Logo

5. Hukuk Dairesi2023/6486 E. 2024/1183 K.

Yapay Zeka Özeti

Uyuşmazlık: İdarece kaldırılan enerji nakil hattı irtifak hakkının tapu kaydından terkini için ödenen bedelin fazlalığı nedeniyle iadesi talebi.

Gerekçe ve Sonuç: İrtifak hakkının terkinin Borçlar Hukuku'na göre bir icap ve kabul ilişkisi olarak değerlendirilmesi ve tarafların edimlerini karşılıklı olarak ifa etmiş olmaları gözetilerek, ilk derece mahkemesinin davanın reddine ilişkin kararının onanmasına karar verilmiştir.

Karar Metni

"İçtihat Metni"

MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi

SAYISI : 2021/439 Esas, 2023/140 Karar

KARAR : Ret

Taraflar arasında İlk Derece Mahkemesinde görülen ve istinaf incelemesinden geçen kamulaştırılarak üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkin davada verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Dairece Bölge Adliye Mahkemesi kararının kaldırılmasına ve İlk Derece Mahkemesi kararının bozulmasına karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesince bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; davanın reddine karar verilmiştir.

İlk Derece Mahkemesi kararı davacı vekili tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:

I. DAVA

Davacı vekili dava dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza uzun yıllar önce çok cüzi değerlerle irtifak hakkı konduğunu ve davalı idarenin kendi iradesiyle elektrik hattını kaldırdığını, söz konusu taşınmazın, imar uygulamasına tabi tutularak bir çok parsellere ayrıldığını ve davalı idarenin her bir parsel sahibinden haksız yere fahiş bedeller talep ettiğini, yıllarca davalı idare tarafından kullanılan irtifak hakkının kaldırılması ile ilgili ihtilaf olmadığını, artık fiilen olmayan irtifak hakkının tapudan terkini için istenen bedelin fahiş olmasına itiraz ettiklerini, bu hususta Yargıtay 5.Hukuk Dairesi'nin 08.03.2016 tarihli ve 2015/16998 Esas, 2016/4565 Karar sayılı kararı ile uygun bir bedel belirlenmesi gerektiğine vurgu yapıldığını, müvekkilinin dava konusu taşınmazın üzerinde bina yapmak için müracaatında irtifak hakkının kaldırılması için kendisinden istenen bedeli ödemek zorunda kaldığını, irtifak hakkının yıllarca davalı idare tarafından kullanıldığını, bu süre zarfında müvekkilinin hakkının kısıtlandığını, bu nedenlerle irtifak hakkının kaldırılması için ödenmesi istenen 82.693.00 TL bedelin iadesini veyahut mahkeme tarafından takdir edilecek bedelden hakkaniyet indirimi yapılmasına karar verilmesini talep etmiştir.

II. CEVAP

Davalı idare vekili cevap dilekçesinde; ilk irtifak tesisinde irtifak bedelinin ödenmiş olduğunu, hattın kaldırılmasının irtifak hakkının kaldırılacağı anlamına gelmediğini, davacı yanın 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu'nun (4721 sayılı Kanun) 785 inci maddesine dayanarak irtifak hakkının terkinini bedelsiz olarak istenebileceğini belirtse de kanuna göre, 'bedel karşılığında kısmen veya tamamen terkini istenebilir' hükmü gereğince terkinin bedelsiz olamayacağını, irtifak hakkı kurulurken alınan rayiç bedelin kaldırılırken de gözetilmesi gerektiğini belirtmekterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.

III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI

İlk Derece Mahkemesinin 15.05.2018 tarihli ve 2017/283 Esas, 2018/249 Karar sayılı kararıyla; davanın kabulüne karar verilmiştir.

IV. İSTİNAF

A. İstinaf Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.

B. Gerekçe ve Sonuç

Bölge Adliye Mahkemesinin 06.07.2020 tarihli ve 2018/2543 Esas, 2020/980 Karar sayılı kararıyla istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.

V. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ

A. Bozma Kararı

1. Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; İstanbul Bölge Adliye Mahkemesinin istinaf başvurusunun esastan ret kararı kaldırıldıktan sonra İlk Derece Mahkemesinin kararının incelenmesi sonucunda, dava konusu uyuşmazlık dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılıında terkini, yani Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayanmaktadır. Bu durumda ise irtifak hakkı bedelinin 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) değer biçmeye ilişkin 11 inci maddesinin hükümleri kıyasen uygulanarak belirlenmesi gerektiği tartışmasız olduğundan öncelikle arsa niteliğindeki dava konusu taşınmazın emsal incelemesi yapılarak değeri belirlendikten sonra dava konusu taşınmazın tamamının yüzölçümü, geometrik durumu ve enerji nakil hattının taşınmazdan geçiş güzergahı dikkate alınıp söz konusu enerji nakil hakkı nedeniyle taşınmazın tamamında meydana gelecek olan değer düşüklüğü oranı belirlenip taşınmazın tamamının değeri ile bu oranın çarpılması sonucu irtifak tesisi nedeniyle taşınmazda meydana gelen değer kaybı hesaplandıktan sonra davalı idarece belirlenen ve davacı tarafından ödenen 82.693,00 TL bedel ile mahkemece belirlenen bedel arasında bir fark olup olmadığı tespit edilip sonucuna göre karar verilmesi gerekirken mahkemece bu yönteme uyulmadan hesap yapan rapor doğrultusunda hüküm kurulması ve kabule göre de davalı idare, dava tarihine kadar temerrüde düşürülmediğinden hükmedilecek bedelin tamamına dava tarihinden itibaren yasal faize hükmedilmesi gerekirken, yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmeyerek İlk Derece Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.

B. İlk Derece Mahkemesince Bozmaya Uyularak Verilen Karar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın reddine karar verilmiştir.

VI. TEMYİZ

A. Temyiz Yoluna Başvuranlar

İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı vekili temyiz isteminde bulunmuştur.

B. Temyiz Sebepleri

Davacı vekili temyiz dilekçesinde özetle; Yargıtay 3. Hukuk Dairesinin bu tür durumlarda taşınmaz malikine para ödenip ödenmediğinin yerel mahkemece araştırılmasını, bedel ödenmemişse irtifak hakkı terkininin bedelsiz yapılması gerektiğine ilişkin kararlarının olduğunu, davanın icap kabul ilişkisi temeline dayandırılmasının kabul edilemeyeceğini, 4721 sayılı Kanun’un 785 inci maddesinin birinci fıkrasında da terkin talep edilebileceğine ilişkin düzenlemenin mevcut olduğunu, davanın reddine ilişkin kararın 2942 sayılı Kanun'un 22 ve 23 üncü maddelerine de aykırı olduğunu, 2942 sayılı Kanun’un 11 inci maddesi uyarınca yeniden bedel tespit edilmesinin kabul edilemeyeceğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.

C. Gerekçe

1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme

Uyuşmazlık, üzerinde irtifak hakkı tesis edilen taşınmazdaki enerji nakil hattının sökülmesi üzerine, taşınmazın tapu kaydındaki irtifak hakkı şerhinin terkini karşılığında idarece takdir edilen ve davacı tarafından ödenen bedelin fazla olduğunun tespiti ile davalıya fazla ödenen bedelin tahsili istemine ilişkindir.

2. İlgili Hukuk

1.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.

2.2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesi

3. Değerlendirme

1. Bölge Adliye Mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.

2.Dosya içindeki bilgi ve belgelerden; dava konusu taşınmazlar üzerindeki enerji nakil hattının davalı idare tarafından deplase edilmesi üzerine, davacının taşınmazların tapu kaydındaki irtifak haklarının da terkini istemiyle davalı idareye başvurduğu, idarece irtifak haklarının terkini karşılığı olarak toplam 82.693,00 TL belirlendiği, davacı tarafça bu bedel ödenerek, tapu kayıtlarındaki irtifak haklarının terkin edildiği anlaşılmıştır.

3.Dava konusu taşınmazdan geçen enerji nakil hattının deplase edilmesi nedeniyle söz konusu irtifak hakkının bedeli karşılığı terkini, Borçlar Hukuku anlamında bir icap ve kabul ilişkisi temeline dayandığından ve bunun sonucu her iki tarafın edimlerini yerine getirdiği anlaşıldığından iş bu davanın reddi gerekirken yazılı gerekçe ile reddi sonucu itibarıyla doğrudur.

4. Temyizen incelenen İlk Derece Mahkemesi kararının bozmaya uygun olduğu, kararda ve kararın gerekçesinde hukuk kurallarının somut olaya uygulanmasında bir isabetsizlik bulunmadığı, bozmaya uyulmakla karşı taraf yararına kazanılmış hak durumunu oluşturan yönlerin ise yeniden incelenmesine hukukça imkân bulunmadığı anlaşılmakla; temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.

VII. KARAR

Açıklanan sebeplerle;

Davacı vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun olan kararın ONANMASINA,

Davacıdan peşin alınan temyiz harcının Hazineye irat kaydedilmesine,

05.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.