"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ : Ankara Bölge Adliye Mahkemesi 14. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2022/1532 Esas, 2023/1515 Karar
KARAR : Yeniden esas hakkında verilen karar
İLK DERECE MAHKEMESİ : Eskişehir 3. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/446 Esas, 2021/654 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın davacı idare adına tescili davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların kabulü ile İlk Derece Mahkemesi hükmü kaldırılarak davanın yeniden görülmesi için dosyanın İlk Derece Mahkemesine gönderilmesine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesinin kaldırma kararı üzerine yeniden yargılama yapan İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın taraf vekillerince istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince istinaf başvurularının kabulü ile yeniden esas hakkında hüküm kurulmak suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekilince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; Eskişehir ili, Odunpuzarı ilçesi, ... Mahallesi 73 ada 36 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tescilini talep etmiştir.
II. CEVAP
1. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı kurum tarafından müvekkiline ait olan taşınmaz ile ilgili kıymet takdiri yapıldığını ve müvekkillerine ait hisse değerinin 43.000,00 TL olarak belirlendiğini, müvekkillerinin hissesinin bulunduğu taşınmazda 1 adet daire ve 1 adet işyeri bulunduğunu, bahçesinde ondan fazla meyve ağacı olduğunu, arsa fiyatlarının 3-4 katına çıktığını, davacı tarafından takdir edilen bedelin çok düşük olduğunu belirterek emsal araştırması yapılarak taşınmazın değerinin yeniden belirlenmesini ve kamulaştırma bedeline faiz işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davalı ...'a velayeten ... vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın bedelinin belirlenmesinde yeterli araştırma yapılmadığını, müvekkilinin davaya konu taşınmaz üzerinde bulunan evinde kira vermeden oturduğunu, bu taşınmazdan taşınmalarının mümkün olmadığını, şimdiki taşınmazlarından daha küçük taşınmazların bile değerinin 150.000,00 TL olduğunu, davaya konu taşınmazdan çıkmaları durumunda ve davacı tarafından teklif edilen miktarı kabul etmeleri durumunda yeni bir taşınmaz alamayacaklarını belirterek davanın reddine karar verilmesini talep etmiştir.
3. Davalı ... vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkilinin taşınmazının diğer taşınmazlardan farklı ve büyük olduğunu, davacı tarafından teklif edilen bedelin kabulünün mümkün olmadığını, davaya konu taşınmazın şehir merkezine çok yakın bir konumda bulunduğunu, turistik olduğunu, bedel belirlenirken emsal taşınmaz araştırması da yapılması gerektiğini belirterek bedelin buna göre belirlenmesini ve belirlenecek kamulaştırma bedeline faiz işletilmesine karar verilmesini talep etmiştir.
4. Davalı ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; müvekkillerine ait taşınmazın özellikleri değerlendirildiğinde davacı kurumun belirlediği bedelin çok düşük olduğunu, taşınmaza takdir edilen metrekare birim fiyatının 650,00 TL olduğunu ancak bu miktarın çok düşük olduğunu belirterek davaya konu taşınmazın değerinin yeniden ve gerçek değerinin belirlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
5. Davalı ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davaya konu taşınmazın geometrik yapısı, mevkii, şehir merkezinde olması, sosyal ve kültürel yapısı itibarıyla tarihi Odunpazarı evlerinin merkezinde yer alması, Rixos Eskişehir oteline cepheli olması ve tüm belediye hizmetlerinden yararlandığı dikkate alındığında davacı idare takdir komisyonunca belirlenen değerin çok düşük olduğunu, taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
6. Davalı ... Sendir vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı idare tarafından belirlenen bedelin rayiç değerin çok altında olduğunu, davaya konu taşınmazın şehir merkezinde olması, turistik bir alanda bulunması, şehir merkezinde olmasının da dikkate alınarak yeniden bedel belirlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
7. Davalı ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; davacı kurum tarafından belirlenen taşınmaz değerinin çok düşük olduğunu, ayrıca kamulaştırma işleminin iptali için İdare Mahkemesinde dava açtıklarını belirterek davaya konu taşınmazın gerçek bedelinin belirlenmesine karar verilmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile davanın kabulüne ve kamulaştırma bedelinin tespiti ile davalılara ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; taşınmaz için yüksek bedel belirlendiğini, emsal incelemesinin hatalı yapıldığını, ikinci karar ile idareye iadesine karar verilen 4.007,37 TL'nin 16.11.2018 tarihinde ilgililerine ödenmiş olup, ödeme tarihinden itibaren yasal faizi ile iadesine karar verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekilleri istinaf dilekçelerinde özetle; yapı ve zemin bedellerinin az belirlendiğini, emsal incelemesinin doğru yapılmadığını, yapıdaki bir kısım imalatın bedele dahil edilmediğini ileri sürerek kararın kaldırılmasını talep etmişlerdir.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile arsa niteliğindeki taşınmaza emsal karşılaştırması yapılarak zeminine, resmi birim fiyatları uygulanıp, yıpranma payı da düşülerek yapılara değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmemiştir. Ancak; Dairenin iade kararı öncesinde alınan bilirkişi raporlarında muris ...’a ait 2 nolu bağımsız bölümün yüz ölçümünün 106,00 m² olarak belirlendiği ve buna göre bedel tespit edildiği ve Dairenin iade kararında da yapı bedeli tespitinin doğru kabul edildiği, son bilirkişi kurulu raporunda bu kez söz konusu bağımsız bölümün yüz ölçümünün 97,00 m² olduğu kabul edilmek suretiyle bedel tespit edildiği ve davalı ... mirasçıları yönünden daha az bedel belirlenerek aradaki farkın davacı idareye iadesine karar verildiği sabit ise de adı geçen tarafların alması gereken bedeli ilk karar ile aldıkları ve davacı idareye iadesi gereken bir miktarın bulunmadığı bu durumda, bu murisin payı yönünden ilk karardaki miktar kabul edilmek suretiyle toplam kamulaştırma bedelinin 2.078.667,07 TL ve ikinci karardaki fark bedelin ise 31.830,44 TL olması gerektiği halde hükümde; toplam kamulaştırma bedelinin 2.074.668,71 TL olarak belirtilmesi, iade kararı sonrasında ilk hüküm tamamen ortadan kalktığından, bedeline hükmedilen taşınmazın yeniden davacı idare adına tapuya tesciline karar verilmesi gerekirken bu hususta hüküm kurulmaması ve kamulaştırma bedelinin ilk karar ile ödenen kısmına da ilk karar tarihine kadar geçen süre için yasal faiz uygulanması gerekirken bu bölüm için faiz kararı verilmemesi doğru görülmediğinden taraf vekillerinin istinaf başvurularının kabulü ile yeniden esas hakkında karar verilmek suretiyle davanın kabulüne karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; 2 nolu bağımsız bölümün metrekare alanının 97 m² olduğu ve bunun üzerinden karar verilerek fazla yatan bedelin iadesine karar verilmesi gerektiğini, emsal taşınmazın dava konusu taşınmazla aynı mahalleden seçilmesi gerektiğini, bedelin yüksek belirlendiğini, kamulaştırma bedeline 4 ay sonrasından itibaren faiz yürütülmesinin usul ve yasaya aykırı olduğunu, idare lehine vekâlet ücreti verilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, ... olarak davacı idare ile davalı tapu malikleri arasındaki kamulaştırma bedelinin tespiti istemine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki Eskişehir ili, Odunpuzarı ilçesi, İsmetpaşa Mahallesi 73 ada 36 parsel sayılı taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak; üzerindeki yapıya aynı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmi birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek, ağaçlara ise yaş, cins ve verim durumu dikkate alınmak suretiyle değer biçilmesi ve adil ve hakkaniyete uygun olarak tespit edilen bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile davacı idare adına tesciline karar verilmesi yerindedir.
3. Avrupa İnsan Hakları Mahkemesinin 12055/17 numaralı başvuru sonucu verilen 23.10.2018 tarihli kararı ve Anayasa Mahkemesinin 2016/9364 başvuru numaralı, 01.06.2019 tarihli ve 30791 sayılı Resmî Gazete'de yayımlanan kararı göz önüne alındığında davacı idare lehine vekâlet ücretine hükmedilmemesi doğrudur.
4. Buna karşın dava konusu taşınmaz tapu kaydına göre Eskişehir ili, Odunpuzarı ilçesi, İsmetpaşa Mahallesinde bulunmasına rağmen hüküm kısmında bulunduğu mahalle adının maddi hata sonucu yanlış yazılması bozmayı gerektirir.
Ne var ki bu hatanın giderilmesi yeniden yargılama yapılmasını gerektirmediğinden 6100 sayılı Kanun’un 370 inci maddesinin ikinci fıkrası hükmü uyarınca kararın düzeltilerek onanması gerekir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Davacı idare vekilinin Bölge Adliye Mahkemesi kararına yönelik temyiz itirazının kısmen kabulü ile Bölge Adliye Mahkemesi kararının hüküm fıkrasının (2) numaralı bendinde bulunun " Dede" kelimesinin hükümden çıkarılması yerine "İsmetpaşa" kelimesinin yazılması suretiyle DÜZELTİLEREK ONANMASINA,
Davacı idareden peşin alınan temyiz harcının istek hâlinde iadesine,
Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,
18.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.