"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Bursa Bölge Adliye Mahkemesi 8. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1571 Esas, 2023/1072 Karar
KARAR : Esastan ret/ Düzeltilerek yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/327 Esas, 2021/37 Karar
Taraflar arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkin davada yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile kamu düzeni gereğince İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü: karar verilmiştir.
I. DAVA
Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; müvekkilinin Bursa ili, Osmangazi ilçesi, Geçit Mahallesi, 6304 ada 1 parsel ... taşınmazda hisse sahibi olduğunu, davacıya ait taşınmaza davalı idarece yol yapımı şeklinde el atılması sonucu fazlaya ilişkin hakları saklı kalmak kaydıyla 10.000TL'lik açılan kamulaştırmasız el koymadan kaynaklanan tazminat davasının Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/658 Esas, 2017/345 Karar ... ilamı ile hüküm altına alındığı, davada toplam tazminat miktarının 342.007,00 TL olarak belirlendiği, bahse konu kararın İstinaf ve Yargıtay aşamalarında da geçerek kesinleştiği belirtilerek, 332.007,00 TL tazminat bedelinin ilk dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalıdan tahsiline karar verilmesini talep ve dava etmiştir.
II. CEVAP
Davalı vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmasız el atma davalarında husumetin taşınmaza fiilen el atan idareye yöneltilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmaza müvekkili idare tarafından herhangi bir şekilde el atılmadığını, söz konusu parselin spor alanında kaldığını, karara esas alınan bilirkişi raporunda tespit edilen değerin çok yüksek olduğunu, emsal alınan taşınmazların dava konusu parsellerin farklı mevkilerde olduğunu, taşınmaza fiili olarak el atılmayan kısımların da bedelinin tazmin edilmesi gerektiği şeklindeki beyan ve taleplerin hukuka aykırı olduğunu savunarak davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davalı idare aleyhine açılan davanın kabulü ile taşınmaz bedelinin ilk dava tarihinden itibaren işleyecek yasal faizi ile birlikte davalı idareden alınarak davacıya verilmesine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1.Davacı vekili istinaf dilekçesinde özetle; bölge itibarıyla belirlenen bedelin düşük olduğunu belirterek İlk Derece Mahkemesi kararın kaldırılmasını istemiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; idare mahkemesi görevli olduğundan görev yönünden davanın reddi gerektiğini, emsal alınan taşınmazın dava konusu taşınmaza emsal olabilecek nitelikte olmadığını, belirlenen tazminat miktarının fahiş olduğunu ileri sürerek İlk Derece Mahkemesi kararının kaldırılmasını istemiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile dava konusu taşınmazla ilgili iş bu dosyanın tarafları arasında görülen Bursa 7. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/658 Esas, 2017/345 Karar ... dosyasının incelenmesinde davanın kabulü ile 10.000,00 TL tazminata hükmedildiği, fazlaya ilişkin hakların saklı tutulduğu, kararın Yargıtay 5. Hukuk Dairesinin 2019/4683 Esas, 2019/8330 Karar ... ilâmı ile onanmasına karar verilerek kararın 07.10.2020 tarihinde kesinleşmiş olduğu anlaşılmakta olup eldeki dava; incelenen dosya kapsamında bilirkişi heyetince belirlenen 342.007.00 TL'lik tazminattan bakiye kalan kısım için ek dava mahiyetinde açılmış olup İlk Derece Mahkemesince kesinleşen dosyaya göre bakiye bedele hükmedilmesinin isabetli olduğu belirtilerek taraf vekillerinin istinaf başvurusunun esastan reddi ile 7421 ... Kanun'un 5 nci maddesi ile 2942 ... Kamulaştırma Kanunu'na (2942 ... Kanun) eklenen Ek Maddesi 4 gereğince harcın maktu olarak alınması gerektiği belirtilerek hüküm fıkrasının harca ilişkin bendi düzeltilerek yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
2. Davalı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin fahiş olduğunu ileri sürerek Bölge Adliye Mahkemesi kararının bozulması istemi ile temyiz yoluna başvurmuştur.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, davacı tapu maliki ile davalı idare arasındaki kamulaştırmasız el atılan taşınmaz bedelinin tahsili için açılan ilk davada saklı tutulan bölümün tahsili istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ... kararının ilgili bölümü şöyledir: “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, esas itibarıyla, gayrimenkulünü yola kalbeden amme hükmi şahsiyeti aleyhine meni müdahale davası açmağa ... olduğuna, ancak dilerse bu fiili duruma razı olarak, mülkiyet hakkının amme hükmi şahsiyetine devrine karşılık gayrimenkulünün bedelinin tahsilini de dava edebileceğine ve isteyebileceği bedelin de mülkiyet hakkının devrine razı olduğu tarih olan dava tarihindeki bedel olduğuna 16.05.1956 tarihinde ilk toplantıda ittifakla karar verildi.”
3. Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararı ile “... Usûlü dairesinde istimlak muamelesine tevessül edilmeksizin gayrimenkulü yola kalbedilen şahsın, gayrimenkulünün bedelinin tahsiline ilişkin olarak, gayrimenkulünü yola kalbeden hükmü şahsiyeti aleyhine açacağı bedel davasında müruruzamanın mevzuubahis olamayacağına ve bu itibarla da, hadisede Borçlar Kanunu'nun 66. maddesinin tatbik kabiliyeti bulunmadığına ...” karar verilmiştir.
4. 2942 ... Kanun'un 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosyada bulunan bilgi ve belgelere, kararın dayandığı gerekçelere göre, taraflar arasında görülüp kesinleşen önceki davada tespit edilen bedel esas alınmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmesi yerindedir.
3.Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup, taraf vekillerinin temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Buna karşın,Bölge Adliye Mahkemesince her ne kadar 26.11.2022 tarihinde yayımlanarak yürürlüğe giren 7421 ... Kanun'un 5 nci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Maddesi 4 uyarınca karar harcının maktu olarak belirlenmesi gerektiğinden bahisle hüküm kurulmuş ise de somut uyuşmazlıkta kesinleşen ilk davada dava konusu taşınmazın 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan bölümleri ile proje bütünlüğü ilkesi gereği el atılan bölümlerden arta kalan bölümlerinin bedeline hükmedildiği anlaşılmış olup 04.11.1983 tarihinden sonra kamulaştırma yapılmaksızın el konulan taşınmazlar hakkında açılan davalara ilişkin 2942 ... Kanun’da yasal düzenleme bulunmamaktadır.
5. Bu davaların yasal kaynağını Yargıtay İçtihadı Birleştirme Büyük Genel Kurulunun, 16.05.1956 tarihli ve 1956/1 Esas, 1956/6 Karar ile 16.05.1956 tarihli ve 1954/1 Esas, 1956/7 Karar ... kararlarından aldığı nazara alındığında, 26.11.2022 tarihli ve 32025 ... Resmî Gazete'de yayımlanan 16.11.2022 tarihli ve 7421 ... Vergi Usul Kanunu İle Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılmasına Dair Kanun'un 5 inci maddesi ile 2942 ... Kanun'a eklenen Ek Madde 4'ün üçüncü fıkrasının 04.11.1983 tarihinden sonra fiilen el atılan taşınmazlar için açılan davalarda uygulanma imkanı bulunmamaktadır. Davalı idare aleyhine nisbi harca hükmedilmesi gerekirken maktu harca karar verilmesi hatalıdır.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 ... Kanun'un 370 inci maddesinin ikinci ve üçüncü fıkraları hükmü uyarınca mahkeme kararının düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının reddine,
2. Kamu düzeni gereğince Bölge Adliye Mahkemesi kararının 3 No,lu bendinin tümüyle çıkartılmasına, yerine “Alınması gereken 22.679.39 TL harçtan peşin alınan 17.009.54 TL harçtan mahsubu ile bakiye 5.669.85 TL harcın davalı idareden tahsili ile Hazineye irat kaydına,'' cümlesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine, davalı idareden aşağıda yazılı kalan harcın alınarak Hazineye irat kaydına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
19.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.