yapma ve İşletme Birliği (MATAB) tarafından yapıldığını, belediyelerinin sorumluluğunun bulunmadığını, davaya konu parsele bitişik 1314 parsel sayılı taşınmaza yönelik ... 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/108 Esas, 2016/142 Karar sayılı doyası ile Büyükşehir Belediye Kanunu gereğince bakım ve onarım sorumluluğunun Antalya Büyükşehir Belediyesinin yetki alanında kaldığından belediyeleri açısından açılan davanın husumet yokluğu nedeniyle reddine karar verildiğini beyanla davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığı yönünden pasif husumet yokluğu nedeniyle reddine, ... yönünden ise kabulüne, belirlenen bedelin davalı idareden tahsiline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle: dava konusu taşınmaza bitişik konumda bulunan 1314 parsel sayılı taşınmaz için Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/108 Esas, 2016/142 Karar sayılı dosyasıyla açılan kamulaştırmasız el atma tazminat davasının Antalya Büyükşehir Belediyesine yöneltildiğini, ... Belediyesi yönünden husumetten ret kararı verildiğini ve kararın Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2020/10724 Esas, 2021/3134 Karar sayılı dosyası ile onanarak kesinleştiğini, yerel mahkemece bu husus dikkate alınmadan karar verilmesinin hatalı olduğunu, yolun 30 metre olarak planlandığını ve ana arter niteliğinde olduğunu sorumluluğun Büyükşehir Belediye Başkanlığına ait olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davacı tarafından Antalya 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2018/4 Esas, 2019/512 Karar sayılı dosyasıyla açılan meni müdahale ve ecrimisil davasında husumetin ... belediyesi, MATAB ile ASAT'a yöneltildiği, İlk Derece Mahkemesince davalı ... Belediyesi yönünden davanın kabulüne karar verildiği, diğer davalılar yönünden husumetten ret kararı verildiği, kararın temyiz edilmesi üzerine Yargıtay 5. Hukuk Dairesi tarafından onanarak kesinleştiği gözönüne alındığında somut davada husumetin ... Belediyesine yöneltilmesinin yerinde olduğu bir kısmına yol yapılmak suretiyle kamulaştırma olmaksızın fiilen el atıldığı, arsa niteliğinde olduğu kabul edilerek, emsal karşılaştırılması yoluyla değerinin tespit edilmesinin doğru olduğu gerekçesiyle istinaf talebinin esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü hususları tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu malikleri ile davalı idareler arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar sayılı kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa hakkı olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar sayılı kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmemiştir.
3.Buna karşın; dosyada bulunan ... Belediye Başkanlığının 28.07.2020 tarihli ve 11703 sayılı yazısında dava konusu taşınmazın isabet ettiği yolun ana arter olduğu, 11.02.2021 tarihli fen bilirkişi raporunda da yolun 30 metre genişliğinde olduğunun belirtildiği ve bitişik 1314 parsel sayılı taşınmaza kamulaştırmasız el atma nedeniyle açılan davada söz konusu yolun Antalya Büyükşehir Belediye Başkanlığının sorumluluğunda olduğu kabul edilerek bedelin sorumlu idareden tahsiline ilişkin verilen kararın Dairemiz denetiminden geçerek 2020/10724 Esas, 2021/3134 Karar sayılı ilamı ile onandığı gözetildiğinde eldeki davada da sorumluluğun Büyükşehir Belediye Başkanlığında olduğunun kabul edilerek hüküm kurulması gerekirken bedelin ... Belediyesinden tahsiline karar verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;,
1.Davalı ... vekilinin temyiz itirazları yerinde olduğundan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davalı ... Başkanlığından peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
26.10.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.