"İçtihat Metni"
MAHKEMESİ :Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2020/513 Esas, 2023/78 Karar
KARAR : Kabul
Taraflar arasında görülen 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkini davasında verilen karar hakkında yapılan temyiz incelemesi sonucunda, Mahkeme kararının bozulmasına karar verilmiştir.
Mahkemece bozmaya uyularak yeniden yapılan yargılama sonucunda; asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar verilmiştir.
Mahkeme kararı taraf vekillerince temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
1. Davacı idare vekili asıl dava dilekçesinde özetle; Yalova ili, Altınova ilçesi, ... köyü 58 (yeni 109 ada 20) parsel sayılı taşınmazın 10.532,93 m²lik kısmının kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazın yol olarak tapudan terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
2. Davacı idare vekili birleştirilen dava dilekçesinde özetle; Yalova ili, Altınova ilçesi, ... köyü 58 (yeni 109 ada 20) parsel sayılı taşınmazın 1.466,35 m²lik kısmının, 32 (yeni 109 ada 62) parsel sayılı taşınmazın 109,87 m²lik kısmının, 75 (yeni 109 ada 54) ve 134 (yeni 125 ada 7) parsel sayılı taşınmazların tamamının kamulaştırma bedelinin tespiti ile kamulaştırılan taşınmazların yol olarak tapudan terkinine karar verilmesini talep etmiştir.
II. CEVAP
Davalılar cevap dilekçesi sunmamıştır.
III. MAHKEME KARARI
Mahkemenin 24.07.2014 tarihli ve 2014/138 Esas, 2014/662 Karar sayılı kararı ile davanın kabulüne karar verilmiştir.
IV. BOZMA VE BOZMADAN SONRAKİ YARGILAMA SÜRECİ
A. Bozma Kararı
1. Mahkemenin 24.07.2014 tarihli ve 2014/138 Esas, 2014/662 Karar sayılı kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
2. Dairemizce yapılan temyiz incelemesi sonucunda; dava konusu taşınmaza değer biçilmesinde bir isabetsizlik görülmediği; ancak dava konusu taşınmazın 1.466,35 m²lik kısmı için daha önce Yalova 3. Asliye Hukuk Mahkemesinin 2013/279 Esas sayılı dosyası ile kamulaştırma bedelinin tespiti ve tescili istemli dava açıldığı ve dosyanın derdest olduğunun anlaşıldığı, bu itibarla; dava konusu taşınmaza ait ilk kamulaştırma nedeniyle açılan dava dosyasının kesinleşmesi beklenip sonucuna göre hüküm kurulması gerektiğinden, aynı taşınmaza ilişkin olarak açılan ve yukarıda bahsi geçen dava ile eldeki dava birleştirilerek hüküm kurulması yerine yazılı şekilde karar verilmesi, dava konusu taşınmazın kamulaştırma kapsamında olan ve 08.06.2014 tarihli fen bilirkişi rapor ve krokisinde (B1) harfi ile gösterilen 10.532,93 m²lik kısmın zemin bedeline, arta kalan ve krokide (C) harfi ile gösterilen 3.080,72 m²lik bölümde ise değer azalış bedeline hükmedildiği halde, taşınmazın tamamının tapu kaydının iptaline ilişkin hüküm kurulması ve davalı taraf vekille temsil edilmediği halde, lehlerine vekâlet ücretine hükmedilmesinin doğru görülmediği gerekçesiyle kararın bozulmasına karar verilmiştir.
B. Mahkemece Bozmaya Uyularak Verilen Karar
Mahkemenin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile asıl ve birleştirilen davaların kabulüne karar vermiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde taraf vekilleri temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın kapama zeytin bahçesi olarak değerlendirildiğini, tek yıllık ürünlerden farklı olarak, her yıl eşit miktarda net gelir değil, periyodik bir gelir söz konusu olduğunu, bu bakımdan ağaçlarla kaplı arazilerin değerini belirlerken, tek yıllıklarda olduğu gibi net gelir formülü kullanılmasının doğru olmadığını, bilirkişi raporunda objektif değer artışı gerekçesi olarak sunulan diğer sebepler kapitalizasyon faiz oranı belirlenirken dikkate alınan unsurlar olup bu nedenle takdir edilen objektif değer artışının yerinde olmadığını, davacı idare lehine vekâlet ücreti takdir edilmesi gerektiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
2. Davalılar vekili temyiz dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmazın belirlenen metrekare birim değerinin piyasa rayicinin altında kaldığını, objektif değer artış oranının düşük belirlendiğini, her ne kadar 31.08.2022 tarihli raporda 10.532,93 m² için (m² değeri 194,01 TL) 2.043.493,74 TL bedel tespit edilmişse de mahkeme kararında daha az miktar olan Yargıtay bozma ilamı öncesi belirlenen 1.810.163,64 TL (m² değeri 171,85 TL) bedel tespitinin kabulü kararının hatalı olduğunu, dava konusu 58 ve 75 parsellerdeki (58 parsel için 17.857,65 TL, 75 parsel için 16.248,60 TL) taşınmazların uzlaşma tutanağında belirlenen ağaç bedelleri olan 34.106,25 TL bilirkişi raporunda hesaba katılmamış olması ve kamulaştırma dışında kalan kısımlardaki değer azalış oranı ve bedellerinin de düşük olarak belirlendiğini ileri sürerek kararın bozulmasını talep etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakameleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Hukuk Usulü Muhakemeleri Kanunu'nun (1086 sayılı Kanun) 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 427 ilâ 439 uncu maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 ve 12 nci maddeleri.
3. Değerlendirme
1. Temyiz olunan nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun'un geçici 3 üncü maddesinin atfıyla 1086 sayılı Kanun'un 26.09.2004 tarihli ve 5236 sayılı Kanun'la yapılan değişiklikten önceki 428 inci maddesinde yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Dosya arasında bulunan dava konusu taşınmazlara ilişkin belediye başkanlığı yazılarının yeterli olmadığı gibi, Tapu ve Kadastro Genel Müdürlüğü parsel sorgu sistemindeki konumu da izlendiğinde taşınmazların niteliği konusunda tereddüde düşülmüştür.
3. Dava konusu taşınmazların değeri tespit edilirken öncelikle taşınmazların niteliğinin tespit edilmesi gerekli olup, dava konusu taşınmazların değerlendirme tarihi olan dava tarihi (16.02.2014 ve 10.07.2012) itibarıyla imar planı içerisinde olup olmadığı, imar planı içerisinde ise tarihi, ölçeği ve türü (1/1000, 1/1500, 1/25000 uygulama, nazım) araştırılarak 1/1000 ölçekli imar planı içerisinde olmadığının tespiti durumunda belediye veya mücavir alan sınırları dahilinde bulunup bulunmadığı, belediye hizmetlerinden yararlanıp yararlanmadığı ve etrafının meskun olup olmadığı diğer ölçekli plan dahilinde ise plandaki konumu, plan kapsamına alınma amacı, yerleşim yerine uzaklığı, şehrin gelişme istikametinde olup olmadığı hususları ilgili Belediye Başkanlığından sorulduktan sonra, arsa mı yoksa arazi mi olduğu tespit edilerek sonucuna göre seçilecek bilirkişi kurulu eşliğinde keşif yapılarak;
4. Arsa ise taraflara, dava konusu taşınmazlara yakın bölgelerden ve yakın zaman içinde satışı yapılan benzer yüzölçümlü satışları bildirmeleri için imkan tanınması, lüzumu halinde re'sen emsal celbi yoluna gidilmesi, taşınmazın, değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal alınacak taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığı ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğü'nden sorulması, ayrıca dava konusu taşınmazların; imar planındaki konumu, emsallere ve değerini etkileyen merkezi yerlere olan uzaklığını da gösterir krokisi ve dava konusu taşınmazlar ile emsal taşınmazların re'sen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazların satış akit tablosu getirtilerek, dava konusu taşınmazın değerlendirmeye esas alınacak emsallere göre ayrı ayrı üstün ve eksik yönleri ve oranları açıklanmak suretiyle karşılaştırma yapılarak,
5. Arazi ise İlçe Tarım ve Orman Müdürlüğü verileri getirtilerek verilere uygun şekilde üzerine ekilebilecek münavebe ürünlerine göre gelir metodu esas alınarak bedel belirlenen rapora göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi doğru görülmemiştir.
6. Dosyada bulunan bilgi ve belgelere göre; dava konusu Yalova ili, Altınova ilçesi, ... köyü 32, 58, 75 ve 134 parsel sayılı taşınmazların 3402 sayılı Kadastro Kanunu’nun 22 nci maddesinin (a) bendi uyarınca kadastro yenileme çalışmaları tamamlanarak sırasıyla, 109 ada 62, 109 ada 20, 109 ada 54 ve 125 ada 7 parsel olarak tescil edildiği anlaşılmış olup, yenileme çalışmaları sonucu oluşan yeni tapu kayıtları ile kadastro krokisi ilgili Tapu Müdürlüğü ve Kadastro Müdürlüklerinden getirtilip, yeni duruma göre kamulaştırma konusu yerin ölçekli kroki üzerinde gösterilmesi ve yenileme sonrası kamulaştırılan alanların değişip değişmediğinin tespiti için harita mühendisi bilirkişiden ek rapor alınarak sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirmiştir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
Taraf vekillerinin temyiz itirazlarının kabulü ile temyiz olunan Mahkeme kararının BOZULMASINA,
Davalıdan peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine,
18.03.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.