"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 39. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/46 Esas, 2023/398 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bakırköy 11. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2019/471 Esas, 2021/140 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedellinin tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı idareler vekilleri tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine, davalı ... vekilinin istinaf başvurusunun kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı ... vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, gerekli şartları taşıdığı anlaşılan temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı vekilinin dava dilekçesinde özetle; dava konusu İstanbul ili, ... ilçesi, Mahmutbey Mahallesi, 1626 ada 2 parsel ... taşınmazın davalı idareler tarafından kamulaştırma yapılmadığı halde yol yapılmak suretiyle kullanıldığını, arta kalan kısımın kullanım imkanı kalmadığından bahisle taşınmazın bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davanın husumetten reddi gerektiğini, uzlaşmanın dava şartı olduğunu ve bu yol tüketilmeden dava açıldığını, arta kalan kısım için değer kaybı olmadığını, imar planı gereği yan parseller ile tevhid şartı bulunduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; görev itirazları bulunduğunu, fiili el atmalarının bulunmadığını, talep edilen bedelin fahiş olduğunu belirterek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idareler vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; belirlenen metrekare bedelinin yüksek olduğunu, bilirkişi raporunda geçen “taşınmazdan arta kalan alanda bina yapımına imkan kalmadığı için değer düşüklüğü” olduğu görüşünün objektif bir değerlendirme olmadığını ve fen bilirkişi krokisinde arta kalan alanlardan "C" ve "D" harfli kısımlar göz ardı edilerek sadece (E) harfli kısım için arta kalan alan hesaplanmasının doğru olmadığını, krokide "C" ve "D" harfleri ile gösterilen alanlarda imar planından kaynaklı hukuki kısıtlılık oluşması sebebiyle bu kısımlar yönünden idari yargıda dava açılması gerektiğini, bilirkişi ... Kutlu tarafından hazırlanan 25.02.2020 tarihli fen bilirkişi raporu eki krokide “E” ile gösterilen 54,78 m² alanın hükümde 54,67 m² olarak yazıldığını, hükümde takyidatların bedele yansıtılmadığını ve 2004 ... İcra İflas Kanunu'nun (2004 ... Kanun) 28 inci maddesine göre taşınmazın tapu kaydına şerh işlenmesi ibaresinin bulunmadığını ileri sürmüştür.
2.Davalı ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; karara esas teşkil eden rapora itirazlarının dikkate alınmadığını, bu raporun hatalı olduğunu ve fahiş metrekare bedeli belirlendiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza mahallinde yapılan keşif sonucu düzenlenen, emsal karşılaştırması yapılarak değer biçen, usul ve kanuna uygun olarak düzenlenen bilirkişi raporuna göre biçilen değerin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesinin doğru olduğu, husumetin doğru yöneltildiği, arta kalan alanın yüzölçümü ve geometrik durumuna göre tamamının bedeline hükmedilmesi ve hukuki ile fiili el atma oranlarına göre davalı idarelere sorumlu oldukları bedellerin yükletilmesinin yerinde bulunduğu, proje bütünlüğü ilkesine göre hukuken el atılan bölümler için de bedele hükmedilmesinde bir isabetsizlik bulunmadığı, hükmün fen bilirkişisi raporundaki el atılan taşınmaz bölüm yüzölçüm miktarlarına göre düzenlendiği anlaşıldığından davalı ... vekilinin tüm, davalı ... vekilinin ise sair istinaf itirazlarının reddine, ancak tapu kaydında yer alan ipoteğin hükmedilen bedele yansıtılması, 2004 ... Kanun'un 28 inci maddesine göre hüküm özetinin tapu kaydına şerh edilmesi için Tapu Müdürlüğüne gönderilmesi, fen bilirkişisi raporunda arta kalan alanın tapu kaydına göre 54,78 m² olarak belirtildiği halde infazda tereddüt teşkil edecek şekilde kararda bu kısmın yüzölçümünün sadece hesap alanına göre 54,67 m² olarak açıklanmasının doğru olmadığı belirtilerek düzeltilerek yeniden esas hakkında karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı ... vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı ... vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebeblerini tekrar etmiş ayrıca belirlenen metrekare değerinin fahiş olduğunu, arta kalan kısımda bina yapma imkanı kalmadığından değer düşüklüğü oluştuğu görüşünün objektif değerlendirmeye dayanmadığını, arta kalan kısım için fen raporunda D ve C harfli kısımlar gözardı edilerek sadece E harfli kısmın değerlendirilmesinin hatalı olduğunu, raporda E harfli kısmın 54,78 m² olarak yazıldığı halde hükümde 54,60 m belirtildiğini, maktu harca hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmazın değerinin biçilmesi ve bedelinin sorumlu idareden tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4.2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 11 inci maddesi.
5. Uyuşmazlık Mahkemesinin 11.04.2016 tarih ve 2016/180 Esas, 2016/224 ... kararının ilgili bölümü şöyledir. "...tek bir imar planı kapsamında yol ve park olarak ayrıldığı ve bu itibarla taşınmaza tek bir imar planı kapsamında yapılan el atmanın, taşınmazın tamamı için bir bütün olarak ele alınması ve değerlendirilmesi gerektiği"
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu taşınmaza 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesi ile imar durumuna göre yola terkler sonrası ancak komşu parsellerle tevhid şartı ile yapılaşma imkanı olan, kamulaştırmasız el atma nedeniyle tasarrufu kısıtlanan, arta kalan kısım için belirlenen bedelin davalı idarelerin sorumluluk oranlarına göre davalı idarelerden tahsiline karar verilmesi uygun olduğu anlaşıldığından, taşınmazın tamamının bedelinin davalı idarelerden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
3.Arta kalan "E" harfli kısmın tapu alanı ile ölçülen alanı farklı olduğundan infazda tereddüt oluşmaması için bu durumun Bölge Adliye Mahkemesi kararında belirtilmesi isabetlidir.
4.Dava konusu taşınmazın imar planında kısmen yol alanında olduğu, fiilen yollar yapılarak kamulaştırmasız el atma olgusunun gerçekleştiği ve proje bütünlüğü kapsamında hüküm kurulduğu gözetildiğinde eldeki davaya 2942 ... Kanun'un Ek Madde 4 ün üçüncü fıkrasının uygulanma imkanı bulunmadığından nispi harca hükmedilmesi yerindedir.
3. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup davalı idare vekilin tarafından temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı ... vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddiyle usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Davalı ... Başkanlığından aşağıda yazılı kalan harcın alınmasına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.