"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/302 Esas, 2022/2227 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Ankara 21. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/153 Esas, 2021/486 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idare vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince, başvurunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde; Ankara ili, Çankaya ilçesi, ... Mahallesi eski 2710 (yeni 27035 ada 3) parsel ... taşınmaza fiilen el atıldığını belirterek kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı idare vekili cevap dilekçesinde özetle; taşınmaza ilişkin herhangi bir kamulaştırma evrakı bulunmadığını, zamanaşımı ve hak düşürücü sürenin sona erdiğini, tescile ilişkin dava dosyasının getirtilmesi gerektiğini, kamulaştırmasız el atmanın bulunmadığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; son raporla taşınmazın değerinin komik bir değere düşürüldüğünü, usulüne uygun bir kamulaştırma tebligatı olmadığını, gerçek karşılığın ödenmesi gerektiğini, geçici maddenin Ana kanuna aykırı olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C.Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile taşınmazın davacı murisi adına kayıtlı iken 1963 yılında kamulaştırıldığı ve 6830 ... İstimlak Kanunu'nun 17 nci maddesi gereğince Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1965/528 Esas, 1966/55 Karar ... dosyası üzerinden açılan dava sonucu MTA Genel Müdürlüğü adına tesciline karar verildiği, davanın kabulüne dair karar üzerine taşınmazın hükmen davalı adına tescil edildiği, daha sonra yapılan imar uygulaması sonucunda taşınmazdan düzenleme ortaklık payı kesildikten sonra imar planında "Resmi Kurum Alanı" olarak ayrılan 27035 ada 3 parsele şuyulandırıldığı, taşınmaz üzerinde davalı idareye ait kampüs alanı ve müştemilatların bulunduğu, davalı idare tarafından aradan geçen süreçte kamulaştırma evraklarına ulaşılamadığının bildirildiğini, davacılar vekili tarafından murise noter tebliği çıkartılmadığı, kamulaştırma işleminin usulüne uygun yürütülmediği ve kesinleşmediği, bu nedenle dava tarihi itibarıyla taşınmaz bedelinin belirlenmesi gerektiği ileri sürülmüş ise de 19.06 2021 tarihli ve 31516 ... Resmî Gazete'de yayımlanarak yürürlüğe giren 7327 ... Kanun'un 20. maddesi ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) Ek Madde 3'e “Bu hüküm, tebliği dâhil eksik veya hatalı kamulaştırma işlemleri bulunmasına rağmen idare adına tescil edilmiş olan taşınmazlar hakkında da uygulanır.” cümlesi eklenmiş, aynı yasanın 22 nci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen geçici 17 nci madde ile “Bu maddeyi ihdas eden Kanun'la bu Kanunun ek 3. maddesine eklenen cümle, bu cümleyi ihdas eden Kanunun yürürlüğe girdiği tarihte kanun yolu incelemesindekiler dâhil görülmekte olan davalarda da uygulanır.” hükmü eklenmiş olup savunmaya itibar edilmediğini, taşınmazının kesinleşen Ankara 4. Asliye Hukuk Mahkemesinin 1965/528 Esas, 1966/55 Karar ... ilamı uyarınca idare adına tescil edildiği, davacılar murisi adına Ziraat Bankasına bloke edilen bedelin murise ya da davacılara ödendiğine dair bir belge bulunmadığı anlaşılmış olup, taşınmazın idare adına tescil edildiği tarih itibarıyla arsa niteliğinde olduğunun kabulü ile emsal karşılaştırması yapılıp Türkiye İstatistik Kurumu tarafından açıklanan Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) tablosundaki aylık değişim oranları esas alınmak suretiyle dava tarihi itibarıyla güncellenerek değerinin tespit edilip davalı idareden tahsiline dair kararda bir isabetsizlik görülmediğinden istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V.TEMYİZ
A.Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz başvurusunda bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı vekili temyiz dilekçesinde Anayasa Mahkemesine açılan iptal davasının sonucunun beklenmesi hususu ilave edilmek suretiyle istinaf dilekçesini tekrar etmiş, 15.08.2023 tarihli ek beyan dilekçesinde ise Geçici 15 inci maddenin Anayasa Mahkemesince iptal edilmiş olması nedeniyle kararın bozulmasına karar verilmesini talep etmiştir.
C. Gerekçe
1.Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin tahsili hususundadır
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un "Kamulaştırılmaksızın kamu hizmetine ayrılan taşınmazların bedel tespiti" kenar başlıklı geçici 6 ncı maddesinin birinci, ikinci ve altıncı fıkraları.
3. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
4. 2942 ... Kanun'un Ek Madde 3, Geçici 15 inci ve Geçici 17 nci maddeleri.
5. 16.11.2022 tarihli ve 7421/4 maddesi ile yapılan değişiklik sonrası eklenen ek fıkra ile birlikte Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli ve 2019/93 Esas, 2023/87 Karar ... 28.07.2023 tarihli ve 32262 ... Resmî Gazete’de yayımlanan iptal kararı nedeniyle güncellenen Ek madde 3.
3. Değerlendirme
1. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre; davacı vekilinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. 21.12.2019 tarihinde kabul edilerek 24.12.2019 tarihli ve 30988 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 7201 ... Kanun’un 6 ncı maddesi ile 2942 ... Kanun’a eklenen ek madde 3’ün birinci fıkrasının ikinci cümlesindeki; “...dava tarihi itibarıyla... ” ibaresi ve 7201 ... Kanun'un 7 nci maddesi ile eklenen Geçici 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan; “...ek 3 üncü madde hükmü uygulanarak... " ibaresi 28.07.2023 tarihli ve 32262 ... Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli ve 2019/93 Esas, 2023/87 Karar ... kararı ile iptal edilmiştir.
Bu durumda; eldeki davanın 16.11.2018 tarihinde açıldığı gözetildiğinde Yargıtay İçtihadı Birleştirme Kurulunun; " Her davada açıldığı tarihte tespit edilen vaziyet hükme ittihaz olunması iktiza eylemesine... "gerekçesini içeren 28.11.1956 tarihli ve 15/15 ... kararı ile; “Her dava açıldığı tarihteki fiili ve hukuki duruma göre karara bağlanır" genel hukukî prensibini hâvi Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 10.05.2017 tarihli ve 2017/3-990 Esas, 2017/954 Karar ... kararı nazara alınarak dava konusu taşınmazın idare adına tescil edildiği tarihe göre kamulaştırmasız el atma olgusunun 04.11.1983 tarihinden önce gerçekleştiği gözetilerek dava konusu taşınmazın el atma tarihindeki niteliğine göre dava tarihi itibarıyla değerlendirme yapılarak tazminat bedelinin belirlenmesi gerekmektedir.
3. Kabule göre de; dava konusu taşınmazın idare adına tesciline ilişkin kararın dosyasının ilgili mahkemesinden istenilerek dosya arasına alınması, yine tescil kararına göre bankaya bloke edildiği anlaşılan bedelin ilgilisine ödenip ödenmediğinin ilgili bankadan sorularak alınacak cevabi yazının ve vekâletnamenin vasi tarafından verilmiş olduğu anlaşılmakla, halihazırda geçerli olan vasilik kararının aslı gibidir onaylı örneğinin denetime olanacak verecek şekilde dosya arasına alınmaması bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeple;
Davacı vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan, İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
3. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2023 tarihinde oy çokluğuyla karar verildi.
KARŞI OY
2019 yılında 7201 ... Kanun'un 6 ncı maddesi ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'na (2942 ... Kanun) eklenen Ek Madde 3’ün birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci cümleleri mülga 6830 ... Kanun ve 2942 ... Kanun'un mülga 16 ncı ve 17 nci maddelerine göre usulüne uygun kamulaştrılıp, idareler adına tescil edilen ancak bedelleri eski malikleri adına bankaya yatırıldığı halde hak sahiplerine ödenmeyen taşınmazların kamulaştırma bedellerinin belirlenmesi yöntemini düzenlemektedir. 7201 ... Kanun'un 7 nci maddesi ile getirilen 2942 ... Kanun'un Geçici 15 inci maddesinin 2 nci fıkrası ise Ek Madde 3 ün birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci cümle hükümlerinin derdest davalarda da uygulanmasını öngörmektedir. Bu düzenleme Dairemizin de kabulünde olduğu üzere; hukuka uygun geçerli bir kamulaştırma bulunmadan ve mülga 16 ncı ve 17 nci maddelerde belirtilen şartlar yerine getirilmeden tescil kararı verilmiş taşınmazlara ilişkin olarak açılan kamulaştırmasız el atma nedenine dayalı davaları kapsamamaktadır (Yargıtay 5. Hukuk Dairesi, 16.01.2020 tarihli ve 2019/7050 Esas, 2020/577 Karar ... kararı).
Yukarıda anılan Dairemiz kararından sonra bu tür kamulaştırmasız el atma sayılabilecek halleri de kapsamak üzere TBMM tarafından 2942 ... Kanun’un Ek 3 üncü maddesinin birinci fıkrasına 2021 yılında 7327 ... Kanun’un 20 nci maddesi ile eklenen, 3 üncü cümle ile usulsüz kamulaştırma işlemlerine rağmen idare adına tescil edilen taşınmazların değerinin tespitinde de 1 inci ve 2 nci cümlelerde belirtilen usulün uygulanacağı hüküm altına alınmıştır. Bununla birlikte 2942 ... Kanun’un Geçici Madde 17 hükmü de 7327 ... Kanun'un 22 nci maddesiyle ihdas edilmiş olup 2942 ... Kanun'un Ek Madde 3 hükmünün usulsüz kamulaştırmalarda bedel tespiti yöntemini düzenleyen birinci fıkrasının 3 üncü cümlesinin derdest davalarda da uygulanmasını hüküm altına almaktadır.
Bir şeyin bütünü ifade edildiğinde, bütünü ile birlikte onun parçalarının da tek tek sayılması gerekmez. Eğer 2942 ... Kanun’un Ek 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci cümleleri mülga 16 ncı ve 17 nci maddelere göre yapılan bütün tescil hallerini kapsıyor olsaydı, aynı maddeye 3 üncü cümle eklenmez ve 2942 ... Kanun'un geçici 17 nci maddesi ihdas edilmezdi.
2942 ... Kanun'un geçici 15 inci ve geçici 17 nci maddelerinin her ikisinin de özel hüküm olduğu; Geçici Madde 17 nin sonraki hüküm olduğu da nazardan uzak tutulmamalıdır.
Somut olayımızda nazara alınacak hükümlerden;
2942 ... Kanun'un geçici 15 inci maddesinin ikinci fıkrasında yer alan “...ek 3 üncü madde hükmü uygulanarak...” ibaresi Anayasa Mahkemesinin 04.05.2023 tarihli ve 2019/93 Esas, 2023/87 Karar ... kararıyla iptal edilmek suretiyle, 2942 ... Kanun'un ek 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının 1 inci ve 2 nci cümle hükümlerinin derdest davalarda uygulanamayacağı öngörülmüş ise de; bahse konu iptal kararından etkilenebilecek derdest davalar, mülga 16 ve 17 nci maddelere göre usulünce kamulaştırılıp da bedeli malikleri adına bankaya yatırılmış olduğu halde hak sahiplerine ödenmeyen bedellere ilişkin olanlardır.
Bu yöntemin usulsüz kamulaştırmada bedel tespitine ilişkin derdest davalarda uygulanmasını engelleyecek bir iptal kararı ise söz konusu değildir. Zira dava tarihi itibariyle...” ibaresi hariç 2942 ... Kanun'un Ek Madde 3 hükmünün kalan kısmı yönünden bir iptal durumu söz konusu olmayıp Ek 3 üncü
madde hükmü değer tespiti yöntemi yönünden halen yürürlüktedir. 2942 ... Kanun’un Geçici Madde 17 hükmü yönünden de herhangi bir iptal durumu söz konusu olmayıp hu madde hükmü de halen yürürlüktedir.
Yukarıda yapılan açıklamalar çerçevesinde somut olaya baktığımızda da davanın konusunun usulsüz kamulaştırmada bedel tespitine ilişkin olduğu ve bu davada da 2942 ... Kanun'un geçici 17 nci maddesi, aynı Kanun'un ek 3 üncü maddesinin birinci fıkrasının 3 üncü cümlesi ile bu cümlenin atfıyla aynı fıkranın 1 inci ve 2 nci cümle hükümlerinin uygulanması gerektiği,
Uygulama yapılırken de; Anayasa Mahkemesinin iptal kararlarının kesin hüküm halini almamış derdest dosyalar yönünden de uygulanmaları gerekeceğinden davaya konu taşınmazın idare adına tescil edildiği tarih (somut olayımızda 15.04.1966 tarihi), değerlendirme tarihi olarak esas alınmak ve o tarihteki nitelikleri de gözetilmek suretiyle tespit edilecek bedelin TÜİK tarafından açıklanan Yİ-ÜFE Endeksi Tablosundaki değişim oranları esas alınmak suretiyle “KARAR TARİHİ” itibarıyla güncellenmesi sonucu ortaya çıkan bedelin hak sahibine ödenmesi gerektiği düşüncesinde olduğumuzdan;
Dosya kapsamındaki bilgi ve belgelere göre Sayın çoğunluğun; "dava konusu taşınmazın davalı idare adına tescilinin dayanağı olan kamulaştırma kararına ilişkin dava dosyasının, kamulaştırma bedelinin ilgilisine ödendiğine ilişkin belgenin ve vasilik kararının onaylı örneğinin dosya kapsamında mevcut olmadığına ve ikmallerine yönelik “3 Nolu Değerlendirme”deki tespit ve görüşlerine katılmakla birlikte, davacı tarafa ödenecek olan tazminat (kamulaştırmasız el atma tazminatı) bedelini yukarıdaki paragrafta izah edildiği gibi “taşınmazın idare adına tescil edildiği tarih olan 15.04.1966 tarihini değerlendirme tarihi olarak esas alıp ve o tarihteki niteliklerini de gözetmek suretiyle” hesaplama yapan bilirkişi kurulunun 26.10.2021 tarihli raporunu esas alan Ankara 21. Asliye Hukuk Mahkemesinin 14.12.2021 tarih ve Esas: 2021/153, Karar: 2021/486 savdı kararını “tazminat bedelinin hesaplanması yöntemi yönünden isabetli bulan” Ankara Bölge Adliye Mahkemesinin temyiz incelememize konu kararının bu yönüyle usul ve yasaya uygun olduğu kanaatinde olduğumuzdan, bahse konu kararın bu yönden de “BOZULMASINA” ilişkin Sayın çoğunluğun "2 Nolu Değerlendirme”deki görüş ve kararına katılmıyoruz. 19.12.2023