"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : İstanbul Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/452 Esas, 2023/598 Karar
KARAR : Esastan ret/Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : İstanbul Anadolu 9. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2021/446 Esas, 2022/816 Karar
Taraflar arasındaki 4650 ... Kanun'la değişik 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 ... Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ve bu hakkın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davalı yönünden süresinde olmadığından usulden reddine, davacı idare yönünden kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvurunun davacı idare yönünden esastan reddine, davalı yönünden kısmen kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak düzetilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İstanbul ili, Tuzla ilçesi, ... Mahallesi 7739 ada 4 parsel ... taşınmazda kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ve bu hakkın müvekkili idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idare tarafından alınan kamulaştırma kararının iptali hususunda açılan davanın bekletici mesele yapılmasını, kurulacak iletim hattının çevresi için büyük bir tehlike arz ettiğini, taşınmaz üzerinde müvekkiline ait akaryakıt istasyonunun kurulu olduğunu, gerek akaryakıt istasyonu gerekse arsa yönünden taşınmazın değerini önemli ölçüde olumsuz anlamda etkileyeceğini, acele el koyma dosyasında tespit edilen bedelin çok düşük kaldığını, bina için ayrı arsa için ayrı ayrı kamulaştırma bedelinin tespit edilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti ile bu hakkın davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; yapı için değer düşüklüğü hesaplamasının hatalı olduğunu, kamulaştırma bedelinin fazla belirlendiğini ileri sürmüştür.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmazın kıymetli bir bölgede bulunduğunu, bedelin düşük hesaplandığını, akaryakıt istasyonu için belirlenen bedelin düşük olduğunu, maliyeti gerçek anlamda karşılamadığını, taşınmazın tapu kaydında yer alan önceki irtifak nedeniyle değer düşüklüğünün fazla, dava konusu irtifak nedeni ile ise düşük hesaplandığını, istasyon için yeniden ruhsat alınması için gerekli masrafların gözardı edildiğini, idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesinin hatalı olduğunu, lehe vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Mahkemece verilen 28.06.2019 tarihli ve 2018/210 Esas, 2019/220 Karar ... ilk hükmün davalı tarafından istinaf edilmesi üzerine yapılan incelemede; davalı vekiline gerekçeli kararın 27.07.2019 tarihinde, davacı idare vekilinin istinaf başvuru dilekçesinin ise 06.08.2019 tarihinde usulüne uygun olarak tebliğ edildiği ve davalı vekilince 09.09.2019 tarihinde istinaf yoluna başvurulduğu, kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescil davasının adli tatilde görülecek dava ve işlerden olduğu nazara alınarak istinaf başvurusunun süresinde olmadığı anlaşılmakla idare yararına oluşan usuli kazanılmış hak dikkate alınarak arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak zeminine, resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek akaryakıt istasyonuna değer biçilmesinin 2942 ... Kanun'un değerlendirmeye ilişkin hükümlerine aykırılık teşkil etmediği, taşınmazların bilirkişi raporunda belirlenen niteliklerine göre kamulaştırma bedelinin ... ve hakkaniyete uygun olduğu, ancak Mahkemece hesaplanan fark bedele uygulanacak yasal faiz bitiş tarihinin ödeme kararının verildiği ikinci karar tarihi olarak belirlenmesi gerekirken infazda tereddüt oluşturacak şekilde karar tarihine kadar faiz işletilmesi, harç ve yargılama giderlerinden davacı idarenin sorumlu tutulması gerektiğinin düşünülmemesi ve davanın mahiyeti gereğince davacı idare yararına vekâlet ücretine hükmedilmeyerek, davalı yararına maktu vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiği gerekçesiyle düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar etmiş, ayrıca davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, temel olarak davacı idare ile davalı tapu maliki arasındaki kamulaştırma konusu irtifak ... bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 ... Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası, 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun'un 371 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazın zeminine 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesinin birin fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak, üzerindeki yapıya aynı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek değer biçilmesi ve yine aynı Kanun'un 11 inci maddesinin son fıkrası uyarınca taşınmaz malın niteliği, tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattı güzergâhı dikkate alınarak değer düşüklüğü oranı belirlenmek suretiyle irtifak ... karşılığının tespit edilmesi yerindedir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ile 01.06.2019 tarihli ve 30791 ... Resmî Gazete'de yayımlanan Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı kararı da göz önüne alınarak davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemiş olmasında hukuka aykırı bir yön bulunmamaktadır.
4. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukuki nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
5. Davacı idarece fazla depo edilen 599,15 TL’nin varsa işlemiş mevduat faiziyle iadesine karar verilmesi gerekirken, infazda tereddüt uyandıracak şekilde faiziyle iadesine karar verilmesi bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca Bölge Adliye Mahkemesi kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekilinin tüm, davalı vekilinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Davalı vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının; (B) bendinin (2) numaralı alt bendindeki “599,15-TL'nin” ibaresinden sonra gelmek üzere “varsa işlemiş mevduat” ibaresinin eklenmesi suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
13.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.