"İçtihat Metni"
İNCELENEN KARARIN
MAHKEMESİ : İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesi
SAYISI : 2023/713 Esas, 2023/1000 Karar
DAVA TARİHİ : 08.09.2016
KARAR : Esastan ret
İLK DERECE MAHKEMESİ : Menemen 1. Asliye Hukuk Mahkemesi
SAYISI : 2016/486 Esas, 2019/575 Karar
Taraflar arasındaki 4650 sayılı Kanun'la değişik 2942 sayılı Kamulaştırma Kanunu'nun (2942 sayılı Kanun) 10 uncu maddesine dayanan kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın yol olarak terkini davasında yapılan yargılama sonunda İlk Derece Mahkemesince davanın kabulüne karar verilmiştir.
Kararın davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekili, davalılar ... ve ... vekili, davalılar ... vd. vekili ve davalı ... tarafından istinaf edilmesi üzerine, Bölge Adliye Mahkemesince başvuruların esastan reddine karar verilmiştir.
Bölge Adliye Mahkemesi kararı davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekili tarafından temyiz edilmekle; süre, temyiz şartı ve diğer usul eksiklikleri yönünden yapılan ön inceleme sonucunda, temyiz dilekçesinin kabulüne karar verildikten ve Tetkik Hâkimi tarafından hazırlanan rapor dinlendikten sonra dosyadaki belgeler incelenip gereği düşünüldü:
I. DAVA
Davacı idare vekili dava dilekçesinde özetle; İzmir ili, ..., Yahselli Mahallesi 1021 parsel sayılı taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespiti ve kamulaştırılan taşınmazın tapudan yol olarak terkinini talep etmiştir.
II. CEVAP
1.Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; dava konusu taşınmaza arsa olarak değer biçilmesi gerektiğini, davacı idarece düzenlenen kıymet takdir raporunda belirlenen bedelin düşük olduğunu belirtmiştir.
2. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; babası Mehmet Yeler adına olan tüm yapılar ve ağaçlar ile arsa yönünden hissesi oranında değerlendirme yapılarak müvekkilinin hissesine düşen bedelin belirlenmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazda bulunan iki adet üç katlı bina ve ağaçların bulunduğu kısmın müvekkilinin murislerine ait olup taşınmazdaki zeytin ağaçlarına da değer biçilmesi gerektiğini, dava konusu taşınmazın konumu nazara alınarak arsa niteliğindeki taşınmazın gerçek değerinin tespitini talep etmiştir.
3. Davalılar ... vd. vekili cevap dilekçesinde özetle; kamulaştırmaya konu taşınmazdaki paylarının değerlerine ilişkin müvekkillerinin pazarlığa davetine yönelik herhangi bir bildirimde bulunulmadığını, belediye rayiç değerleri üzerinden tespit edilen bedelin çok düşük olduğunu belirterek arsa niteliğindeki taşınmazın gerçek değerinin belirlenmesini talep etmiştir.
III. İLK DERECE MAHKEMESİ KARARI
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile ... ve Ayhan Şenel tapu kaydında malik olmadıklarından bu davalılar hakkında karar verilmesine yer olmadığına, Sevim Atamaz, Ahmet Tosun, Zeynep Kaya hakkında dava açılmadığından bu şahıslar hakkında karar verilmesine yer olmadığına ve diğer davalılar yönünden davanın kabulüne, kamulaştırma bedelinin tespiti ile bu bedelin davalı tarafa ödenmesine, dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile tapudan yol olarak terkinine karar verilmiştir.
IV. İSTİNAF
A. İstinaf Yoluna Başvuranlar
İlk Derece Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekili, davalılar ... ve ... vekili, davalılar ... vd. vekili ve davalı ... istinaf başvurusunda bulunmuştur.
B. İstinaf Sebepleri
1. Davacı idare vekili istinaf dilekçesinde özetle; bilirkişi raporuna itirazları dikkate alınmadan yüksek bedel belirlendiğini, emsalin uygun olmadığını, emlak vergi değerleri karşılaştırılmadan yapılan emsal incelemesinin yetersiz olduğunu, kamulaştırma bedeline işletilecek faizin başlangıç ve bitiş tarihlerinin açıkça gösterilmemesinin hatalı olduğunu ileri sürmüştür.
2. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; belirlenen bedelin düşük olduğunu, dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunu, bilirkişi raporuna yaptıkları itirazların nazara alınmadığını, taşınmaz üzerinde bulunan ağaçların ve yapıların değerinin daha yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
3. Davalılar ... ve ... vekili istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini, dava konusu taşınmazın arsa vasfında olduğunu, bilirkişi raporuna yaptıkları itirazların nazara alınmadığını, seçilen emsalin uygun olmadığını, taşınmazın konumu gereği ayrıca objektif değer artışı uygulanması gerektiğini, taşınmaz üzerinde bulunan yapıların değerinin daha yüksek olduğunu ileri sürmüştür.
4. Davalılar ... vd. vekili istinaf dilekçesinde özetle; istinaf sebepleri hakkında olumlu ya da olumsuz bir karar verilmediğini, acele el koyma dosyasında 2017 yılı verileri esas alınmış olup temyize konu dosyada 2016 yılı itibarıyla değer biçilmesinin hatalı olduğunu, dava konusu taşınmazda bulunan yapıların değeri belirlenirken birim fiyatlarının dava tarihine endekslenmesi gerektiğini, binalar için belirlenen düşük bedellerin müvekkillerinin mağduriyetine sebep olduğunu, kabul anlamına gelmemek kaydıyla davalı ... adına depo edilen bedelin faizsiz 11.572,58 TL eksik olduğu bilirkişi raporunda belirtilmesine karşın bu bedel depo edilmeden karar verildiğini ileri sürmüştür.
5. Davalı ... istinaf dilekçesinde özetle; kamulaştırma bedelinin düşük belirlendiğini, dava konusu taşınmazın konumu gereği çok daha değerli olduğunu, bilirkişi raporuna yapılan itirazların nazara alınmadığını ileri sürmüştür.
C. Gerekçe ve Sonuç
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda tarih ve sayısı belirtilen kararı ile Menemen Belediye Başkanlığının 30.09.2016 havale tarihli yazı cevabına göre dava konusu taşınmazın 1/1.000 Ölçekli Uygulama İmar Planı dışında, imar planı sınırına kuş uçuşu 60 metre mesafede yer aldığı ve taşınmaz üzerinde bulunan yapıların belediye hizmetlerinden faydalandığı bildirilmiş olup Tapu Kadastro Genel Müdürlüğünün parsel sorgulama uygulaması üzerinden yapılan incelemeden ve alınan bilirkişi raporu ekindeki fotoğraflardan taşınmazın etrafında yapılaşmanın bulunduğu görülmekle arsa vasfında kabulü ile emsal satışlara göre değer biçilmesinin yerinde olduğu, emsal olarak alınan Asarlık Mahallesi 475 ada 2 parsel sayılı taşınmaza ilişkin hiçbir verinin celp edilmediği görüldüğünden emsale ilişkin eksik evrakların birer örneği aynı yerden intikal eden dosyalardan temin edilerek raporun denetiminin sağlandığı, emsalin yakın tarihli satışa konu olması, nitelik itibarıyla dava konusu taşınmaza yakın özelliklerde olması ve dava konusu taşınmazın bulunduğu mahaldeki kamulaştırma davalarında aynı emsalin alınmış olduğu gözetilerek 15.03.2016 tarihli satışı esas alınarak dava konusu taşınmaz kadastral parsel, emsal taşınmaz ise imar parseli olduğundan dava tarihi itibarıyla %40 oranında düzenleme ortaklık payı kesintisi yapılmasının doğru olduğu, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazın emlak vergisine esas rayiç değerleri ile bilirkişi raporunda yapılan değerlendirme arasında mübayenet olmadığından belirlenen metrekare birim fiyatının uygun olduğu, dava konusu taşınmaz üzerinde bulunan çeşitli tür ve yaşlardaki ağaçlara 2016 yılı ağaç maktu değerlerine uygun olarak değer biçildiği, taşınmaz üzerinde bulunan yapıların değerinin 2016 yılı yapı birim maliyetlerine uygun olarak belirlendiği görülmüş olup bu açıdan kararda usul ve kanuna aykırı bir yön bulunmadığı gibi dört ay içerisinde sonuçlandırılmayan davada acele el koyma dosyasında belirlenen bedele ödenme tarihine kadar yasal faiz işletilmesine karar verilmesinde isabetsizlik görülmediğinden istinaf başvurularının esastan reddine karar verilmiştir.
V. TEMYİZ
A. Temyiz Yoluna Başvuranlar
Bölge Adliye Mahkemesinin yukarıda belirtilen kararına karşı süresi içinde davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekili temyiz isteminde bulunmuştur.
B. Temyiz Sebepleri
1. Davacı idare vekili temyiz dilekçesinde özetle; istinaf isteminde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
2. Davalılar ... vd. temyiz dilekçesinde özetle; istinaf isteminde ileri sürdüğü hususları tekrar etmiştir.
C. Gerekçe
1. Uyuşmazlık ve Hukukî Nitelendirme
Uyuşmazlık, dava konusu taşınmazın kamulaştırma bedelinin tespitine ilişkindir.
2. İlgili Hukuk
1. 6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun (6100 sayılı Kanun) 369 uncu maddesinin birinci fıkrası ile 370 ve 371 inci maddeleri.
2. 2942 sayılı Kanun'un 10 uncu maddesinin sekizinci fıkrası ile 11 inci maddesi.
3. Değerlendirme
1. Bölge adliye mahkemelerinin nihai kararlarının bozulması 6100 sayılı Kanun’un 371 inci maddesi ile 369 uncu maddesinin birinci fıkrasında yer alan sebeplerden birinin varlığı hâlinde mümkündür.
2. Arsa niteliğindeki davaya konu taşınmaza 2942 sayılı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (g) bendi uyarınca emsalin üstün ve eksik yönleri belirlenip kıyaslaması yapılarak değer biçilmesinde yöntem itibarıyla bir isabetsizlik görülmediği gibi üzerindeki yapılara aynı Kanun'un 11 inci maddesinin birinci fıkrasının (h) bendi uyarınca resmî birim fiyatları esas alınıp yıpranma payı düşülerek, ağaçlara ise yaş, cins ve verim durumuna göre maktuen değer biçilmesi ve dava konusu taşınmazın davalılar adına olan tapu kaydının iptali ile yol olarak terkinine karar verilmesi yerindedir.
3. Tarafların iddia, savunma ve dayandıkları belgelere, uyuşmazlığın hukukî nitelendirilmesi ile uygulanması gereken hukuk kurallarına, dava şartlarına, yargılamaya hâkim olan ilkelere, ispat kurallarına ve temyiz olunan kararda belirtilen gerekçelere göre davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekilinin aşağıdaki paragrafın kapsamı dışındaki temyiz itirazları yerinde görülmemiştir.
4. Bilirkişi kurulunca somut emsal alınan taşınmazın satışına ilişkin akit tablosu Tapu Müdürlüğünden istenilip, dava konusu taşınmaz ile somut emsal taşınmazın 2016 yılında Arsa Metrekare Rayiç Bedeli Takdir Komisyonu tarafından resen belirlenen emlak vergisine esas olan metrekare değerleri ilgili Belediye Başkanlığı Emlak Müdürlüğünden getirtilip, dava konusu taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla; hükme esas alınan bilirkişi raporunda somut emsal kabul edilen taşınmazın ise bilirkişilerce değerlendirmeye esas alınan satış tarihi itibarıyla fiili imar uygulaması sonucu oluşan imar parselleri mi, yoksa imar planına dahil olmakla birlikte olduğu gibi bırakılan kadastro parselleri mi oldukları ilgili Belediye İmar Müdürlüğü ile Tapu Müdürlüğünden ayrı ayrı sorulup, alınacak cevaplara göre bilirkişi kurulu raporu denetlenmeden eksik inceleme ile karar verildiği anlaşılmıştır.
5. Bu durumda; dava konusu taşınmazın değerlendirme tarihi itibarıyla, emsal taşınmazın ise satış tarihi itibarıyla imar ya da kadastro parselleri olup olmadığının ilgili Belediye Başkanlığı ve Tapu Müdürlüğünden sorulması, dava konusu taşınmaz ile emsal taşınmazların resen belirlenen vergi değerleri ve emsal taşınmazın satış akit tablosu ilgili kurumlardan getirtilerek rapor denetlendikten sonra sonucuna göre karar verilmesi ve emsal taşınmazın uygun olmadığının anlaşılması halinde ise Dairemiz denetiminden geçen aynı mahallede bulunan, aynı kamulaştırma kapsamında dava konusu taşınmaza yakın konumdaki 125 ada 6 parsel sayılı taşınmaza İzmir Bölge Adliye Mahkemesi 5. Hukuk Dairesinin 2017/1787 Esas, 2018/633 Karar sayılı dosyasında Haziran 2016 değerlendirme tarihi itibarıyla 426,00 TL/m² değer biçildiği anlaşıldığından, Eylül 2016 değerlendirme tarihi itibarıyla dava konusu taşınmaza 300,00 TL/m² değer biçen raporun inandırıcı olmadığı gözetilerek yakın konumda bulunan parsele ilişkin bedellerden ayrılma nedenleri konusunda bilirkişi heyetinden ek rapor alınıp sonucuna göre karar verilmesi gerektiğinin düşünülmemesi bozmayı gerektirir.
6. Davalılar ... ile ... yönünden acele el koyma dosyasında ödenen bedellere ilişkin dekontlar dosya arasına alınmadan eksik inceleme ile karar verilmesi yerinde değildir.
7. Kabule göre de;
a) Hükme esas alınan bilirkişi raporunda davalı ... yönünden 5.045,04 TL ve davalı ... yönünden 11.572,58 TL kamulaştırma bedelinin eksik bloke ettirildiği ve bu husus kamu düzenine ilişkin olup resen gözetilmesi gerektiği hâlde gerekçesi gösterilmeden eksik bedel depo ettirilmesi hatalıdır.
b) Tapu malikleri .... davalı olmadıkları hâlde, adı geçenlerin payına düşen bedel de tespit edilen bedele dahil edilmek suretiyle fazlaya hükmedilmesi yerinde değildir.
c) Acele el koyma bedelinin her bir davalı adına ayrı ayrı dekontlarla farklı tarihlerde ödendiği anlaşılmakla, acele el koyma dosyasında fazla ödenen bedeller yönünden acele el koyma bedelinin ödenme tarihine kadar, eksik ödenen bakiye bedeller için ise eldeki dosya karar tarihine kadar yasal faiz işletilmesi gerekirken tespit edilen bedelin tamamına infazda tereddüt uyandıracak şekilde değişik iş dosyasından yasal faiz işletilmesine karar verilmesi bozmayı gerektirir.
VI. KARAR
Açıklanan sebeplerle;
1. Davacı idare vekili ile davalılar ... vd. vekilinin temyiz isteminin kısmen kabulü ile temyiz olunan İlk Derece Mahkemesi kararına karşı istinaf başvurusunun esastan reddine ilişkin Bölge Adliye Mahkemesi kararının ORTADAN KALDIRILMASINA,
2. İlk Derece Mahkemesinin kararının BOZULMASINA, Davalılar ... vd.'den peşin alınan temyiz harcının istenildiğinde iadesine, Dosyanın İlk Derece Mahkemesine, kararın bir örneğinin Bölge Adliye Mahkemesine gönderilmesine,26.12.2024 tarihinde oy birliğiyle karar verildi.