"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Antalya Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/625 Esas, 2023/188 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Tavas Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2014/368 Esas, 2021/511 Karar
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalılar vekilince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalılar vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Denizli ili, Tavas ilçesi, ... Mahallesi 2081 parsel ... taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın Hazine adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırma işleminin iptali için dava açıldığını beyan ederek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalılar vekili istinaf dilekçesinde özetle; idarece kömür ile çalışan bir santral yapmak amacında olan bir şirkete devredilmek suretiyle kamulaştırma yoluna gidildiğini, müvekkillerinin dava konusu taşınmazlardan elde ettikleri ile geçindiklerini, yapılan kazılar sonucunda su yollarının bozulduğunu ve köy sularında azalma olduğunu, idare mahkemesine açtıkları davada bilirkişi heyeti raporunda 38 tane zeytin ağacı bulunduğu beyan edilmesine rağmen Mahkemece böyle bir tespite yer verilmediğini, Mahkemece idari yargı sonucunun beklendiğini, kesinleşen idari yargı kararı ile ilgili olarak Anayasa Mahkemesine başvurduklarını ancak bu hususun yerel mahkemece bekletici mesele sayılamayacağını ileri sürerek istinaf isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arazi niteliğindeki taşınmazlara olduğu gibi kullanılması hâlinde getireceği net gelir esas alınarak değer biçilmesinin 2942 ... Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği,münavebe desenin o yörede yetişen yaygın olarak yetişen ürünlerden oluşturulduğu, net gelirin hesabında değerlendirme tarihi olan 2014 yılı İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verilerinin kullanılmasının yerinde olduğu, dava konusu taşınmazın kuru tarım arazisi vasfında kabul edildiğinden kapitalisazyon faiz oranının %5 olarak alınmasının yerinde olduğu, buna göre taşınmazın m² birim fiyatının dava tarihi itibarıyla 5,00 TL olarak kabul edilip kamulaştırma bedelinin tespitinin yerinde olduğu, davalılar vekili her ne kadar dava konusu taşınmaz üzerinde 38 adet zeytin ağacı bulunduğu ve idare mahkemesince alınan raporda bu hususun belirtildiğini beyan etmiş ise uydu görüntüleri, keşif gözlemi ve bilirkişi raporunda taşınmaz üzerinde zeytin ağacı bulunmadığı tespit edilmesi karşısında yerel mahkemece zeytin ağaçları bedellerinin kamulaştırma bedeline eklenmemesinin yerinde olduğu gerekçesiyle davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinin bir numaralı alt bendi uyarınca esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalılar vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü istinaf sebeplerini tekrar etmiş, belirlenen bedelin rayiç bedellere göre yok hükmünde olduğunu belirterek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesi ile 12 nci maddesinin birinci fıkrasının (a) bendi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arazi niteliğindeki dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (f) bendi uyarınca gelir metodu esas alınarak değer biçilmesi ve tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesi, yöntem itibarıyla yerindedir.
3. Değerlendirme tarihi olan 2014 yılı Tarım ve Orman İlçe Müdürlüğünden resmi ve kesin verileri (verim, fiyat, ayrıntılı masraf) getirtilip, bilirkişi raporu denetlenerek sonuca göre karar verilmesi gerekirken, üretim giderinin brüt gelirin %50'sinden fazla olup bu hali ile ekonomik tarımdan bahsedilemeyeceği gözetilmeden, denetlenmesi mümkün olmayan rapora göre hüküm kurulması doğru değildir.
4. Taşınmazın Hazine adına tescili gerekirken yazılı şekilde davacı idare adına tescil edilmesi doğru görülmemiştir.
5. 10.11.2016 tarihli ve 6758 ... Kanun ile 3152 ... Kanunun 28/A maddesinde yapılan düzenleme ile Yatırım İzleme ve Koordinasyon Başkanlığının valiliğe bağlı olarak tüzel kişiliği haiz ve özel bütçeli olduğuna dair yasal hüküm getirildiğinden, davacı idare harca tabi olduğu halde yazılı şekilde harçtan muaf olduğuna hükmedilmesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davalılar vekilinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesince verilen karara karşı yapılan istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Davalılardan peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde ilgiliye iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
20.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.