"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Sakarya Bölge Adliye Mahkemesi 3. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2021/1220 Esas, 2022/815 Karar
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2013/622 Esas, 2021/63 Karar (Birleştirilen Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ve Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/554 Esas ... dosyaları)
Taraflar arasında Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... dava dosyasında görülen tapu kaydındaki orman şerhinin kaldırılması olmadığı takdirde dava konusu taşınmaz yerine emsal taşınmaz verilmesi olmadığı takdirde taşınmaz bedelinin ödenmesi istemine ilişkin asıl, Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/554 Esas ... dava dosyasında görülen taşınmazın tapu kaydının mahkeme kararıyla iptal edilmesi nedeniyle uğranılan zararın 4721 ... ... Medenî Kanunu’nun (4721 ... Kanun) 1007 nci maddesi uyarınca tazmini istemlerine ilişkin birleştirilen davalarda yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince asıl davanın konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, birleştirilen Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... davasının reddine, birleştirilen Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/554 Esas ... davasında ... ve ... aleyhine açılan davanın husumetten reddine, davalı Hazine yönünden açılan davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davalı Hazine vekili tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davalı Hazine vekilleri tarafından temyiz edilmekle; kesinlik, süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verilmiştir.
Davalı Hazine vekilince temyiz incelemesinin duruşmalı olarak yapılmasının istenilmesi üzerine, işin duruşmaya tâbi olduğu anlaşılmış ve duruşma için 25.04.2023 günü tayin edilerek taraflara tebligat gönderilmiştir.
Duruşma günü davalı Hazine vekili Avukat ... ... ..., davalı ... vekili Avukat ... ... ve davacılar vekili Avukat ... gelmiş, diğer davalı idare vekili duruşmaya katılmamıştır.
Duruşmaya başlanarak hazır bulunan avukatların sözlü açıklamaları dinlendikten sonra duruşmaya son verildi.
Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra verilen geri çevirme kararı üzerine gelen dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Asıl dava dosyasında davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; Kocaeli ili, Gebze ilçesi, ... köyü 1522 parsel ... taşınmazda davacıların murisi ... ... ...'ın tam malik olduğunu, söz konusu taşınmazın 1952 yılında makilik saha dışına çıkarıldığını ve çiftçi ailelerine tevziatı yapılarak tevzi ve borçlanma cetvellerine istinaden dava konusu taşınmazın 14.09.1968 tarihinde muris ... ... ... adına tescil edildiğini, o tarihten beri fiili kullanımın nizası ve fasılasız olarak devam ettiğini, taşınmazın orman ile ilgisinin olmadığı halde taşınmazın tapu kaydına davalı ... Genel Müdürlüğünce 4753 ... Kanun ile değişik 5618 ... Kanun'un 7 nci maddesi gereğince 25.04.1989 tarihli orman takyidat şerhi konulduğunu, üstelik tapu maliki davacılar olmasına rağmen hiçbir malik sıfatı bulunmayan ... tarafından mezarlık yeri olarak davalı Belediyeye 49 yıllığına kiralandığını, bu kiralamaya göre dava konusu taşınmazın fiilen orman olmadığına işaret edildiği gibi davacının rızası dışında mülkiyet hakkının elinden alındığını ve dava konusu taşınmaza el atılmış olduğunu ileri sürülerek fazlaya ilişkin haklar saklı tutularak öncelikle dava konusu taşınmazın tapu kaydındaki orman takyidat şerhinin kaldırılmasına, bunun mümkün olmaması halinde dava konusu taşınmaza bedel ve konum olarak emsal bir başka taşınmaz verilmesine, bunun da mümkün olmaması halinde taşınmazın bilirkişi marifetiyle belirlenecek rayiç bedelinin davalı ... Genel Müdürlüğünden alınarak davacı tarafa ödenmesini talep etmiştir.
2. Birleştirilen Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... davasında davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; asıl dava dilekçesindeki taleplerini yineleyerek öncelikle dava konusu taşınmazın tapu kaydındaki orman takyidat şerhinin kaldırılmasına, bunun mümkün olmaması halinde dava konusu taşınmaza bedel ve konum olarak emsal bir başka taşınmaz verilmesine, bunun da mümkün olmaması halinde taşınmazın bilirkişi marifetiyle belirlenecek rayiç bedelinin davalı ... ve Hazineden tahsiline karar verilmesini talep etmiştir.
3. Birleştirilen 2017/554 Esas ... davada davacılar vekili dava dilekçesinde özetle; davacıların malik oldukları tapu kaydına orman şerhi işlendiğini, taşınmazın davacılar adına kayıtlı olup dava devam ederken tapu kaydının Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2016/175 Esas, 2017/124 Karar ... dosyasında iptal edildiğini belirterek 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca davacıların zararının davalı idarelerden tahsilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; şerhin kaldırılması talebi yönünden 10 yıllık zaman aşımı süresinin geçtiğini, davacı tarafın ileri sürdüğü hususların kamulaştırmasız el atma tazminatı kapsamında olduğunu ve bu konuda husumetin Maliye Hazinesine karşı ileri sürebileceğini ileri sürerek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; dava zamanaşımı süresinin geçtiğini ileri sürerek husumetten davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı Hazine vekili cevap dilekçesinde özetle; Hazine tarafından taşınmaza el atılmadığını, davanın husumetten ve hukukî yarar yokluğundan reddine karar verilmesini, davacıların murisinin 2/B uygulamalarından faydalanabilmek için açtığı davanın ret ile sonuçlandığını, davacıların 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi anlamında talep edecekleri bir zararlarının bulunmadığını ileri sürerek davanın reddini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl davanın konusuz kaldığından karar verilmesine yer olmadığına, birleştirilen Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... davasının reddine, birleştirilen Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2017/554 Esas ... davasında ... ve ... aleyhine açılan davanın husumetten reddine, davalı Hazine yönünden açılan davanın kısmen kabulüne karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
Davalı Hazine vekili istinaf dilekçesinde özetle; davanın zamanaşımı, hak düşürücü süre, husumet nedeniyle reddi gerektiğini, dava konusu taşınmaza yönelik davalı kurumun herhangi bir el atmasının olmadığı ortadayken Gebze 2. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/622 Esas ... dava dosyasında davanın reddine karar verilmesi gerekirken hüküm kurulmasına yer olmadığına karar verildiğini, ancak kendilerine vekâlet ücretine hükmedilmediğini, dosyalar birleşmiş olsa da ana dava içinde ıslah yapıldığından birleştirilen davalar yönünden de ıslah yapıldığının kabulünün gerektiğini, yine birleştirilen Gebze 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... dosyası yönünden davanın reddine karar verilmiş olmakla birlikte kendileri lehine vekâlet ücretine hükmedilmediğini, kesinleşmiş Orman sınırları içerisinde kalan tapu kaydının iptal edilmesiyle davacı tarafın herhangi bir zarara uğramadığını, lehlerine tazminata hükmedilmiş olmasının hukuka aykırı olduğunu, hükme esas alınan bilirkişi raporu ve yapılan değerlendirmenin hatalı olduğunu, dosyada bulunan bilirkişi raporlarına itiraz dilekçelerinin dikkate alınmadığını, hükmedilen tazminatın tamamına dava tarihinden itibaren faiz işletilmesinin hukuka aykırı olduğunu ileri sürerek kararın kaldırılması isteminde bulunmuştur.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen dava dosyaları birbirlerinden bağımsız ayrı davalar olduğundan ... asıl davada taraf olmadığından asıl davaya yönelik istinaf isteminde hukukî yararı bulunmadığından bu dosyaya ilişkin istinaf isteminin reddine; davacılar vekilince 15.01.2021 tarihli ıslah talebi, yalnızca birleştirilen 2017/554 Esas ... dosya bakımından yapıldığından birleştirilen 2014/705 Esas ... dosya davalısı Hazine vekilinin birleştirilen 2014/705 Esas ... davada nispi vekâlet ücreti verilmesine ilişkin istinaf isteminin reddine; birleştirilen 2017/554 Esas ... dosyada İlk Derece Mahkemesinin kararının hem maddi olay, hem de hukuka uygunluk yönünden incelenmesi sonucu esası etkileyen bir usul hatası bulunmadığı, vakıa tespitlerinin tam ve doğru olarak yapıldığı, maddi hukuk normlarının doğru olarak uygulandığı, delillerin değerlendirilmesinde de usule aykırılık bulunmadığı anlaşıldığından davalı Hazine vekilinin bu dosyaya ilişkin istinaf başvurusunun esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davalı Hazine vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davalı Hazine vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf dilekçesinde ileri sürdüğü sebepleri tekrar ederek kararın bozulmasını istemiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, asıl ve birleştirilen 2014/705 Esas ... davalar yönünden tapu kaydındaki orman şerhinin kaldırılması olmadığı takdirde dava konusu taşınmaz yerine emsal taşınmaz verilmesi, olmadığı takdirde taşınmaz bedelinin ödenmesi istemine; birleştirilen 2017/554 Esas ... dava yönünden 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca tazminat istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 ... Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 ... Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 4721 ... Kanun'un “Sorumluluk” başlıklı 1007 nci maddesinin birinci fıkrası şöyledir:
“Tapu sicilinin tutulmasından ... bütün zararlardan Devlet sorumludur.”
3. Yargıtay Hukuk Genel Kurulunun 18.11.2009 tarihli ve 2009/4 - 383 Esas, 2009/517 Karar ... kararında tapu işlemlerinin kadastro tespit işlemlerinden başlayarak birbirini takip eden işlemler olduğu, tapu kütüğünün oluşumu aşamasındaki kadastro işlemleri ile tapu işlemleri bir bütün oluşturduğundan bu kayıtlarda yapılan hatalardan 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi anlamında Devletin sorumlu olduğunun kabulünün gerektiği, Devletin sorumluluğunun kusursuz sorumluluk olduğu, bu işlemler nedeniyle zarar görenlerin 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi gereğince zararlarının tazmini için Hazine aleyhine adlî yargıda dava açabilecekleri belirtilmiştir.
4. 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi uyarınca kabul edilen Devletin sorumluluğu, tapu sicilinin önemi ve kişilerin bu sicile olan ... duygularını sağlamak bakımından aynî hakkının saptanması, herkese açık tutulmasında tekel ... sağlayan bir sicil olması Esasına dayanmaktadır. Bu sorumluluk, asıl ve nesnel (objektif) bir sorumluluk olduğundan zarara uğrayan zararının ödetilmesini doğrudan Devletten isteyebilir.
5. 4721 ... Kanun'un 1007 nci maddesi gereğince açılan davalarda, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu sahibinin oluşan gerçek zararı neyse tazminatın miktarı da o kadar olmalıdır. Gerçek zarar, tapu kaydının iptali nedeniyle tapu malikinin mal varlığında meydana gelen azalmadır. Tazminat miktarı zarar verici eylem gerçekleşmemiş olsaydı zarar görenin mal varlığı ne durumda olacak idiyse aynı durumun tesis edilebileceği miktarda olmalıdır. Zarara uğrayan kişinin gerçek zararı ise tazminat miktarının belirlenmesinde Esas alınacak değerlendirme tarihine göre belirlenecek olup bu tarihe göre tapusu iptal edilen taşınmazın niteliği ve değeri belirlenmelidir. Taşınmazın niteliği arazi ise net gelir metodu yöntemi ile arsa vasfında ise değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan emsal satışlara göre hesaplanması suretiyle gerçek değer belirlenmelidir.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 ... Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dava konusu Kocaeli ili, Gebze ilçesi, ... köyü 1522 parsel ... 21.600 m² yüzölçümlü taşınmazın devlet ormanı vasfı ile Hazine adına 28.10.1957 tarihinde tescil edildiği, daha sonra bir kısmının yol ve dere olarak tapudan terkin edildiği, 14.09.1968 tarihinde toprak dağıtım işlemi neticesinde davacıların murisi ... ... ... adına 20.660 m² yüzölçümü ile kaydedildiği, tapu kaydının beyanlar hanesinde 25.04.1989 tarihli ve 2024 yevmiye numaralı orman takyidat şerhi ve 14.09.1968 tarihli ve 1636 yevmiye numaralı 4753 ve 5618 ... Kanun'un 7 nci bölümü uyarınca takyitlidir şerhlerinin konulduğu, eldeki davanın yargılaması devam ederken ... tarafından açılan aynı Mahkemenin 2016/175 Esas, 2017/124 Karar ... dosyasında verilen karar ile bu davanın konusu olan taşınmazın orman olması nedeniyle tamamının davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile devlet ormanı vasfı ile ... adına tapuya kayıt ve tesciline karar verildiği ve söz konusu kararın 19.07.2017 tarihinde kesinleştiği, taşınmazın kadastro yenileme işlemi sonrasında 20.576,30 m² yüzölçümlü 153 ada 502 parsel olduğu, ıslah talebi verilen birleştirilen 2017/554 Esas ... davanın 12.12.2017 tarihinde 10 yıllık zamanaşımı süresi dolmadan açıldığı anlaşılmaktadır.
3. Dava konusu taşınmaza, hükme esas alınan bilirkişi kurulu raporunda belirtilen özelliklerine ve dosya kapsamına göre arsa niteliğinde kabulü ile emsal karşılaştırması yapılarak değer biçilmesine ve taşınmazın gerçek bedelinin 4721 ... Kanun’un 1007 nci maddesi gereğince davalı Hazineden tahsiline karar verilmesi yerindedir.
4. Asıl ve birleştirilen 5. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2014/705 Esas ... dosyalarının esasına dair bir temyiz talebi bulunmadığından değerlendirme yapılmamış, bu dosyalarda vekâlet ücretlerine ilişkin kurulan hükümlerde bir isabetsizlik görülmemiştir.
5. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukukî ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre usul ve kanuna uygun olup temyiz dilekçesinde ileri sürülen nedenler kararın bozulmasını gerektirecek nitelikte görülmemiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davalı Hazine vekilinin yerinde görülmeyen tüm temyiz itirazlarının reddi ile usul ve kanuna uygun Bölge Adliye Mahkemesi kararının 6100 ... Kanun’un 370 inci maddesinin birinci fıkrası uyarınca ONANMASINA,
Aleyhine temyiz olunan davalı ... ve davacılar yararına 03.09.2022 tarihinde yürürlüğe giren Avukatlık Asgari Ücret Tarifesi gereğince takdir olunan 8.400,00 TL vekâlet ücretinin temyiz eden davalı Hazineden alınmasına,
Davalı Hazine harçtan muaf olduğundan harç alınmasına yer olmadığına,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
12.12.2023 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.