"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :İş Mahkemesi
SAYISI : 2022/374 Esas, 2023/37 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. Samandağ 1. Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) 12.09.2018 Tarihli ve 2018/354 Esas, 2018/594 Karar Sayılı Kararı
Somut olayda davacı tarafından iddia edilen tarihte çalışması nedeniyle bu tarihin sigorta başlangıç tarihi olarak tespitinin talep edildiği, bu tarihte çalıştığını iddia ettiği işyerinin İzmir olduğu, yetkili mahkemenin Sosyal Güvenlik Kurumu Başkanlığının merkezinin bulunduğu Ankara veya davacının işlemlerini yürüten şubenin bulunduğu yer mahkemesi olup davalının işlemlerini yürüten şube ve işyeri ile davanın açıldığı tarih itibariyle yerleşim yerinin İzmir olduğu gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
B. İzmir 16. İş Mahkemesinin 31.01.2023 Tarihli ve 2022/374 Esas, 2023/37 Karar Sayılı Kararı
Dava sigortalılık başlangıç tarihinin tespiti olarak düşünüldüğü takdirde bu tür davaların davacı tarafından her yerde açılabileceğinden Samandağ Asliye Hukuk Mahkemesinin (İş Mahkemesi sıfatıyla) vermiş olduğu kararın yerinde olmayacağı ve yetki hususunun davanın niteliği gereği dikkate alınamayacağı, davacının ikametgahının bulunduğu yer mahkemesinde dahi bu davanın açabileceği, davanın belli bir süreye ait hizmetin tespiti olarak düşünüldüğünde ise kesin yetki kuralının mevcut olmadığı, yetkinin usulüne uygun şekilde cevap dilekçesi ile beraber mahkemeye sunulması gerektiği, her ne kadar dosyada SGK tarafından yetki itirazında bulunulmuşsa da yetki itirazında yetkili olarak bildirilen yerin ve mahkemelerin Ankara Mahkemesi olarak ileri sürüldüğü, İzmir Mahkemeleri açısından herhangi bir yetki itirazında bulunulmamış olduğu ancak Samandağ Asliye Hukuk Mahkemesi tarafından bu yetki itirazı dikkate alınarak dosyada İzmir İş Mahkemeleri açısından yetkisizlik kararı verildiğinin sabit olduğu, usulüne uygun şekilde sunulmuş bir yetki itirazı olmadığı için mahkeme tarafından yargılamaya devam edilerek davanın Samandağ Asliye Hukuk Mahkemesinde devam edilerek görülmesi gerektiği gerekçesiyle yetkisizlik kararı verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, hizmet tespiti istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. 7036 sayılı İş Mahkemeleri Kanunu'nun (7036 sayılı Kanun) “Yetki” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“İş mahkemelerinde açılacak davalarda yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesi ile işin veya işlemin yapıldığı yer mahkemesidir.”
3. 6100 sayılı Kanun'un “Genel yetkili mahkeme” başlıklı 6 ncı maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Genel yetkili mahkeme, davalı gerçek veya tüzel kişinin davanın açıldığı tarihteki yerleşim yeri mahkemesidir.”
4. 6100 sayılı Kanun'un “Şubeler ve tüzel kişilerle ilgili davalarda yetki” başlıklı 14 üncü maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Bir şubenin işlemlerinden doğan davalarda, o şubenin bulunduğu yer mahkemesi de yetkilidir.”
5. 6100 sayılı Kanun'un “Yetki itirazının ileri sürülmesi” başlıklı 19 uncu maddesi şöyledir:
“(1) Yetkinin kesin olduğu davalarda, mahkeme yetkili olup olmadığını, davanın sonuna kadar kendiliğinden araştırmak zorundadır; taraflar da mahkemenin yetkisiz olduğunu her zaman ileri sürebilir.
(2) Yetkinin kesin olmadığı davalarda, yetki itirazının, cevap dilekçesinde ileri sürülmesi gerekir. Yetki itirazında bulunan taraf, yetkili mahkemeyi; birden fazla yetkili mahkeme varsa seçtiği mahkemeyi bildirir. Aksi takdirde yetki itirazı dikkate alınmaz.
(3) Mahkeme, yetkisizlik kararında yetkili mahkemeyi de gösterir.
(4) Yetkinin kesin olmadığı davalarda, davalı, süresi içinde ve usulüne uygun olarak yetki itirazında bulunmazsa, davanın açıldığı mahkeme yetkili hâle gelir.”
C. Değerlendirme
1. Dosya kapsamından, uyuşmazlığın hizmet tespiti istemine ilişkin olduğu ve dava dilekçesi ve dosya kapsamından kesin yetkinin söz konusu olmadığı anlaşılmaktadır.
2. Hizmet tespiti istemine ilişkin davalarda yetki konusunda özel bir düzenleme bulunmadığına göre, yetkili mahkeme birinci olarak 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince işin (hizmetin) yapıldığı yer mahkemesi, ikincisi, yine 7036 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi ile genel yetki kuralını düzenleyen 6100 sayılı Kanunu'nun 6 ncı maddesi gereğince işverenin (davalının) ikametgahı mahkemesi, üçüncüsü genel yetki kuralını düzenleyen 6100 sayılı Kanun'un 6 ncı maddesi gereğince Sosyal Güvenlik Kurumu'nun merkezi bulunduğundan Ankara Mahkemeleri, dördüncüsü ise 6100 sayılı Kanun'un 14 üncü maddesi gereğince hizmetin geçtiği yerin bağlı olduğu Sosyal Güvenlik Kurumu şubesinin bulunduğu yer mahkemesidir.
3. Bir davada, birden fazla genel ve özel yetkili mahkeme varsa, davacı bu mahkemelerden birinde dava açmak hususunda bir seçimlik hakka sahiptir. Davacı, davasını bu genel ve özel yetkili mahkemelerden hiçbirinde açmaz ve yetkisiz bir mahkemede açarsa, o zaman seçme hakkı davalılara geçer.
4. 7036 sayılı Kanun'un 4 üncü maddesinin ikinci fıkrası "Hizmet akdine tabi çalışmaları nedeniyle zorunlu sigortalılık sürelerinin tespiti talebi ile işveren aleyhine açılan davalarda, dava Kuruma resen ihbar edilir. İhbar üzerine davaya davalı yanında ferî müdahil olarak katılan Kurum, yanında katıldığı taraf başvurmasa dahi kanun yoluna başvurabilir. Kurum, yargılama sonucu verilecek kararı kesinleştikten sonra uygulamakla yükümlüdür.” düzenlenmesini içermektedir. Söz konusu madde ile hizmet tespit davalarının Sosyal Güvenlik Kurumuna ihbar edilmesi mecburiyeti getirilmek suretiyle Kurumun yasal hasım olarak gösterilmesi yerine, işveren yanında feri müdahil olarak katılması öngörülmüş ve bu arada taraf olmaktan çıkartılarak hükmün infazında görevli olarak, kendine özgü bir statü ile yanında katıldığı taraf başvurmasa dahi ondan bağımsız olarak kanun yoluna başvurabilmesi mümkün kılınmıştır. Ne var ki, anılan yasal düzenleme ile Sosyal Güvenlik Kurumu, taraf olmaktan çıkartıldığı için, bir davanın taraflarının bu sıfatla yapabileceği usuli işlemlerden olan yetkisizlik itirazında bulunabilme hakkının varlığını söylemeye olanak yoktur.
5. Somut olayda, feri müdahil konumunda olan SGK vekilinin yetki itirazında bulunduğu ancak davalı vekilinin yetki itirazında bulunmadığı anlaşılmakla, uyuşmazlığın davanın ilk açıldığı Samandağ 1. Asliye Hukuk ( İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesinde görülüp, sonuçlandırılması gerekmektedir.
III. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
6100 sayılı Kanun’un 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Kanun’un 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrası gereğince Samandağ 1. Asliye Hukuk (İş Mahkemesi sıfatıyla) Mahkemesinin YARGI YERİ OLARAK BELİRLENMESİNE,
02.10.2023 tarihinde oy birliğiyle kesin olarak karar verildi.