"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/89 Esas, 2023/1719 Karar
KARAR : Esastan ret/Yeniden esas hakkında verilen karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda, İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince davacı idare vekilinin istinaf başvurusunun esastan reddine davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak yeniden esas hakkında hüküm kurulması suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Ankara ili, ... ilçesi, ... Mahallesi ... ada ... (eski ...) parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalıca verilmiş cevap dilekçesine dosya içerisinde rastlanmamıştır.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespitine, bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalı adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; acele kamulaştırma dosyasında yatırılmış olan bedele yasal faiz işletildiğini, lehe vekâlet ücretine hükmedilmediğini, bedelin yüksek olup hakkaniyete aykırı olduğunu, emsalin uygun olmadığını, emsal karşılaştırmasının doğru yapılmadığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili istinaf dilekçesinde özetle; raporun taşınmazın mevcut değerini belirlemekten uzak olduğunu, emsallerine göre düşük bedel takdir edildiğini, genel geçer ifadelerle değerlendirme yapıldığını ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak, üzerinde bulunan ağaçlara ise yaş ve cinslerine göre maktuen değer biçilmesinde, aynı bölgeden Dairemize intikal eden 1154 parsel sayılı taşınmaz yönünden Temmuz 2015 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 270 TL/m² birim bedelin Dairemizin 2018/87 Esas sayılı ilamı ile Temmuz 2020 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 360 TL/m² birim bedelin Dairemizin 2021/747 Esas sayılı ilamı ile, ... parsel sayılı taşınmaz yönünden Ekim 2017 değerlendirme tarihi itibarıyla tespit edilen 330 TL/m² birim bedelin 2019/952 Esas sayılı ilamımız ile uygun bulunduğu, dava konusu taşınmaza ise Temmuz 2020 tarihi itibarıyla 370 TL/m² birim bedel belirlendiği dikkate alındığında, bilirkişi kurulundan güçlü delil niteliğindeki kesinleşen bedeller ve taşınmazların konumları da dikkate alınmak bu bedellerden ayrılma daha az bedel takdiri nedenlerinin açıklanması ve taşınmaz bedelinin yeniden tespiti için ek rapor alınması gerektiği anlaşıldığından, Dairemizce bu hususlarda bilirkişi kurulundan ek rapor alındığı, raporun taraflara tebliğinin sağlandığı, alınan ek raporda yapılan hesaplamanın incelenmesinde, dava konusu taşınmaza yakın konumda olan taşınmazlara ilişkin Dairemiz ve Yargıtay incelemesinden geçen zemin m² bedelleri dikkate alındığında en uygun bedelin 530 TL/m² zemin bedeli üzerinden yapılan ve ağaç bedeli dahil toplam 518.376,20 TL olarak saptanan bedel olduğunun Dairemizce de uygun olduğu görüldüğünden, alınan ek rapor ve yapılan inceleme yerinde bulunarak yapılan duruşmalı incelemede, fark kamulaştırma bedeli olan 156.006,40 TL'nin davacı idare tarafından ilgili bankaya davalılar adına bloke edilerek makbuzunun dosyaya ibraz edildiği, davalı dava açmaya sebebiyet vermediğinden ve 2942 sayılı Kanun'un 29 uncu maddesi gereğince yargılama giderlerinden davacı idare sorumlu olduğundan, ayrıca davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmesi halinde Anayasa'nın 46 ncı maddesinde düzenlenen "taşınmazın gerçek karşılığının ödenmesi" ilkesi ve dolayısıyla da mülkiyet hakkı ihlali söz konusu olacağından davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi yönünde karar verilmesi de doğru bulunduğundan, davalı vekilinin istinaf başvurusunun kabulü ile İlk Derece Mahkemesi kararı kaldırılarak, yeniden esas hakkında hüküm kurulması suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; 370,00 TL/m² birim bedeli yüksek olduğu gibi, ... parselin huzurdaki dava tarihi itibarıyla olabilir değerinin 530,00 TL olarak kabul edilmesinin yerinde olmadığını, emsal karşılaştırması yapılması gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalı vekili temyiz dilekçesinde özetle; taşınmazın özel konumunun dikkate alınması gerektiğini, emsal taşınmazın uygun olmadığını, paranın alım gücündeki kayıpların dikkate alınması gerektiğini, genel geçer ifadelerle karşılaştırma yapılması suretiyle bedelin düşük belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukuki Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu'nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Temyizen incelenen karar, tarafların karşılıklı iddia ve savunmalarına, dayandıkları belgelere, uyuşmazlığa uygulanması gereken hukuk kuralları ile hukuki ilişkinin nitelendirilmesine, dava şartlarına, yargılama ve ispat kuralları ile kararda belirtilen gerekçelere göre taraf vekillerinin aşağıdaki paragrafların kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
2. Dava konusu Ankara ili, ... ilçesi, ... Mahallesi ... ada ... parsel sayılı taşınmazın zeminine 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak ve üzerindeki ağaçlara ise yaş, cins ve verim durumu dikkate alınmak suretiyle taşınmazın m² birim bedelinin 530,00 TL olarak kabulü ile hesaplanan bedel üzerinden kamulaştırma bedeli tespit edilmiş ise de Bölge Adliye Mahkemesince karara esas alınan ek bilirkişi kurulu raporunda, değerlendirmeye alınan ... parsel sayılı taşınmazın, bedel tespit ve tescil dosyasında m² birim bedelinin Ekim 2017 tarihi itibarıyla 330,00 TL olarak belirlenmiş olup, bu bedel, işbu dava tarihine endekslenerek 530,00 TL/m² birim bedelinin tespit edildiği ve bilirkişi kurulunun önceki raporunda tespit ettikleri 370,00 TL/m² birim bedelinin uygun olduğunu belirttikleri anlaşılmaktadır.
3. 2942 sayılı Kanun'un kıymet takdir esaslarını belirten 11 inci maddesinin birinci fıkrasının arsalara ilişkin (g) bendi uyarınca arsaların değerinin, değerlendirme gününden önceki özel amacı olmayan, zaruret olmadıkça yakın bölgelerde bulunan ve değerlendirme tarihine yakın emsal satışlara göre hesaplanması zorunludur.
4. Bu durumda; taraflara, dava konusu taşınmaza yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde resen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğü'nden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazın; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle yapılacak karşılaştırma sonucu değerinin belirlenmesi bakımından, yeniden oluşturulacak bilirkişi kurulu marifetiyle mahallinde keşif yapılarak Dairemiz denetiminden geçen dosyalar da dikkate alınarak ve ayrılma sebepleri de gerekçelendirilerek alınacak rapor sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Taraf vekillerinin diğer temyiz itirazlarının reddine,
2. Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının BOZULMASINA,
Taraflardan peşin alınan temyiz harcının istek halinde iadesine
Dosyanın 6100 sayılı Kanun'un 373 üncü maddesinin ikinci fıkrası uyarınca Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
27.02.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.