"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2023/219 Esas, 2023/230 Karar
I. YARGI YERİ BELİRLENMESİNE KONU KARARLAR
A. ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 21.03.2018 Tarihli ve 2017/1219 Esas, 2018/370 Karar Sayılı Kararı
Davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesince 09.07.2020 tarihli ve 2019/1879 Esas, 2020/807 Karar sayılı kararıyla somut olayda; davalının kanuna göre oluşmuş özel hukuk tüzel kişisi olduğu, davalının tacir sıfatını taşımadığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın ticari nitelikte bulunmadığı, uyuşmazlığın çözümünde ticaret mahkemelerinin görevli olmadığı, davaya genel yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde bakılması gerektiği gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile, 6100 Saylı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 353 üncü maddesinin birinci fıkrasının a bendinin üçüncü alt bendi gereğince, ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 21.03.2018 tarihli 2017/1219 Esas, 2018/370 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, davanın yeniden görülmesi için dosyanın kararı veren mahkemesine iadesine karar verilmiştir.
B. ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 09.12.2020 Tarihli ve 2020/500 Esas, 2020/849 Karar Sayılı Kararı
Somut olayda; davalının kanuna göre oluşmuş özel hukuk tüzel kişisi olduğu, davalının tacir sıfatını taşımadığı, taraflar arasındaki uyuşmazlığın ticari nitelikte bulunmadığı, uyuşmazlığın çözümünde ticaret mahkemelerinin görevli olmadığı, davaya genel yetkili Asliye Hukuk Mahkemesinde bakılması gerektiği gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiştir.
C. ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 27.10.2021 Tarihli ve 2021/280 Esas, 2021/572 Karar Sayılı Kararı
Davanın reddine karar verilmiş, karara karşı davacı vekili tarafından istinaf kanun yoluna başvurulmuş, ... Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesince 07.03.2023 tarihli ve 2022/299 Esas, 2023/544 Karar sayılı kararıyla 4562 sayılı Organize Sanayi Bölgesi Kanunu'nun 4. maddesine göre Sanayi ve Ticaret Bakanlığının onayı ile kurulan ve aynı 5 inci maddesine göre bir özel hukuk tüzel kişisi sayılan davalı ... Organize Sanayi Bölgesi hakkında yine aynı yasanın 25 inci maddesinin beşinci fıkrası uyarınca Türk Ticaret Kanunu'nun (6103 sayılı Kanun) anonim şirketlere ilişkin hükümleri kıyasen uygulanır hükmü ile 6102 sayılı Kanun'un (6102 sayılı Kanun) 16 ncı maddesinin birinci fıkrası gözetildiğinde davalı kurumun tacir sıfatını taşıdığı kabul edilerek davacı şirketin de tacir sıfatını taşıdığı tartışmasız olduğuna göre 6102 sayılı Kanun'un 4 üncü ve 5 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca tacirlerin ticari işletmeleri ile ilgili olan davaya bakma görevi Asliye Ticaret Mahkemelerine ait olduğu ve görev kamu düzenine ilişkin olduğundan her aşamada resen gözetilmesi gerektiği uyuşmazlığın çözümünde görevli mahkemenin Ticaret Mahkemesi olduğu gerekçesiyle davacı vekilinin istinaf talebinin kabulü ile ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesi'nin 27.10.2021 tarihli ve 2021/280 Esas, 2021/572 Karar sayılı kararının kaldırılmasına, yargılama yapılmak üzere dosyanın ilk derece mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
D. ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.04.2023 Tarihli ve 2023/219 Esas, 2023/230 Karar Sayılı Kararı
İstinaf ilamı gereği, Organize Sanayi Bölgesi 'nin Yargıtay kararları ile tacir olarak kabul edilmiş olduğu, davacının da tacir olması nedeniyle, her iki tarafın ticari işletmesinden kaynaklı olan nisbi ticari davada, görevli mahkemenin Asliye Ticaret Mahkemesi olduğu gerekçesiyle görevsizlik kararı verilmiş ve daha önce davaya bakan asliye ticaret mahkemesi ile mahkemeleri arasında çıkan olumsuz görev uyuşmazlığının giderilmesi ve yargı yerinin belirlenmesi için dosya ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderilmiştir.
E. ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesince 07.06.2023 Tarihli ve 2023/1684 Esas, 2023/1412 Karar Sayılı Kararıyla
Somut olayda; ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesinin 09.12.2020 tarihli ve 2020/500 Esas, 2020/849 Karar sayılı görevsizlik kararı ile ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin 19.04.2023 tarih, 2023/219 Esas, 2023/230 Karar sayılı görevsizlik kararlarının kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleşmiş olduğu buna göre görünürde dairece görev uyuşmazlığının giderilmesi koşullarının oluştuğunun söylenebileceği ancak, her iki görevsizlik kararının dayanaklarının ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi'nin 09.07.2020 tarih, 2019/1879 Esas, 2020/807 Karar sayılı görev nedeni ile kaldırma kararı ve ... Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesinin 07.03.2023 tarih, 2022/299 Esas, 2023/544 Karar sayılı görev nedeni ile kaldırma kararı olduğu, bu durumda görev uyuşmazlığının ilk derece mahkemesi arasında değil, ... Bölge Adliye Mahkemesi'nin farklı daireleri arasında çıktığının kabul edilmesi gerektiği, ayrıca bu dairelerin kararlarında farklı Yargıtay kararlarına dayandıkları ve somut davada görevli mahkemenin hangisi olduğu konusunda öncelikle Yargıtay kararları arasında bir çelişki bulunduğunun görüldüğü, Dairece 6100 sayılı Kanun'un 23 üncü maddesinin 2 nci fıkrasında yer alan "Bölge adliye mahkemesince veya Yargıtayca verilen yargı yeri belirlenmesi ile kanun yolu incelemesi sonucunda kesinleşen göreve veya yetkiye ilişkin kararlar, davaya ondan sonra bakacak mahkemeyi bağlar." düzenlemesi uyarınca ... Bölge Adliye Mahkemesi 10. Hukuk Dairesi'nin görev konusundaki kaldırma kararının bu davaya daha sonra bakan ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesinin bağladığı gibi sonraki istinaf incelemesini yapan ... Bölge Adliye Mahkemesi 13. Hukuk Dairesini de bağlayacağının benimsendiği ancak, ... Bölge Adliye Mahkemesi'nin farklı daireleri arasında çıkan görev uyuşmazlığının giderilmesi dairenin görev sınırlarını aştığı ve kanun yolu denetimindeki hiyerarşi göz önünde bulundurularak somut olayda bölge adliye mahkemesinin farklı daireleri arasında oluşan görev uyuşmazlığının Yargıtay 5. Hukuk Dairesince giderilmesi gerektiği gerekçesiyle dosyanın merci tayini incelemesi yapılması için Yargıtay 5. Hukuk Dairesi'ne gönderilmek üzere 6100 sayılı Kanun'un 352 nci maddesi gereğince İlk Derece Mahkemesine geri çevrilmesine karar verilmiştir.
II. GEREKÇE
A. Uyuşmazlık
Uyuşmazlık, arsa tahsisinin iptaline ilişkin olarak verilen kararın iptali istemine ilişkindir.
B. İlgili Hukuk
1. Farklı bölge adliye mahkemelerinin yargı çevresinde kalan ilk derece mahkemeleri ile bölge adliye mahkemeleri arasındaki yetki ve görev uyuşmazlıklarının giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 6100 sayılı Kanunu’nun 21 ve 22 nci maddeleri ile 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un (5235 sayılı Kanun) 36 ncı maddesinin üçüncü fıkrasında yer alan düzenlemelerdir.
2. Bölge adliye mahkemelerinin benzer olaylarda kesin nitelikteki kararları arasındaki uyuşmazlığın giderilmesi isteminin hukuki dayanağı, 5235 sayılı Adlî Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 35 inci maddesinde yer alan düzenlemedir.
" Bölge adliye mahkemesi ceza daireleri başkanlar kurulu ve hukuk daireleri başkanlar kurulu kendi aralarında toplanır ve aşağıdaki görevleri yaparlar:
1. Daireler arasında çıkan iş bölümü uyuşmazlıklarını karara bağlamak,
2. (Mülga: 15/8/2016-KHK-674/10 md.; Aynen kabul: 10/11/2016-6758/10 md.)
3. Re'sen veya bölge adliye mahkemesinin ilgili hukuk veya ceza dairesinin ya da Cumhuriyet başsavcısının, Hukuk Muhakemeleri Kanunu veya Ceza Muhakemesi Kanununa göre istinaf yoluna başvurma hakkı bulunanların, benzer olaylarda bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında ya da bu mahkeme ile başka bir bölge adliye mahkemesi hukuk veya ceza dairelerince verilen kesin nitelikteki kararlar arasında uyuşmazlık bulunması hâlinde bu uyuşmazlığın giderilmesini gerekçeli olarak istemeleri üzerine, kendi görüşlerini de ekleyerek Yargıtaydan bu konuda bir karar verilmesini istemek,
4. Kanunlarla verilen diğer görevleri yerine getirmek.
(Değişik fıkra: 20/11/2017 – KHK-696/92 md.; Aynen kabul: 1/2/2018-7079/87md.) (3) numaralı bende göre yapılacak istemler, ceza davalarında Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığına, hukuk davalarında ise ilgili hukuk dairesine iletilir. Yargıtay Cumhuriyet Başsavcılığı uyuşmazlık bulunduğuna kanaat getirmesi durumunda ilgili ceza dairesinden bir karar verilmesini talep eder. Uyuşmazlığın giderilmesine ilişkin olarak dairece bu fıkra uyarınca verilen kararlar kesindir.
Başkanlar kurulu eksiksiz toplanır ve çoğunlukla karar verir.
(Ek fıkra: 20/7/2017-7035/12 md.) Gelen işlerin yoğunluğu ve niteliği dikkate alınarak bölge adliye mahkemeleri ceza ve hukuk daireleri arasındaki iş bölümü, Hâkimler ve Savcılar Kurulu tarafından belirlenir."
3.6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun 22 nci maddesinin ikinci fıkrası şöyledir:
“İki mahkemenin aynı dava hakkında göreve veya yetkiye ilişkin olarak verdikleri kararlar kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleştiği takdirde, görevli veya yetkili mahkeme, ilgisine göre bölge adliye mahkemesince veya Yargıtayca belirlenir.”
C. Değerlendirme
Somut olayda; ... 9. Asliye Hukuk Mahkemesince 19.04.2023 tarihli ve 2023/219 Esas, 2023/230 Karar sayılı görevsizlik kararında," ... 1. Asliye Ticaret Mahkemesi'nin 2020/500 Esas sayılı dosyası arasında, olumsuz görev uyuşmazlığı çıkmış olmakla, kararın istinaf kanun yoluna başvurulmaksızın kesinleşmesi halinde merci tayini için, dava dosyasının ... Bölge Adliye Mahkemesi 4. Hukuk Dairesine gönderilmesine" karar verildiği tespit edilmekle 5235 sayılı Adli Yargı İlk Derece Mahkemeleri ile Bölge Adliye Mahkemelerinin Kuruluş, Görev ve Yetkileri Hakkında Kanun’un 25 inci ve geçici 2 nci maddeleri uyarınca kurulan bölge adliye mahkemeleri, 07.11.2015 tarihli ve 29525 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan karar uyarınca tüm yurtta 20.07.2016 tarihinde göreve başladığından bu tarihten itibaren aynı bölge adliye mahkemesinin yargı çevresinde kalan mahkemelerce verilen kararlar için yargı yeri belirlemesi ilgili bölge adliye mahkemesince yapılacaktır.
KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Dosyanın ilgili bölge adliye mahkemesine gönderilmek üzere MAHALLİNE İADESİNE,
20.11.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.